Саба›тыЈ барысы :
а) °йымдастыру кезеЈі :
О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу,о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау :
®йге берілген тапсырманы с±раймын. О›ушылар“а бірнеше с±ра›тар ›оямын
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру.
љожа Ахмет Йасауи - - а›ын, ойшыл, ±стаз, тЇркі ж±ртына имандылы› н±рын шаш›ан діни а“артушы, сопылардыЈ пірі (±стазы).
Йасауи Сайрам ›аласында туып, Йасыда (ТЇркістан) т±р“ан, сонды›тан Щлемге Йасауи деген атпен танымал. ЙасауидіЈ Щкесі - - Шайхы Ибра»им сопылы› жолды ±ста“ан діндар адам болыпты. АхметтіЈ анасы љарашаш пен Щкесі Ибра»имніЈ мазары - - Сайрамда. °стазы -Арыстанбаб (Арыстан баба) пен Йасауи жйнінде ел арасында кйптеген аЈыздар тара“ан. Онда: М±хаммед пай“амбар Арыстанбаб›а бір тЇйір к±рма беріп, оны љожа Ахметке табыс етуін с±ра“ан. Арыстанбаб сол ›±рманы ±ртында 600 жыл са›тап жЇріпті. Йасауи Арыстанбаб ±стазына деген зор ›±рметін йзініЈ "Хикметтер" ("Диуани хикмет") кітабында баяндайды.
"Диуан" - жина›, "хикмет" - АлланыЈ а› жолы деген ±“ымды білдіреді. ЙасауидіЈ жЇзге жуы› хикметтері бар. Кітапта бес жасынан дін жолына тЇскенін, жеті жасында Арыстанбабты іздеп тап›анын айтады. из ймірініЈ Щрбір жылын санамалап, Алланы тану жол-дарын баяндап береді. Аузымен "Аллала“ан", біра› кйЈілі таза емес пенделерден жо“ары бол“анын медет етеді. Иманды болу“а Їндейді, адалды› жолын Їлгі етеді, ізгілікке ша›ырады.
Ахмет ЙасауидіЈ 90 мыЈ шЩкірті бол“ан. Олар ±ста-зыныЈ сопылы› ілімін Орта Азия, Анадолы -- ТЇркия“а дейін таратып алып кеткен.
Йасауи 63 жас›а келгеннен кейін, М±хаммед пай“ам-бардыЈ жасынан арты› ймір сЇруді ›ажетсінбей, жер астына - - ›ылуетке тЇсіп отырады. Бар уа›ытын діни кітаптар о›уга, шы“арма жазу“а арнайды. Ол дЇние, байлы› жинама“ан, адамдарды аз“ынды›тан са›тау жолына ›ызмет еткен, жаны таза адам бол“ан.
Кітаппен ж±мыс: Ахмет Йасауи йлеЈдерін мЩнерлеп о›иды.
Білімді бекіту : итілген та›ырып›а байланысты бірнеше с±ра›тар ›оямын. ТЇсінбеген с±ра›тарына жауап беремін.
Ба“алау : Саба››а ›атысып отыр“андарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма : Ахмет Йасауи туралы о›ып, деректер жинап келу.
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы : Ахмет Йасауи
Хикметтері
Саба›тыЈ ма›саты : а) Ахмет Йасауи хикметтерініЈ мазм±нын тЇсіндіру,о›ушылар“а ойландыратын сауал бере отырып,пікірін тыЈдау;
Щ) білімдік танымын,шы“армашылы› ›абілетін,тілдік ›орын,ізденістерін арттыру;
б) еЈбексЇйгіштікке,±›ыптылы››а тЩрбиелеу;
Саба›тыЈ тЇрі : аралас саба›
Саба›тыЈ Щдісі : с±ра›-жауап, баяндау ,іздендіру
Саба›тыЈ кйрнекілігі : кітаптар, ›осымша материалдар, суреттер
ПЩнаралы› байланыс : тарих
Саба›тыЈ барысы :
а) °йымдастыру кезеЈі :
О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу,о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау :
®йге берілген тапсырманы с±раймын. О›ушылар“а бірнеше с±ра›тар ›оямын
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру.
