б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру:
М±хтар Шуезов СемейдіЈ Абайында,›азіргі шы“ыс љаза›стан облысы (б±рын“ы Семей облысы) Абай ауданыныЈ љас›аб±ла›-Бйрілі аулында 1897 жылы ту“ан.Атасы Шуез,Щкесі Омархан елге ›адірлі,сауатты,Щдебиет пен йнерге ›±мар жандар бол“ан.Абай аулымен сыйлас,аралас-›±ралас,туыс бол“ан жандар.Атасы Шуез кішкене кезінен немересіне Абай йлеЈдерін жаттатып отыр“ан.Немере а“асы љасымбекпен бірге Семейдегі,орыс гимназиясында,оны бітірген соЈ осында“ы 챓алімдер семинариясында тйрт жыл о›иды.1922 жылы Ташкент Мемлекеттік университетіне тЇсіп,1923 жылы Петербург университетіне ауысып,1928 жылы бітіреді.
Орта Азия мемлекеттік университеті Шы“ыс факультетініЈ аспирантурасынан білім алады.Т±Ј“ыш жары› кйрген еЈбегі (1917) «Адамды› негізі - Щйел» деп аталады.Кйсемсйзде ЩйелдіЈ теЈ ›±›ы“ы,бостанды“ына назар салып,›ызмет бір “ана Щйел Їшін емес,›о“ам Їшін екенін айтады.љазіргі на›ыл сйзге айнал“ан: «Ал,›аза›,мешел болып ›алам демесеЈ,та“ылымыЈды,бесігіЈді тЇзе! Оны тЇзейін десеЈ,ЩйелдіЈ халін тЇзе!», - деген ойды айт›анда М.Шуезов не бары 20 жаста “ана болатын.Жиырмасыншы жылдары «љор“ансыздыЈ кЇні», «љараш-›араш о›и“асы», «О›ы“ан азамат», «®йлену», «љаралы с±лу», «љыр ЩЈгімелері», «Жуанды›» т.б. шы“армаларын жазды.30-40 жылдары «Іздер», «Білекке білек», «љасенніЈ ›±былыстары», «БЇркітші», «Асыл нЩсілдер», «Шат›алаЈ» т.б. сия›ты бірнеше ЩЈгімелер дЇниеге келді.М.ШуезовтыЈ,›аза› ЩдебиетініЈ,±лы шы“армасы «Абай жолы» ал“аш «Абай» деген атпен 1942 жылы бірінші,1947 жылы екінші кітабы жары› кйрді.
Хронологиялы› таблицамен ж±мыс:
1897 жылы дЇниеге келген
1922 жылы Ташкенттегі университетке тЇседі
1923 жылы Петербургке ауысады
1928 жылы бітіреді
1942 жылы «Абай жолы» жары››а шы“ады.
Білімді бекіту: 1. М.ШуезовтыЈ т±Ј“ыш ма›аласы ›андай мЩселені кйтерді?
2.М.ШуезовтіЈ 20-жылдарда жазыл“ан ЩЈгімелер топтамасы ›андай идеяны,та›ырыпты ›оз“айды?
Білімді ба“алау: о›ушылардыЈ жауаптарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма: М.ШуезовтыЈ ймірін жЩне шы“армаларын о›ып келуге беремін.
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы: М±хтар ШуезовтіЈ ЩЈгімелері,повестері
(1897-1961)
Саба›тыЈ ма›саты: а) ЖазушыныЈ ймірінен мЩлімет бере отырып,о›ушыларды ерлікке,адамгершілікке баулу;
Щ) адам баласында кездесетін жаман мінез-›±лы›тардан аула› болу“а,оларды сынай білуге Їйрету ;
б) саба› барысында о›ушыларды мЩнерлеп о›у“а да“дыландыру.
Саба›тыЈ тЇрі: дЩстЇрлі саба›
Саба›тыЈ Щдісі: с±ра›-жауап,тЇсіндіру т.б.
Саба›тыЈ кйрнекілігі: бЇктемелер,кітаптар т.б.
ПЩнаралы› байланыс: тарих
Саба›тыЈ барысы:
а) °йымдастыру кезеЈі: О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу, о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау:
1.М.Шуезов ›ай о›у орнында о›ы“ан?
