С. Б. Ержанова ҚазМемҚызпу профессоры, ф.ғ. д
жүктеу/скачать 1.56 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Антропоморфизм
- Анахронизм
- Аңдату
| ГЛОССАРИЙ
Авторлық идея – көркем шығармаға арқау еткісі келген суреткердің о бастағы ой өзегі. Амбиваленттілік – (латынша amphi – екі жақты, valentia - күш), бір нысанның адам бойында бір-біріне қарама-қарсы, қайшы келетін екіұдайы сезімдік көңіл-күйді тудыруы, яғни қарама-қарсы сезімдерді туғызатын жағдайды білдіретін психологиялық ұғым. Алғаш рет «амбиваленттілік» терминін швейцар психологы А.Блейлеф ұсынды. К.Юнг оны мәдениеттануды қолдана бастады. М.Бахтиннің әдебиеттану еңбектерінде орта ғасырлар мен Қайта өрлеу дәуіріндегі күлкі мәдениетіне тән бейнелерде қолдана бастады. Анаграмма – атау сөз ішіндегі әріп орнын алмастыру арқылы бүркеншік ат жасау. Мысалы, Мұзафар Әлімбаевтың – «Мәлім», Мырзалиев Қадырдың «Мырза Әлі» деген лақап аттары бар. Антитеза - (грек. аntithesis - қарама-қарсы) стилистикалық айшықтау тәсілі, образдар мен ұғымдарды бір-біріне қарама-қарсы қою. Қазіргі әдебиеттанудағы қарама-қарсылықты (контрасты) айқындау, көбінесе ашық, антоним сөздер арқылы да беріледі. Көптеген жазушылар шығармашылығында А. ойлау жүйесі мен поэтиканың негізгі ұстанымына айналады (Дж.Байрон, А.А.Блок). Адам табиғатының қарама-қайшылығын бейнелеудің эстетикалық және философиялық ұстанымы ретінде романтизм поэтикасында кеңірек, тереңірек көрініс тапты. А. Айшықтаудың бір түрі – антиметабола. Антропоморфизм (грек. Antropos - адам, morphe - пішін) – табиғаттағы құбылыстарды, нәрселерді, жан-жануарларды, өсімдіктерді, географиялық нысандарды адамдарға ұқсату, бір деп қарау. Ол байырғы мифологиялық эпос үлгілерінен, діни аңыздардан айқын байқалады. Анахронизм – грек тілінен енген сөз – жоғары, қарсы, уақыт деген мағынаны береді. Әдеби шығармада өткен дәуірді бейнелегенде одан кейінгі уақытта болған оқиғаны, кейін пайда болған әдеби шығармада бір мақсатпен келтіру. Аноним – грек тілінен енген – белгісіз деген мағынаны береді. Әдеби шығарманың әр түрлі себептерге көбінесе, саяси жағдайға байланысты авторы көрсетілмей жарияланады. Мұндайда бүркеніш есім де қолданылмайды. Антитеза – шендестіру – (гр. қарама-қарсылық) – бір-біріне керағар құбылыстарды, мән мағынасы әр тарап ұғымдарды, түр-түсі бөлек заттарды өзара бетпе-бет қою арқылы бұлардан мүлде басқа құбылыстың, ұғымның, нәрсенің суретін анықтау, елестету, беру. 210 Аңдату – грек тілінен енген сөз – алғы сөз деген мағынаны береді. Әдеби шығарманың беташаары секілді, негізгі уақиғаға тікелей қатынасы жоқ кіріспе бөлім. Аңыз - әсіре қиял аралас фантастикалық хикая. Мифтен айырмасы аңыздың негізінде шындыққа жанасымды, көбіне өмірде болған оқшау оқиға жатады. Тарихи адамдарға қатысты да шығарылады. Мысалы, Асан қайғы, Қорқыт туралы аңыздар. жүктеу/скачать 1.56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|