Ахмед Ясауи йзініЈ «Хикмат» атты йлеЈінде софылы› ілім негіздерін баяндайды,т±рмыс-тіршіліке тартымды кеЈестер береді,байлы››а ›±мар болмау“а ша›ырады,Щділеттілікті жа›тайды.
Жеті жаста Арыстанбаб келді ма“ан,
Ха› М±стафа аманатын берді ма“ан.
Сол сЩтінде-а› кйЈілім тауып баян,
НЩпсім йліп, ТЩЈірі жолына тЇстім мен де.
љ±рма беріп, мейірлене назар салды,
Сол заматта кеудемде бір шыра› жанды.
Еркелете ша›ырып ›асына алды,
Мектеп барып, бек ›уанып т±рдым мен де.
Сйздікпен ж±мыс: НЩпсі-ішіп-жеу,пенделік ›ажеттері
Ха› М±стафа аманаты-М±хаммед пай“амбардыЈ аманат ›ылып берген ›±рмасын айтады.
Ма›шар кЇні-о дЇниедегі с±ра› кЇні
ТЩуба- шЇкіршілік ›ылу
Ысырат кйпірі- о дЇниедегі ›ыл кйпір
Кітаппен ж±мыс: Ахмет Йасауи йлеЈдерін мЩнерлеп о›иды.
Білімді бекіту : итілген та›ырып›а байланысты бірнеше с±ра›тар ›оямын. ТЇсінбеген с±ра›тарына жауап беремін.
1.Ахмет Йасауи кесенесі ›ай ›алада?
2. ЙасауидіЈ ймірлік ма›сат-м±раты ›андай?
3. Йасауи кесенесін кім т±р“ыз“ан?
4. А›ынныЈ имандалы› туралы ойлары ›азіргі заман“ы тЩрбиеге сай келе ме?
Ба“алау : Саба››а ›атысып отыр“андарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма : Ахмет Йасауи йлеЈдерін мЩнерлеп о›ып келу.
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы: ХІХ “асыр Щдебиеті
Саба›тыЈ ма›саты:
а) ХІХ “асыр Щдебиеті туралы тЇсінік бере отырып,о›ушылардыЈ пЩнге деген ›ызы“ушылы“ын арттыру;
Щ) тЩрбиелік мЩні бар мысалдар келтіре отырып о›ушыларды елін,жерін,Отанын сЇюге тЩрбиелеу;
б) о›ушылардыЈ білімін ба›ылау ар›ылы мЩнерлеп о›у“а да“дыландыру;
Саба›тыЈ тЇрі: дЩстЇрлі саба›
Саба›тыЈ Щдісі: с±ра›-жауап, тЇсіндіру, т.б
Саба›тыЈ кйрнекілігі:, кітаптар, т.б
ПЩнаралы› байланыс: тарих
Саба›тыЈ барысы:
а) °йымдастыру кезеЈі:
О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу, о›у ›±ралдарын тексеру, сыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу. О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау:
Демалыста о›ы“ан шы“армаларын с±раймын. О›ушылар“а бірнеше с±ра›тар ›оямын.
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру:
љаза› ЩдебиетініЈ аса бір сЇбелі кезеЈі ХІХ “асыр –ХХ “асыр бас екені аны›. Б±л ›аза› елініЈ бостанды››а ±мтыл“ан,йзін-йзі іздеген ,йткен кЇндерін аЈсай еске алып, ,бЇгінінен тЇЈіліп, біра› болаша“ына Їмітпен ›ара“ан ша“ы еді. ХІХ “асыр мен ХХ “асыр басы ЩдебиеттіЈ шын толысып, ауыз Щдебиеті кемеліне келіп,жазба ЩдебиетініЈ жара“ын сайлап, йзге йркениетті елдермен бой таластыр“ан уа›ыты десек те ›ателеспейміз.
Б±л дЩуір Абай кезі болатын. Бір “асырдан аса Щр тарапты, Щр ба“ытта“ жолдар Абай маЈайында тЇйісіп, ары ›арай Абай Щсерін сездіре,±лтты› рухты бойына сіЈіре ±ласты.