2.М.ШуезовтыЈ т±Ј“ыш ма›аласы не жйніндегі мЩелені кйтерген?
3.љандай шы“армаларын білесіЈдер?
4. «Кйксерек» повесін жазу“а не себеп болды?
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру:
ЖазушыныЈ ал“аш›ы прозалы› шы“армасы – 1921 жылы жазыл“ан «љор“ансыздыЈ кЇні» ЩЈгімесі.Асыраушысы,са›таушысы,›ор“аншысынан айырыл“ан жас ’азиза,оныЈ кЩрі Щжесі мен со›ыр шешесініЈ та“дырлары.ШЈгіме А›ан болыстыЈ жас бала ’азиза“а жаса“ан зорлы“ы,›иянат атулыныЈ шегі жо› дегенге сендіреді,жан тЇршіктіреді.Жазушы таби“ат суретін,КЇшікбай жайында“ы ЩЈгімені тарата отырып,психологизм,символды› бейнені шебер жымдастырады. Кейіпкерлерді суреттеуінде де олардыЈ ішкі жан дЇниесімен Їйлесімділік табады.
ЖазушыныЈ ал“аш›ы шы“армаларыныЈ бірі «О›ы“ан азамат», «КінЩмшіл бойжеткен» т.б. ЩЈгімелері Щлеуметтік теЈсіздік,›оамды› Щділетсіздік ›ана емес,адамдардыЈ ›ым-›и“аш,›иын ймірі бір-біріне йздері жасайтын озбырлы› пен ›иянаттан дегенді айтады.
М.Шуезов ЩЈгімелері тереЈ психологизмніЈ,нЩзік лиризмніЈ,сондай-а› ›аза›тыЈ шешендік тілініЈ Їлгісі десе де болады.
ЖазушыныЈ «Шат›алаЈда», «БЇркітші» т.б. ЩЈгімелері – саясат ы›палымен колхоз ›±рылысын,социалистік ›о“амды кйрсетуге арнал“ан шы“армалар.
«Кім кінЩлі?», «Сйну-жану», «љыр суреттері», «Жетім» Щлеуметтік та›ырыптарды ›оз“айды.ЖазушыныЈ «љыр суреттері», «Барымта» шы“армалары ›±лашты суреткерлігін,баяндау тЩсілініЈ кеЈдігін,кейіпкер сомдау шеберлігін кйрсетті.
ЖазушыныЈ таби“ат,таби“атта“ы тіршілік иелерініЈ ймір Їшін кЇресі,ай›асы «Кйксерек» повесіндегі ›ас›ыр бейнесімен берілген.Адам мен жырт›ыш аЈ арасында“ы ай›ас,суретіне бас›а кйзбен ба“а беруге мЩжбЇр етеді.љ±рмаштыЈ бйлтірік кезінде ›ол“а тЇскен асыранды КйксерегініЈ Щрекеттері айтылады.љанша ›олдан тама› беріп,тЇнде ›ойнына алып жат›анымен де,та“ыныЈ бЩрібір жырт›ышты“ын ›оймайтыны,оныЈ Щр ›имылынан,Щр айла,Щрекетімен кйрінетіні кйркем жазыл“ан.
ЩЈгімелері: «Кйксерек», «О›ы“ан азамат», «КінЩмшіл бойжеткен», «љаралы с±лу»,. «Ескілік кйлеЈкесінде», «Шат›алаЈда», «БЇркітші», «Білекке-білек», «Іздер», «Жетім», «Барымта»т.б.
повестері: «љараш-›араш о›и“асы», «љилы заман».
Шы“армашылы› тапсырма: М.ШуезовтыЈ шы“армаларында“ы кейіпкерлерге мінездеме береді. «љилы заман» повесін шы“арманыЈ ›±рылысына ›арай талдайды
Білімді бекіту: О›ушылардыЈ тЇсінбеген с±ра›тарына жауап беремін.
Білімді ба“алау: О›ушылардыЈ жауаптарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма: М.ШуезовтыЈ шы“армаларын о›ып келуге беремін.
