Тақырыбы: Нерв жүйесінің жұқпалы аурулары. Менингиттер, энцефалиттер. Тексерудің, емдеудің, күтім жасаудың негізгі принциптері Менингиттер
жүктеу/скачать 40.72 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Клиникалық көрінісі.
| Патоморфологиясы. Эпидемиялық энцефалит бас миының сұр затының зақымдалуымен сипатталатын полиэнцефалитке жатады. Аурудың жедел кзеңінің морфологиялық субстраты сұр зат пен III – қарынша болып табылады. Айқындылығы басым өзгерістер көз қимылдатқыш жүйкенің ядросында, бұдыр асты аймағындағы сұр затта және стриарлы денеде байқалады. Сонымен қатар, VI VII және VII жұп бас ми жүйкелерінің ядролары да зақымдалады. Энцефалиттің жедел кезеңінде қара зат зақымдалмайды. Зақымдалу ошағында периваскулярлы плазмоцитарлы инфильтрат тәрізді инфильтративті- пролиферативті қабыну процестері айқын байқалады, кейде нейронофагия анықталады. Жедел кезеңінде нерв клеткаларындағы өзгерістер қайтымды сипат алады. Сонымен қатар летаргиялық энцефалит ішкі органдарды (ағзаларды) зақымдай жүреді. Бауыр мен өкпеде периваскулярлы инфильтрат байқалады.
Энцефалитің созылмалы кезінде ауыр деструктивті, көбінесе қайтымсыз өзгерістер қара затта, бозғылт шарда және гипоталамуста байқалады. Нерв клеткаларының тигроидты заты жоғалып, олардың бүрісіп қалуы байқалады, өлген, жойылған нейрондардың орнына глиальды тыртықтар түзіледі. Ми тамырларында көптеген өзгерістер болады: гиалиноздың пада болуы, ізбестену байқалады. Клиникалық көрінісі. Инкубациялық кезең көбінесе 1 күннен 14 күнге дейін созылады, кейде, кейбір авторлардың мәліметі бойынша бұл кезеңнің ұзақтығы бірнеше айға, тіпті жылға дейін созылады делінген. Ауру жедел басталады. Гипертермия 39-400 байқалып, бас ауыру, кейде құсу, жалпы әлсіздік пайда болады. Эпидемиялық энцефалит кезінде аурудың басталуының алғашқы сағатында-ақ науқастар әлсіз, ұйқышыл болады. Кейде психоматорлық қозу байқалады. Науқастардың ұйқышылдығы бұл аурудың «летаргиялық» деген атын анықтайды. Ол гипаталаму-мезэнцефалды «сергектік» орталықтары зақымдалуымен байланысты. Летаргиялық энцефалиттің өтуі ересектер мен балаларда әр түрлі болады. Балаларда жалпы ми симптомдарымен бірге жүреді. Олар гемо- және ликвородинамикалық бұзылыстар, мидың ісінуі, аурудың басталғанынан бірнеше таралған тырысу байқалады. Гипоталамус ядроларының зақымдануы ми гемодинамикасының бұзылуына жағдай жасайды. Ми ісініп домбығады да, балаларда летаргиялық энцефалиттің ошақты симптомдары пайда болмастан бірінші-екінші күні науқас өліп кетуі мүмкін. Ересектерде жалпы инфекциялық ауру басталғаннан кейін бірнеше сағаттан соң ұйқысы бұзылып, сергектенуі – диссомния байқалады, сонымен қатар көз қимылы бұзылады. Диссомния летаргия түрінде немесе керісінше ұйқысыздық түрінде өтуі мүмкін. Кейде күндіз ұйқышылдық, түнде ұйқысыздық, психомоторлық қозу байқалады. Көз қимылының бұзылуы көз қимылдатқыш жүйкенің клеткалы және парасимпатикалық ядроларының зақымдалуымен байланысты болады. Науқастарда бір және екі жақты птоз, диплопия, қылилық байқалады, конвергенциясы бұзылады. Көз қарашықтары үлкейеді. Көз қарашығының жарыққа реакциясы сақталуы мүмкі (бұл Аргайл-Робертсон