Топтастыру стратегиясы:
љарсылы›ты поэзия Сал-серілер поэзиясы
А“артушылы›-жаЈартушылы› ба“ыт мемлекетшілдік-±лтшылды› ба“ыт
Білімді бекіту:
итілген та›ырып›а байланысты бірнеше с±ра›тар ›оямын.
-
љаза› Щдебиеті нешеге бйлінеді?
-
Ауыз Щдебиеті дегеніміз не?
-
ХІХ “асырда ›андай тарихи жа“дай болды?
-
ХІХ “асыр Щдебиетіне кімдердіЈ шы“армаларын жат›ызамыз?
Білімді ба“алау:
О›ушылырдыЈ жауаптарына ,саба››а белсене ›атысып отыр“андарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма: ХІХ “асыр Щдебиетін о›ып келу.
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы : Дулат Бабатай±лы
Саба›тыЈ ма›саты : а) Дулат Бабатай±лыныЈ ймірі мен шы“армашылы“ы туралы тЇсінік бере отырып,о›ушылардыЈ пЩнге деген ›ызы“ушылы“ын арттыру;
Щ) тЩрбиелік мЩні бар мысалдар келтіре отырып о›ушыларды елін,жерін,Отанын сЇюге тЩрбиелеу;
б) о›ушылардыЈ білімін ба›ылау ар›ылы мЩнерлеп о›у“а да“дыландыру;
Саба›тыЈ тЇрі : жаЈа саба›ты игерту
Саба›тыЈ Щдісі : с±ра›-жауап,шы“армашылы› іздену
Саба›тыЈ кйрнекілігі : кітаптар,тірек сызбалар
ПЩнаралы› байланыс тарих
Саба›тыЈ барысы :
а) °йымдастыру кезеЈі :
О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу,о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау :
®йге берілген тапсырманы с±раймын . О›ушылар“а йткен тапсырма бойынша бірнеше с±ра›тар ›оямын.
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру.
Дулат Бабатай±лы 1802 жылы ›азіргі Шы“ыс љаза›стан облысы, Аякйз ауданы, Санды›тас йЈіріЈде туып, 1871 жылы дЇние сал“ан.
Жырау ал“ыр, зерек болып йседі. Жасында ауыл молдасынан о›ып, арабша хат таниды.
Дулат Бабатай±лыныЈ тікелей йзініЈ ймірбаянын немесе ймірінін белгілі бір кезеЈін сипаттайтын туындылары аз. Шйтсе де жыраудыЈ мінезі, ой йрісі мен а›ынды› м±раты жайында шы“армаларына сЇйеніп, сенімді т±жырымдар жасау“а болады.
Б±л—а›ынныЈ автопортреті. М±нда“ы "кйзге тЇсер си›ы жо›", ел та“дырын ойлап, сирек кЇліл, аз ±йы›тайтын, ата“ы алыстарды шарла“ан кемеЈгер, а›ылы дария, сйзі алтыннан ауыр Бай“ыз ›арт — а›ынныЈ йзі.
Шынында да, ол йз заманыныЈ "бай“ыз ›арты" атан“ан дана, "Кйнелерден с±расам, сйзін жинап, ›±расам", — деп йзі айт›андай, ел тарихы, ймір сырынан жина“ан білім, білігі де ±шан-теЈіз кісі бол“ан, а›ынды› ата“ы да ›атты шы›кан. Б±“ан жыраудыЈ бас›а йлеЈ, тол“ауларынан да дЩлел боларлы› мысалдар табылады.
ДулаттыЈ йлеЈ-тол“ауларыныЈ мазм±ны мен та›ырыптыЈ ау›ымы йте кеЈ жЩне алуан тЇрлі. Бір йлеЈ немесе тол“ауда айтылатын ойлар мен идеялар кйп жа“дайда баска йлеЈ-тол“ауларда“ы ой-сезімдермен Їндесіп жатады.
Кітаппен ж±мыс: Дулат Бабатай±лыныЈ шы“армаларын мЩнерлеп, на›ышына келтіре о›иды.
Білімді бекіту:
итілген та›ырып›а байланысты бірнеше с±ра›тар ›оямын.