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы: М.ШуезовтыЈ «Абай жолы» эпопеясы
Саба›тыЈ ма›саты: а) Абай жолы эпопеясы туралы тЇсініктерін кеЈейту.О›ушылардыЈ саба››а деген ›ызы“ушылы“ын арттыру;
Щ) О›ушылардыЈ бойына Щдептілік,инабатылы›,›арапайымдылы› ›асиеттерін ›алыптастыру;
б) саба› барысында о›ушыларды мЩнерлеп о›у“а да“дыландыру.
Саба›тыЈ тЇрі: дЩстЇрлі саба›
Саба›тыЈ Щдісі: с±ра›-жауап,тЇсіндіру т.б.
Саба›тыЈ кйрнекілігі: бЇктемелер,кітаптар т.б.
ПЩнаралы› байланыс: тарих
Саба›тыЈ барысы:
а) °йымдастыру кезеЈі: О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу, о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау:
1.М.Шуезов ›ай о›у орнында о›ы“ан?
2.М.ШуезовтыЈ т±Ј“ыш ма›аласы не жйніндегі мЩелені кйтерген?
3.љандай шы“армаларын білесіЈдер?
4. «Кйксерек» повесін жазу“а не себеп болды?
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру:
М.Шуезов шы“армашылы“ыныЈ Їлкен арнасы – ±лы Абай жайында“ы еЈбектері.
Бала кезінен данышпан а›ынныЈ йлеЈдерін жаттап,±лылы“ын ›±ла“ына сіЈіріп йскен М.Шуезов б±л та›ырып›а ЩЈгіме де(«ТатьянаныЈ ›ырда“ы Щні»), «Абай(Ибарагим)љ±нанбай±лы» атты зерттеу,либретто,пьеса,сценарий, «Абай» романын жазды.ЖазушыныЈ 30-40 жылдары ±лы а›ынныЈ ту“ан еліне,Семей,Абай ауданына ›айтадан арнайы барып,Абай ймір сЇрген дЩуір мен ймір туралы замандастары мен кйз кйргендерінен естіген,ойда жЇрген деректерді ›а“аз“а тЇсірген ерліктері де бар.Б±л т±р“ыда жазушыныЈ йзі шы“арма“а материал жинау мен ›ордалан“ан деректерді ›орыту,кйркем Щлемге енгізу туралы былай дейді: «Жалпы б±л кезеЈдегі роман“а байланысты ж±мыс сипатымды мен Щлде›ашан кйшіп кеткен керуенніЈ ж±ртына келіп,сйнуге айнал“ан оша› орнынан ›ызуы бар соЈ“ы шо›ты тауып алып, оны демімен Їрлеп ›оздатып,жалынды алау“а айналдырма› бол“ан кешеуіл жолаушыныЈ Щрекетімен салыстырар едім
Кйне кйз ›ариялардыЈ кЇЈгірт тарт›ан зердесі мені АбайдыЈ жас дЩуіріне жетелеп,жол кйрсетіп отырды,алпысты ал›ымда“ан ШйгерімніЈ жЇзінен мен оныЈ а›ын жЇрегін жаула“ан бал“ын заманында“ы с±лу ажарын елестетуге тырыстым. (М.Шуезов. «Абай љ±нанбаев»).
Жазушы Абай заманын бейнелеуде на›ты тарихи деректерді ала отырып,соныЈ негізінде а›ынныЈ йз ймірініЈ басты мЩліметтерін ›ажетке жаратып,кейіпкер мен орта ›атынасын не“±рлым шынайы кйрестуді ма›сат т±тты.°лы а›ын ймірі мен эпопеяда“ы кейіпкерден аса сом т±л“алы кйркем бейне жасал“ан.
«Абай жолында» АбайдыЈ бЇкіл ймір жолы,саналы шы“армашылы›,жеке бас тіршілігі молынан ›амтыл“ан.АбайдыЈ балалы› ша“ынан алын“ан эпизодтар жазушы ›иялы бол“анымен де,б±л болаша› азамат,а›ын,ел а“асы,±лт ›адірі АбайдыЈ мінезін ашып,›алыптасу кезеЈдерін суретеу Їшін алын“ан.
Ал“аш›ы роман «Абай» деген атпен 1943 жылы жары›а шы››анда ’.МЇсірепов: «Абайдай» шы“арма б±л кЇнге дейінгі бЇгінгі ›аза› Щдебиетінде бол“ан емес.»Абай» пьесасы жазушы М:ШуезовтыЈ «Абай жолы» романына барар жолдардыЈ бірі десе де болады.
