Сұраншиев Ж.Ә. «Ветеринарлық вирусология» пэоәК
жүктеу/скачать 4.8 Mb. Pdf көрінісі
|
| Жасуша өсінділері деп макроорганизмдердің түрлі органдарының
ұлпаларынан алынған, организмнен тыс жағдайда (in vitro) жасанды қоректік орталарда өсіп-өне алатын жасушалар. Жасушаларды өсіру әдісі ХХ ғасырдың 40-жылдарынан кейін белсенді дами бастады. Осы уақытқа дейін ұлпа өсінділерімен, яғни жануардың органдарынан алынған және белгілі бір қоректік ерітінділерге салынған жеке экспланттармен эксперименттер жүргізілді. Алайда, мұндай ұлпа өсінділері өзінің өмірлік белсенділігін өте шектеулі уақыт аралығында сақтай алады. Кейініректе ұлпалардың әртүрлі микрофлорамен ластануына жол бермейтін антибиотиктердің пайда болуымен, ұлпалардың жеке жасушаларға ыдырауы техникасының дамуымен және вирустардың арнайы жасушалардың деструкциясын тудыру қабілетінің (цитопатиялық әсер) ашылуының арқасында жеке ұлпа жасушаларының өсінділерін алу мүмкіндігі пайда болды. Міне, осылайша жаңа тірі жүйе – жасуша өсіндісі пайда болды. Ол осы уақытқа дейін биология мен медицинаның әртүрлі салаларында кеңінен қолданыс тапқан әмбебап және сұранысқа ие болып саналады. Бұл мұндай культурадағы жасушалардың организмнен тыс өмірлік белсенділігін ұзақ уақыт бойына сақтайтындығына және бөлінуіне байланысты (тірі қалған ұлпа өсіндісінен айырмашылығы), оны өсіп келе жатқан жасуша өсіндісі деп атайды. Жасушаларды негізінен екі негізгі әдіспен өсіреді – стационарлық және суспензиялық. Стационарлық әдіспен өсіру кезінде жасушалар ыдыстың белгілі бір беткейіне жабысып, қозғалмайтын стационарлық күйде болады. Суспензиялық әдіспен өсіру кезінде жасушалар үнемі еркін қалқып, қоректік ортада суспензия күйінде болады. Өсіп келе жатқан стационарлық (моноқабатты) жасуша өсінділері алғашқы (алғашқы-трипсинделген), диплоидты және тұрақты болып бөлінеді. Алғашқы немесе алғашқы-трипсинделген жасуша өсінділері макроорганизмдердің мүшелері мен ұлпаларынан алынатын, in vitro жағдайында дара қабатты құрай өсетін жасушалар. Алғашқы-трипсинделген жасуша өсінділері аз уақыт тіршілік етеді. Бұларды көбінесе эмбрион немесе жас малдардың ағзаларынан (бүйрек, өкпе, тері, тимус, тестикула) бөліп алады. Сойылған сау жануарлардың қажетті органдары мен ұлпаларын 2-3 сағат аралығында алып, ұсақтап турағаннан кейін трипсин, панкреатин, коллаген және басқа да ферменттермен (жиі трипсин қолданылады) өңдейді. Аталмыш ферменттердің көмегімен жасуша аралық заттары талқандалған жасушалар суспензиясын қоректік орталары бар арнайы ыдыстарға ауыстырып, +37ºС температураға реттелген термостатта өсіреді. Ыдыстың беткейіне бекітілген жасушалар бөліне бастайды. Жасуша өсінділерінің өсіп дамуы бірнеше сатыға бөлінеді (21-сурет): адаптация (І), интенсивті өсуі (логарифмдік) (ІІ), стационарлық (ІІІ) және жасушалардың өлуі (ІV). жүктеу/скачать 4.8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|