-
Д. Бабатай±лы ймір сЇрген уа›ытта“ы ›аза› елініЈ жай-кЇйі,тарихи жа“дай ›андай болатын?
-
ДулаттыЈ шы››ан ортасы,тегі туралы ›андай ой пікір білдіресіЈдер?
-
Д.Бабатай±лы нені айтып кЇйінді?
-
А›ынныЈ йз ортасына деген кйз›арасы ›андай болды?
Білімді ба“алау:
О›ушылырдыЈ жауаптарына ,саба››а белсене ›атысып отыр“андарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма: Д.Бабатай±лыныЈ ймірі мен шы“армаларын о›ып келу.
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы : Махамбет итеміс±лы
Саба›тыЈ ма›саты : а) Махамбет итеміс±лыныЈ ймірінен мЩлімет беру, о›ушылар“а ойландыратын сауал бере отырып,пікірін тыЈдау;
Щ) білімдік танымын,шы“армашылы› ›абілетін,тілдік ›орын,ізденістерін арттыру;
б) еЈбексЇйгіштікке,±›ыптылы››а тЩрбиелеу;
Саба›тыЈ тЇрі : ДЩстЇрлі саба›
Саба›тыЈ Щдісі : с±ра›-жауап,шы“армашылы› іздену
Саба›тыЈ кйрнекілігі : кітаптар, ›осымша материалдар
ПЩнаралы› байланыс : тарих
Саба›тыЈ барысы :
а) °йымдастыру кезеЈі :
О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу,о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау :
®йге берілген тапсырманы с±раймын . О›ушылар“а йткен тапсырма бойынша бірнеше с±ра›тар ›оямын.
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру.
Махамбет итеміс±лы 1803 жылы ›азіргі Орал облысы, ЖЩнібек ауданында“ы Бекетай ›±мы деген жерде дЇниеге келді. Махамбет кейін перзенттік ысты› сезіммен Щсірелей суреттеген, ›у“ында жЇргенде аЈсай са“ын“ан б±л айма› Бйкей ордасы, Бйкей ханды“ы немесе Ішкі орда деп те аталады. Еділ мен Жайы› арасында“ы б±л йлкеніЈ Ішкі орда делінетіні сол кездегі РесейдіЈ шекаралы› аума“ына кіретіндіктен болса, Бйкей ордасы немесе Бйкей ханды“ы аталуы — Кіші жЇздіЈ бір бйлігін м±нда ал“аш бастап Щкеліп, ›оныстандыр“ан с±лтанныЈ, кейінірек осы жердіЈ ханы бол“ан кісініЈ есіміне байланысты еді.
илеЈдері: « Исатай деген а“ам бар», «М±нар кЇн», « ТайманныЈ ±лы Исатай», «Мінкен ер», « Тарланым», «ИсатайдыЈ сйзі», «љыз“ыш ›±с»
Кітаппен ж±мыс: МахамбеттіЈ йлеЈдерін мЩнерлеп, на›ышына келтіре о›иды.
Білімді бекіту:
итілген та›ырып›а байланысты бірнеше с±ра›тар ›оямын.
-
МахамбеттіЈ ймір сЇрген кезеЈдегі љаза›станныЈ,Щсіресе Бйкей ордасында“ы жа“дай туралы не ойларыЈ бар?
-
Махамбет жырларында жа›сы азамат,жа“ымды образ болып кім суреттеледі?
-
Махамбет поэзиясында“ы ±лтты› йршілдік,›аза›и ±лтшылды› туралы ›андай пікір тЇйдіЈдер?
Білімді ба“алау:
О›ушылырдыЈ жауаптарына ,саба››а белсене ›атысып отыр“андарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма: М. итеміс±лыныЈ ймірі мен шы“армаларын о›ып келу.