Шешен тілді,кйркем суретті,о›шау о›и“аны шебер ›иыстыратын классик жазушы М.Шуезов Щлем Щдебиетіне ›осылар ірі т±л“а екенін оныЈ туындылары дЩлелдейді.
Кітаппен ж±мыс: романда“ы кейіпкерлерге мінездеме береді
Хронологиялы› таблицамен ж±мыс: таблицада“ы елеулі жылдарды белгілейді
Білімді бекіту: «Абай жолыныЈ» бірінші баспасы ›ай жылы жары› кйрді?
2.Романда“ы љам›а мен љодардыЈ іс-Щрекеті тарихи шынды› па?
Білімді ба“алау: О›ушылардыЈ жауаптарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма: «Абай жолын» о›ып келуге беремін
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы: М.ШуезовтыЈ драматургиясы
Саба›тыЈ ма›саты: а) о›ушылардыЈ шы“армашылы›пен ж±мыс істеуіне ы›пал ету.Ойлау шеберлігін сййлеу мЩдениетін артыру;
Щ) О›ушылардыЈ бойына Щдептілік,инабатылы›,›арапайымдылы› ›асиеттерін ›алыптастыру;
б) саба› барысында о›ушыларды мЩнерлеп о›у“а да“дыландыру.
Саба›тыЈ тЇрі: дЩстЇрлі саба›
Саба›тыЈ Щдісі: с±ра›-жауап,тЇсіндіру т.б.
Саба›тыЈ кйрнекілігі: бЇктемелер,кітаптар т.б.
ПЩнаралы› байланыс: тарих
Саба›тыЈ барысы:
а) °йымдастыру кезеЈі: О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу, о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау:
®йге М.ШуезовтыЈ «Абай жолы» романы берілген.РоманныЈ мазм±нын с±раймын..
1.ЭпопеяныЈ ал“аш›ы н±с›асы ›ай жылы жары› кйрді?
2.Роман-эпопея дегеніміз не?
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру:
М.Шуезов – ›аза› Щдебиетіндегі ал“аш›ы драмалы› шы“арманыЈ авторы.Драматург ретінде М.Шуезов пьесалары бас›а да кйркем туындылары сия›ты ш±райлы шешен тілімен,бай мазм±нымен,кейіпкерлердіЈ алуан та“дырлы,›ым-›и“ашты тірлік сезімдерімен ерекшеленеді.
«ЕЈлік-Кебек» - 1917 жылы мамыр айында,жайлауда АбайдыЈ жары Шйгерім Їйінде ал“аш ›ойыл“ан,›аза› елі тарихында“ы бірінші пьеса.Пьеса ШыЈ“ыстау жерінде бол“ан о›и“а“а негізделіп ›±рыл“ан.Б±л жйнінде а›ын, АбайдыЈ немере інісі,ШЩкЩрім љ±дайберді±лыныЈ «ЕЈлік-Кебек»(«Жолсыз жаза,я“ни кез бол“ан іс») деген поэмасы да бар.ЕЈлік пен Кебек жйніндегі аЈыз ШыЈ“ыстау, Семей,Тарба“атай йЈірлеріне кеЈ тара“ан.Халы› жыр ›ылып айтып,махаббат дастаны етіп са›та“ан ›адірлі аЈыздыЈ куЩсі ЕЈлік-Кебек моласы ›азірге дейін са›тал“ан (Абай ауданында)
Жер дауы,жесір дауы – ›аза›ты ежелден бір-біріне жау,д±шпан еткен бітіспес кЇрестері.ЕЈлік пен Кебек те – жаулас›ан екі ру – Матай мен Тобы›ты елініЈ жал“ан намыстарыныЈ ›±рбандары.
М.ШуезовтыЈ шо›ты“ы биік,›ымбат шы“армаларыныЈ ›атарында – «љарагйз» пьесасы бар.Ал“аш рет 1926 жылы Семейде басыл“ан.Кейінен 1960 жылы Алматыда «љараш-љараш» деп аталатын жина››а кіргізілген.ПьесаныЈ та›ырыбы – махаббат,сЇйіспеншілік.Кйркем бейнелердіЈ шебер жасал“анды“ымен,лирикалы› тебіренісініЈ кЇштілігімен де пьеса на“ыз суреткер ›олтаЈбасын танытады.