синдромын кері синдром). Тәртіп бойынша алғашында бұдыр асты аймағының зақымдалу симптомдары пайда болады. Олар: ұстама тәрізді тахипноэ, тахикардия, артериялық қан қысымының төмендеуі, жоғарлауы немесе ассиметриясы. Көбінесе есінеу пайда болады. Эпидемиялық энцефалит кезінде қан құрамында өзіне тән өзгерістер болмайды. Кей жағдайда аздап нейтрофильді лейкоцитоз, ЭТЖ (СОЭ) артады, гемоглобин мен эритроциттердің азаюы мүмкін. Жұлын сұйықтығында белок мөлшері 0,66-1,65г/л, қантты мөлшері 75-95г/л-ге дейін өсуі мүмкін, кейде аздап лимфоцитарлы цитоз (100х109 л-ге дейін) болады Айтылған симптомокомплекс окуло-летаргиялық түрінің негізін құрайды. Эпидемиялық энцефалитті синдромына байланысты гиперкинетикалық, атактикалық, вестибулярлық, эндокриндік, психосенсорлық түрлерге бөлінеді. Аурудың алғашқы күндері, көбінесе қыртыс асты ядроларының зақымдалу симптомдары байқалады. Ол хореялық, атетозды, тикті, миоклоникалық гиперкинездер, диффузды немесе бір жақты бұлшық ет гипотониясы түрінде болады. Кей жағдайда клиникалық көріністе қозғалыс координациясының бұзылуы, вестибулярлы бұзылулар басты орын алады. Науқас басының айналуына, жүрісінің бұзылуына шағымданады. Тексергенде нистагм, интенциялық тремор байқалады. Науқас басын белгілі бір қалыпта ұстап, қозғалыссыз жатады, басын бұру, көзқарасының ауысуы бас айналуын күшйте түседі, басы ауырып, құсады. Гипоталамус аймағының зақымдалуынан болатын эндокриндік өзгерістер аурудың жедел кезеңінд дамуы мүмкін. Ол тамаққа деген тәбеттің патологиялық төмендеуімен немесе жоғарлауымен, шөлдеумен, қантсыз диабет симптомдарымен, семіріп немесе арықтауымен, адипозды-генетикалық дистрофия симптомдарымен сипатталады. Эпидемиялық энцефалиттің жедел кезеңінде кейде психикалық өзгерістерде байқалады: есінің ауысуы, делирий, психосенсорлы бұзылыстар, кейде катотоникалық жағдайлар болады. Негізгі симптомдары: макро- және микроопсия, дене схемасының бұзылуы, денесінде бөгде зат тұрғандай сезім, фотопсия және галлюцинациялар. Энцефалит кезіндегі психикалық өзгерістер қайтымды болады, жеке үлкен адамдарда психикалық өзгерістер көбінесе делирий түрінде өтуі мүмкін: психикалық қозуы болмайды, науқас қозғалыссыз жатады, тұйық, қоршаған ортаға немқұрайлы қарайды, семіру байқалады. Жедел кезеңнің ұзақтығы 10-15 күннен бірнеше аптаға дейін, кейде бірнеше айға созылуы мүмкін. Эпидемиялық энцефалиттің созылмалы кезеңінің жиі формасының бірі акинезді-ригидті синдром немесе паркинсонизм болып табылады. Оның пайда болуы қара зат аймағы мен бозғылт шардың дегенеративті процестерімен байланысты болады. Аурудың созылмалы кезеңінде гипоталамус ядроларының зақымдалуынан болатын вегетативті – эндокринді өзгерістер айқын көрінеді. Паркинсонизмнің алғашқы симптомдарының пайда болуы жедел кезеңнен кейін апта, ай немесе жыл өткеннен кейін болуы мүмкін. Кей жағдайларда акинезді – ригидті синдром жедел кезде дамып, созлмалы кезеғге өтеді. Науқастар баяу қозғалып, олардың қозғалысы инетрттілікпен, мәнерінің болмауымен ерекшелінеді, қимылының амплитудасы төмендейді, бетнде амимия, қадамдары кішірейіп, жазған жаулары, әріптері кіші болады (микрография). Біртіндеп