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы : Шортанбай љанай±лы
Саба›тыЈ ма›саты : а) Шортанбай љанай±лыныЈ шы“армаларынан мЩлімет бере отырып, білімдерін жЇйелеу,жина›тау жЩне шы“армашылы› ж±мыстар ар›ылы а›ынды жан-жа›ты таныту;
Щ) о›ушыларды адамгершілікке,имандылы››а,асыл ›асиеттерге тЩрбиелеу;
б) мЩнерлі сййлеуге да“дыландыру, ой-йрісін,ойлау ›абілетін,шы“армашылы› ізденісін дамыту;
Саба›тыЈ тЇрі : аралас саба›
Саба›тыЈ Щдісі : с±ра›-жауап, тЇсіндіру, дамыта о›ыту
Саба›тыЈ кйрнекілігі : кітаптар, тірек сызбалар т.б
ПЩнаралы› байланыс : тарих
Саба›тыЈ барысы :
а) °йымдастыру кезеЈі :
О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу,о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау :
®йге берілген тапсырманы с±раймын . О›ушылар“а йткен тапсырма бойынша бірнеше с±ра›тар ›оямын.
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру.
РесейдіЈ ел билеу жЇйесін кезінде ›атты сына“ан а›ынныЈ бірі - Шортанбай љанай±лы.
Ол 1818 жылы осы кЇнгі ОЈтЇстік љаза›стан облысы, ТЇркістан ауданында“ы љаратау-љарназ деген жерде дЇниеге келген. XIX “. орта шенінде Шортанбай Сарыар›а“а келіп, љар›аралы дуанына ›арасты Ар“ын руынан тара“ан љаракесек Кеней ішінде ймірініЈ соЈ“ы жылдарын йткізді. Бастап›ы кезде ол Жамантай тйреніЈ, кейін Жан“±тты бидіЈ ›олында болып, сол жерде ›айтыс болды. 19 “. екінші жартысында феодализм іргесі ыдырай бастады. 1861 жыл“ы Ресейде бол“ан крепостнойлы› ›±›ы›ты жою туралы заЈныЈ лебі Сарыар›а“а да жеткен болатын. Міне, осы кезеЈді жіті бай›ап, ой-тЇйгендерін а›ын йзініЈ йлеЈдері ар›ылы керсетті. 1868 жылы "ЖаЈа низам" заЈы шы›ты. Енді ›аза› елін билеу жЇйесінде йзгерістер болды. Б±рын“ы хан, тйрелердіЈ Їстемдігі Щлсіреп, ›аза›тыЈ йз ішінен шы››ан саудагер, байлар ›атар“а ›осылып йз йктемдіктерін жЇргізе бастады. Б±л кезде Сарыар›аны сауда-сатты› жайлады, мал-мЇлік базар“а тЇсті, жЩрмеЈкелер жандана тЇсті, базар нар›ын а›ша биледі. Демек, капитализмніЈ элементі ›аза› жеріне де ене баста“анын кйреміз. Осы кезде байи баста“ан саудагер, байлар ел билеу ісіне белсене араласу“а тырысты. Кешегі феодалды› дЩуірдіЈ дЩмін тат›ан Шортанбайлар кЇні йтіп бара жат›ан ханды› дЩуірді аЈсап, жаЈа ене баста“ан капиталистік ›арым-›атынасты жатсынады. Ол йзініЈ "Бір насихат айтайын" деген йлеЈінде:
Шуелі ›орлар зор болды,
Сонда“ы зорлар ›ор болды.
љайыры жо› бай шы›ты,
Сауып ішер сЇті жо›,
Мініп кйрер кЇші жо›,
А›ша деген мал шы›ты - деп ›аза› аулыныЈ т±рмысына жаЈа ене баста“ан сауда-сатты› ›атынасына шошына, Їрке ›арады. БЇкіл ж±рттыЈ сауда“а араласып жанталас›а тЇскенін кйріп ›амы“ады.
Кітаппен ж±мыс: Шортанбай љанай±лыныЈ йлеЈдерін мЩнерлеп, на›ышына келтіре о›иды.
Білімді бекіту: итілген та›ырып›а байланысты бірнеше с±ра›тар ›оямын. ТЇсінбеген с±ра›тарына жауап беремін.
Білімді ба“алау:
О›ушылырдыЈ жауаптарына ,саба››а белсене ›атысып отыр“андарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма: Шортанбай љанай±лыныЈ ймірі мен шы“армаларын о›ып келу.