М.ШуезовтыЈ «БЩйбіше-то›ал» пьесасы 1918 жылы жазылып,1923 жылы басыл“ан.
ПьесаныЈ о›и“асы Есендік байдыЈ бЩйбішесініЈ балалары мен то›алы љайшаныЈ жауласуы,мал Їшін,байлы› Їшін таласуын баяндайды.КЇндестіЈ баласы деп бЩйбішеден ту“ан ДЩмешті сЇймеген басы таз,теЈі де емес Аманбай деген бауырына алдап,арбап,›ор›ытып ›ос›ысы келген то›алдыЈ ойы жЇзеге аспай ›алады.
Драматургия саласында“ы «Октябрь Їшін» деп аталатын шы“армасы Жетісуда“ы социалистік революцияныЈ тарихынан хабар береді.1933 жылы «љаза›стан» баспасынан жары› кйрген,пьеса еш жерде ›ойылма“ан.Саясат ы›палымен жазыл“ан.
1916 жылдыЈ о›и“асын суреттейтін ›аламгер туындыларыныЈ бірі – «ТЇнгі сарын» пьесасы.
«Айман-Шолпан»(1934 жылы жЩне1956 жылы йзгеріп ›айта басыл“ан) – осы аттас лиро-эпосты› жырдыЈ о›и“асын са›тап жазыл“ан.М.ШуезовтыЈ «Тас-тЇлек», «Шекарада». «Алма ба“ында» деп аталатын пьесалары – жаЈа социалистік ›о“амныЈ ›ажетін йтеу ма›сатында,заман а“ымымен жары› кйрген шы“армалар.Сондай-а› °лы Отан со“ысы жылдарында“ы, «Сын са“атта», «Намыс гвардиясы»(Ш.Шбішевпен бірге жазыл“ан), «љынаптан ›ылыш»(’.МЇсіреповпен бірге) пьесалары елді ›ор“ау,Отанды,жерді сЇю идеяларын кйтеріп,халы›тыЈ рухын кйтерді
Пьесалары: «ЕЈлік-Кебек», «љарагйз», «Тас тЇлек», «Шекарада», «Алма ба“ында» т.б.
Кітаппен ж±мыс: М.ШуезовтыЈ пьесаларын рйлге бйліп о›иды
Білімді бекіту: 1.М.ШуезовтыЈ т±Ј“ыш ма›аласы не жйніндегі мЩселені кйтерді? 2.М.ШуезовтыЈ 20-жылдарда жазыл“ан ЩЈгімелер топтамасы ›андай идеяны,та›ырыпты ›оз“айды? Білімді ба“алау: О›ушылардыЈ жауаптарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма:М.ШуезовтыЈ драматургиясын о›ып келуге беремін
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы: ’абит МЇсірепов
Саба›тыЈ ма›саты: а) ЖазушыныЈ ймірінен мЩлімет бере отырып,о›ушылардыЈ саба››а деген ›ызы“ушылы“ын арттыру;
Щ) О›ушылардыЈ бойына Щдептілік,инабатылы›,›арапайымдылы› ›асиеттерін ›алыптастыру;
б) саба› барысында о›ушыларды мЩнерлеп о›у“а да“дыландыру.
Саба›тыЈ тЇрі: дЩстЇрлі саба›
Саба›тыЈ Щдісі: с±ра›-жауап,тЇсіндіру т.б.
Саба›тыЈ кйрнекілігі: бЇктемелер,кітаптар т.б.
ПЩнаралы› байланыс: тарих
Саба›тыЈ барысы:
а) °йымдастыру кезеЈі: О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу, о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау:
®йге берілген тапсырманы с±раймын.О›ушылар“а бірнеше с±ра›тар ›оямын.
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру:
’абит МЇсірепов 1902 жылы,›азіргі СолтЇстік ›аза›стан облысы,Жамбыл ауданында ту“ан.Ауыл молдасынан хат танып,1917 жылы љостанай уезініЈ Оба“ан болысында 2 класты орыс мектебіне тЇседі,белгілі а›ын,талай жа›сы жайсаЈдарды о›ыт›ан Бекет итетілеуовтен о›иды. Пресногорьковтегі жо“ары бастауыш училищені бітіріп,жеті жылды› білім алады.