ауруға тән күйі қалыптасады: белінің бүкіреюі, аяқтарының жартылай бүгіліп жүруі, басының алдыға қарай еңкеюі, басының, саусақтарының дірілі байқалады («иә»-«иә» немесе «жоқ» - «жоқ» тәрізді, «тиын, дәрі санап отырған» тәрізді). Науқас тыныштықта да, қозағалыста да инертті: оларға қандай да бір қимыл, іс – әрекет бастау қиын (пропульсия, латерпульсия, ретропульсия), парадоксальды кинезиялар пайда болуы мүмкін: қозғалыссыз жатқан науқастарда, іс әрекеттерінің мүмкін еместігі, кенет өзгеріп, біраз уақытқа дейін белсенді қимылдар пайда болады, науқас жүгіреді, билей алады, біртіндеп белгілі бір аралықта қайта тоқтап қалады (көбінесе эмоциялық стресс кезінде немесе түн ортасында кенет қозған кезде). Паркинсонизмнің ағымы қарқынды болады. Біртіндеп брадипсихия, эхолалия дамиды, көбінесе науқас ашуланғыш, агрссивті келеді. Паркинсонизмнің симптомдары вегетативтіэндокриндік өзгерістермен бірігіп, гиперсалтвация, гипергидроз, көмірсу және май алмасуының бұзылуы, адипозды – генитальды дистрофия, өте қатты шөлдеу, тәбетінің жоғарлауы, жыныс органдарының патологиясы, инфантилизм, импотенция және т.б байқалады. Эпидемиялық энцефалиттің диагнозын анықтау жедел кезеңінің ауруға тән симптомдарына байланысты жүргізіледі. Ақыл есінің жағдайын дұрыс бағалап, мидың зақымдалуының алғашқы симптомдарын уақытында анықтаудың маңызы өте зор. Ұйқысының бұзылуы, көз қимылдатқыш, вестибулярлы жүйкелердің зақымдалуы симптомдарын, вегетативті – эндокринді өзгерістерді дұрыс анықтаудың маңызы бар. Ми қабығының зақымдалуынан, жедел тыныс жолдарының ауруларынан энцефалитті ажырата білу керек. Өйткені аурудың басталуы жалпы инфекциялық болғаннан кейін бір-біріне ұқсайды. Науқаста паркинсонизм симптомдарының пайда болуы процестің созылмалы кезеңге ауысқанын көрсетеді. Парикнсонизм кезінде қыртыс асты түйінлер мен қара заттың зақымдалуын тұқым қуалау дегенеративті түрлерімен ажыратпа диагноз жүргізу керек. Диагностикаға бұрын болған жалпы ми симптомдарымен жедел инфекциялық аурулар туралы, ақыл есінің, ұйқысының бұзылуы туралы, диплопия туралы анамнезін толықтай және дәл жинау өте қажет. Емі. Қазіргі уақытта эпидемиялық энцефалиттің арнайы емдеу әдісі жоқ. Эндогенді интерферонды енізу теориялық жағынан негізделген. Вирусты инфекция кзінде десенсибилизациялық дәрі-дәрмектер (антигистаминдер-димедрол, дипразин, супрастин, тавегил, фенкарол, гормондар, преднизолон, гидрокортизон), (витаминотерапия-аскорбин қышқылы – 1-1,5г. күніне, В1, В6, В12, т.б.) тағайындалады, 5-10 проценттік кальций хлоридінің ерітіндісі, кальций глюконаты ішке немесе тамыр ішіне қабынуға қарсы дәрі – дәрмектер (тамырға 40% уротропин глюкозаға қосып) беріледі. Сонымен қатар қарқынды дегидратациялаушы терапия көрсетліген: зәр бөлуді күшейткіш дәрілер ішке, бұлшық ет ішіне немесе тамырға (фуросемид, лазикс, фонурит, новурит, диакарб, глицерин, урегит, 10-20% маннитол, маннит, натрий хлоридінің гипертониялық ерітіндісі) тағайындалады. Бұл дәрілер электролиттер алмасуын өзгертпеу үшін калий препараттарымен бірге тағайындалуы тиіс(панангин, аспаркам). жүктеу/скачать 40.72 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|