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы : Ыбырай Алтынсарин
Саба›тыЈ ма›саты : а) Ы.Алтынсарин жайлы ›ыс›аша мЩлімет беру ,йлеЈдерініЈ мазм±нын меЈгерту ар›ылы таби“атта“ы,адам йміріндегі ат›арар жЇгін таныту,йлеЈді тЇсініп,мЩнерлеп,кйркем о›и білуге баулу;
Щ) о›ушыныЈ ауызша жЩне жазбаша тіл мЩдениетін ›алыптастыру,жеке т±л“аны ›алыптастыру,а›ын тіліне деген кйз›арасн білу;
б) адам йміріне жарап жат›ан йзенніЈ пайдасын білуге,оны ›ор“ау“а баулу,›орша“ан орта“а ›±рметпен ›арау“а баулу,ойынеркін айта алатын ›олайлы орта ту“ызу.
Саба›тыЈ тЇрі: ЖаЈа саба› (танымды› саба›)
Саба›тыЈ Щдісі: сын т±р“ысынан ойлау (ой ›оз“ау,топтастыру)
Саба›тыЈ кйрнекілігі:, бЇктемелер,кітаптар т.б.
ПЩнаралы› байланыс: тарих,Щн-кЇй
Саба›тыЈ барысы :
а) °йымдастыру кезеЈі :
О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу,о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау :
®йге берілген тапсырманы с±раймын . О›ушылар“а йткен тапсырма бойынша бірнеше с±ра›тар ›оямын.
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру.
Ыбырай 1841 жылы ›азан айыныЈ 20-сында ›азіргі љостанай облысы, љостанай ауданында дЇниеге келеді. ®ш-тйрт жасында Щкесі Алтынсары ›айтыс болып, атасы Бал“ожаныЈ ›олында йсіп, тЩрбиеленеді.
Атасы Бал“ожа би йз айма“ыныЈ ата›ты кісілерініЈ бірі бол“ан. Ел ішіндегі кйп билікті ›олында ±ста“ан би, Орынбор ЩкімшілігініЈ алдында да беделді, белгілі кісі бол“ан.
1859 жылы Ыбырай Алтынсарин атасыныЈ жа›сы танысы, сыйлас кісісі — Орынборда“ы Шекаралы› комиссияныЈ тйра“асы, шы“ыстанушы белгілі “алым, профессор В. В. Григорьевпен жа›ын танысады. Ол Ыбырай“а ›ам›орлы›пен ›арап, о“ан йзініЈ бай кітапханасын еркін пайдалануына жа“дай жасайды. Ыбырай ГригорьевтіЈ кітапханасынан орыс жазушыларыныЈ шы“армаларын, орыс жЩне дЇние жЇзі а“артушы-педагогтерініЈ еЈбектерін, ±лы адамдардыЈ ймірі жайында“ы кітаптарды алып, бас алмай о›ы“ан. Мерзімдік басылымдарды о›ып т±р“ан.
Тор“ай мектебі 1864 жылы “ана ашылады. "Осы жылы ›аЈтардыЈ 8-і кЇні кйптен кЇткен ісім орнына келіп, мектеп ашылды. О“ан 14 ›аза› баласы кірді. БЩрі де жа›сы, есті балалар. Мен балаларды о›ыту“а ›ой“а шап›ан аш ›ас›ырдай ›ызу кірістім", - деп жазады ол белгілі шы“ыстанушы, профессор Н. И. Ильминскийге жолда“ан хатында. Ыбырай мектептегі саба› пен тЩрбие ж±мысын сол кездегі орыс мектептері Їлгісінде ›±рады. Саба›ты ›аза› тілінде жЇргізе отырып, ол балалар“а орыс тілін Їйретуге, пЩн негіздерінен білім беруге тырысады. ТЩрбие ж±мысын адамгершілігі мол, жаЈа ±рпа› тЩрбиелеп шы“ару“а бейімдейді.
Топтастыру:
йлеЈдері ЩЈгімелері
Аудармалары ма›алалары
Кітаппен ж±мыс: Ыбырай шы“армаларын о›ып,талдау жасайды.
Білімді бекіту: итілген та›ырып›а байланысты бірнеше с±ра›тар ›оямын. ТЇсінбеген с±ра›тарына жауап беремін.