1923 жылы Орынбор ›аласында“ы ж±мысшы факультетін бітірген соЈ,бір жыл Омбы ›аласында“ы ауыл шаруашылы› академиясында о›ы“ан.1928-1938 жылдары тЇрлі жауапты орындарда,баспасйзде ›ызмет ат›арады.1938-1955 жылдарда таза Щдеби ж±мыспен айналысады.1956-1966 жылдары «Ара-Шмель» журналыныЈ бас редакторы,љаза›стан жазушылар ода“ыныЈ бірінші хатшысы бол“ан.
Хронологиялы› таблицамен ж±мыс: таблицада“ы елеулі жылдарды белгілейді
ШЈгімелері: «љос шал›ар»1928, «талпа› танау»(1933), «Ш±“ыла» (1933), т.б.
Повестері: «Тула“ан тол›ында», «Кйк Їйдегі кйршілер», «имір ертегісі», «Ал“аш›ы адымдар»,
«Т±т›ын ›ыз», «Жайлау жолында», «Туннель»
Романдары: «љаза› солдаты», «Оян“ан йлке», «Жат ›олында», «°лпан»
Пьесалары: «љозы Кйрпеш-Баян с±лу», «А›ан сері-А›то›ты», «љыз жібек», «Амангелді».
Білімді бекіту: О›ушылардыЈ тЇсінбеген с±ра›тарына жауап беремін
Білімді ба“алау: О›ушылардыЈ жауаптарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма: ®йге ’.МЇсіреповтыЈ ймірбаянын о›ып келуге беремін
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы: ’абит МЇсіреповтіЈ ЩЈгімелері
Саба›тыЈ ма›саты: а) ЖазушыныЈ ймірінен мЩлімет бере отырып,о›ушылардыЈ саба››а деген ›ызы“ушылы“ын арттыру;
Щ) О›ушылардыЈ бойына Щдептілік,инабаттылы›,›арапайымдылы› ›асиеттерін ›алыптастыру;
б) саба› барысында о›ушыларды мЩнерлеп о›у“а да“дыландыру.
Саба›тыЈ тЇрі: дЩстЇрлі саба›
Саба›тыЈ Щдісі: с±ра›-жауап,тЇсіндіру, топтастыру т.б.
Саба›тыЈ кйрнекілігі: бЇктемелер,кітаптар т.б.
ПЩнаралы› байланыс: тарих
Саба›тыЈ барысы: а) °йымдастыру кезеЈі:
О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу, о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау:
®йге берілген ’абит МЇсіреповтыЈ ймірбаянын с±раймын.О›ушылар“а бірнеше с±ра›тар ›оямын
1.’абит МЇсіреповтыЈ ›аза› Щдебиетінде сіЈірген еЈбегі туралы айт.
2.’абит МЇсірепов Щдебиеттегі сйз ›±діретін тЇсінген ›аза› сйзін ›адірлеп йткен ›аламгер екені белгілі,᱓ан йзіЈ ›андай мысал келтіресіЈ?
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру:
’.МЇсіреповтіЈ ал“аш›ы ЩЈгімесі – 1928 жылы жазыл“ан «љос Шал›ар».ту“ан йлкесіне ержеткенде орал“ан кейіпкердіЈ йткенді бЇгінгімен салыстыра еске ал“аны айтылады.БЇгінгі ›ос Шал›ар кешегі сЩби кйЈілін ›±лазыт›ан жер емес екенін тЇсінгені айтыл“ан.Жазушы ЩЈгіме кейіпкерініЈ екі љос Шал›арда“ы екі тЇрлі ймірді кйргенін,екеуі екі тЇрлі сезім екенін суреттеген.
ЖазушыныЈ «Талпа› танау» (1933) ЩЈгімесі ›аза› аулына шош›аныЈ ал“аш келуін суреттейді.Шош›аны «малдан гйрі итке ±›сайды», «бауыры тол“ан ›аз-›атар емшек» деген ауыл адамдарыныЈ сйзін келтіруден-а› ›аза››а жат малдыЈ ›адірлі санайтын ›оймен(«›ой“а теЈемеші кЩпірді») ›атар ба“уды кЇштеп кіргізіп отыр“ан саясатты астарлы жеткізеді.