Білімді ба“алау: О›ушылырдыЈ жауаптарына ,саба››а белсене ›атысып отыр“андарына ›арай білімдері ба“аланады.
®йге тапсырма: Ыбырай АлтынсаринніЈ ймір жолын о›ып келу.
КЇні: ПЩні: ›аза› Щдебиеті Сыныбы: 9
Саба›тыЈ та›ырыбы : Ыбырай Алтынсарин
«љаза› хрестоматиясы»
Саба›тыЈ ма›саты : а) Ы.АлтынсаринніЈ ймірі мен еЈбектеріне то›тала отырып,ЩЈгіменіЈ идеялы› мазм±нынына талдау,о›ушылар“а ойландыратын сауал бере отырып,пікірін тыЈдау,›орытынды жасау;
Щ) білімділік танымын,шы“армашылы› ›абілетін,тілдік ›орын,ізденістерін арттыру;
б) еЈбексЇйгіштікке,маманды› таЈдай білуге,адамгершілікке,±›ыптылы››а тЩрбиелеу.
Саба›тыЈ тЇрі: ЖаЈа саба› (танымды› саба›)
Саба›тыЈ Щдісі: сын т±р“ысынан ойлау (ой ›оз“ау,топтастыру)
Саба›тыЈ кйрнекілігі:, бЇктемелер,кітаптар т.б.
ПЩнаралы› байланыс: тарих , еЈбек
Саба›тыЈ барысы :
а) °йымдастыру кезеЈі :
О›ушылармен амандасу,тЇгелдеу,о›у ›±ралдарын тексеру.СыныптыЈ тазалы“ына кйЈіл бйлу.О›ушылардыЈ зейінін саба››а аудару.
Щ) ®й тапсырмасын пысы›тау :
®йге берілген тапсырманы с±раймын . О›ушылар“а йткен тапсырма бойынша бірнеше с±ра›тар ›оямын.
б) ЖаЈа саба›ты тЇсіндіру.
Ыбырай Алтынсарин ›аза› балаларына білім мен тЩрбиеніЈ негізгі кйзі –о›улы› деп ›арап, мазм±ны бала таби“атына жа›ын ,та›ырыбы таныс Щрі ›ыз›ты кітап шы“ару керек деп тЇсінді. 1876 жылдан «љаза› хрестоматиясын» жазу“а кіріседі. Хрестоматия 1879 жылы , Орынборда басылады.Ыбырай Алтынсарин 1846 жылы И.Н Ильминскийге жаз“ан хатында: «Татар тілінде жазыл“ан кітаптардан ›±тылу Їшін,›аза› тілінде о›у“а арнал“ан бастауыш кітабымды кеше “ана бастадым»,-деп жазады.
Ыбырай Алтынсарин адамды› ›асиеттер жйнінен ЩЈгімелер кіргізді. Кйбін йзі жазды,бір›атарын сол кездегі орыс о›улы›тарынан ел т±рмысына лайы›тап аударды. «љаза› хрестоматиясы» орыс Щліпбиі негізінде жазылды.
Кітаппен ж±мыс: «љаза› хрестоматиясында“ы» шы“армаларын о›ып,талдау жасайды.
Білімді бекіту: итілген та›ырып›а байланысты бірнеше с±ра›тар ›оямын. ТЇсінбеген с±ра›тарына жауап беремін.
-
«љаза› хрестоматиясы» ›аза› білімі Їшін не берді?
-
Ыбырай АлтынсаринніЈ ›аза› даласында а“артушы “алым болып ›алыптасуына не себеп болды деп ойлайсыЈ?
-
Ы.Алтынсарин шы“армаларында таби“ат лирикасыныЈ ерекшелігі ›андай?
-
Ы.Алтынсарин еЈбегініЈ мЩні,›аза› Щдебиетіндегі алар орны,ба“асы ›андай деп ойлайсыЈдар?
Білімді ба“алау:
О›ушылырдыЈ жауаптарына ,саба››а белсене ›атысып отыр“андарына ›арай білімдері ба“аланады.
Достарыңызбен бөлісу: |