Халы››а теЈдік,жа›сылы› береміз деген социализм с±мды“ы, «Ш±“ыла»(1933) ЩЈгімесінде де ашылады. «Асыра сілтеу болмасын,аша т±я› ›алмасын» деген Їкімет саясаты ›аза›тыЈ кЇнкйрісі малынан тігерге т±я› ›алдырмай тЇгел алып ›ояды.Халы› ашты››а,жаппай ›ырылу“а ±шырайды.Осы жайды жазушы ашы› жазба“анымен,ашты›тыЈ себебін,кінЩлі басшылы›ты астармен бейнелейді.Елді тентіретіп,алдыныЈ ашты›тан йлуіне себепкер бол“андардыЈ бірі – ДЩулетбек піркЩншік пен оныЈ ЩйелініЈ топасты“ын,с±р›иялылы“ын суреттейді.Ал“аш›ы жо“арыда атал“ан шы“армаларында 20-30 жылдарда“ы халы› ймірініЈ шынайы шынды“ын берген тЇбегейлі тартысты ойна›ы Щзілмен,жарасымды ›алжыЈмен,±лтты› на›ышпен дЩл суреттеуін шеберлік Їлгісі деуге болады.
ЖазушыныЈ аналар бейнесін аш›ан ЩЈгімелерініЈ йзі бір роман жЇгін кйтереді. «Ер ана», «А›лима», «АнаныЈ арашасы», «Ашын“ан ана» ЩЈгімелерінде Щйел-ананыЈ йр,ер,тЩкаппар,еЈбек›ор,рухы кЇшті бейнелері жасалды.Ана деген сйзбен адамгершілік асыл ›асиеті ашады.На“има,Наталья,А›лима,љанапия аналардыЈ ерлігін жаза отырып,халы› ерлігініЈ тйркініне бойлатады.
Жазушы «Этнографиялы› ЩЈгімесінде» ›аза› ›о“амында“ы йз ортасы ›ажетсіз дЩтЇрді ±стан“ан ауыл та“дырын жазады.ЖаЈаны ›абылда“ысы келмеген,ата салтты ±станамыз деген тйре ауылыныЈ аянышты та“дыры,болаша“ы кЇліп отырып жылатады.
љаза›тыЈ белгілі жазушысы,ЩЈгіме шебері Б.Майлин ймірінен жазыл“ан «БіздіЈ Биа“а» туындысыныЈ да берері кйп,та“лымы мол,кйркем. Білімді бекіту: О›ушылардыЈ тЇсінбеген с±ра›тарына жауап беремін
Білімді ба“алау: О›ушылардыЈ жауаптарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма: ®йге ’.МЇсіреповтыЈ ЩЈгімелерін о›ып келуге беремін
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы: ’абит МЇсіреповтіЈ романдары
Саба›тыЈ ма›саты: а) ЖазушыныЈ ймірінен мЩлімет бере отырып,о›ушыларды елін,жерін,Отанын сЇюге тЩрбиелеу,
Щ) О›ушылардыЈ о›улы›пен ж±мыс істеу да“дыларын ›алыптастыру, логикалы› ойын дамыту,о›у материалына сын кйзімен ›арап,жлдасты› кймекке ›ашанда Щзір болу ›асиетіне ±лтты› дЩстЇрді ›астерлеуге Їйрету;
Саба›тыЈ тЇрі: дЩстЇрлі саба›
Саба›тыЈ Щдісі: с±ра›-жауап,тЇсіндіру т.б.
Саба›тыЈ кйрнекілігі: бЇктемелер,кітаптар т.б.
ПЩнаралы› байланыс: тарих
Саба›тыЈ барысы:
а) °йымдастыру кезеЈі: О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу, о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау:
®йге берілген ’абит МЇсіреповтыЈ ЩЈгімелерін с±раймын.О›ушылар“а бірнеше с±ра›тар ›оямын
1.’абит МЇсіреповтыЈ ›андай шы“армаларын білесіЈдер?
2.’абит МЇсірепов «ана» та›ырыбына байланысты ›андай шы“армалар жазды?
Достарыңызбен бөлісу: |