Тақырып. «Арнайы педагогика» Кіріспе. Арнайы педагогика теориясының жалпы сұрақтары
Тақырыбы: Арнайы педагогиканың ғылыми негізделуі. Клиникалық негіздері
жүктеу/скачать 262.77 Kb.
|
| Тақырыбы: Арнайы педагогиканың ғылыми негізделуі. Клиникалық негіздері.
1.Даму бұзылыстардың себептері. 2.Дамуындағы ауытқулардың медициналық сыныптамалары. 3.Даму бұзылған жағдайда көрсетілетін медициналық көмек. 4.Медициналық диагностика, медициналық коррекция,медициналық оңалту, медициналық абилитация. 5.Медициналық оңалту және медициналық абилитация бағдарламалардың мазмұны мен іске асыру. 6.Арнайы педагогиканың клиникалық негіздерін қалайтын ғылыми пәндердің мәні мен міндеттері. Әр кемістіктің немесе кемтар балалардың дамуындағы ауытқулардың түрлерін, дэрежесін анықтап олардың физикалық жэне психикалық дамуындғы ауытқулардың негізгі биологиялық - әлеуметтік жэне педагогикалық себептерін анықтап олардың салдадарын түзету жэне тполықтыру эдістері.Арнайы орталықтарды,мекемелерді қалыптастыру орталықтарын үйымдастыру жэне оларды түзету,даамыту бағыттарындағы жүмыстарын негізгі принциптерімен таныстыру арнайы түзеету толықтыру жэне дамыту орткалықтарының негізгі мақсат міндеттерін айқындау жэне жүмыстарының мазмүнын талдау.Болашақ дефиктолог мамандарын даярлау үшін қажетті ғылыми оқу эдістемелік эдебиеттермен танысып көрнекі қүралдарын жэне тәжірибелерін мекемелердің жүмысынга қаатысу.Ғылыми таным саласы ретінде арнайы педагогиканың зертеу негізіне мшб оқыту тэрбиелеу жэне қалыптастыру мэселелері алынады.Әртүрлі кемістігі бар балаларды оқыту мекемелері тәрбиелеу күрделі элеуметтік педагогикалық мэселе.Бүл мэселелер мшб -ды қолдан қелгенше қогамдық өмірге пайдалы, белсенді өз бетттерінше өмір сүре алатындай етіп дайындау мақсатындғы негізгі сүрақтарды шешуге көмектеседі. Іс-эрекет эр адамның негізгі әлеуметтік қызыметі сондықтан ғылымның жан -жақты зерттеулері кеміс балалардың элеуметтік бейімделуіне қоғамның мэнділігін жэне ережелерін саналы түрде меңгерілуіне өмір жағдайымен жэне қарапайым еңбек түрлеріне баулуларына қоршаған ортаға бейімделуіне септігін тигізеді дамудағы кемістік жэне психикалық-физикалық жетіспеушілік баланың қалыпты дамуындағы бүзылулар текқана жағымсыз белгілердің болуын білдірмейді олар кейбір жағдайда кеміс балалардың дамуындағы жағымды беталыстарды да анықтайды.Тэрбиелік жағдайларда бастысы баланың қоршаған ортаға үйренуін қорытындысына жағымды эсер етеді.Мысалы: көзі көрмейтін баланы есту,иіс сезу,түйсіну,жылу сезгіштік қасиеттері арта түсіп бүл қателіктер баланың кемістіктен хабардар болуына септігін тигізеді. Немесе саңырау бала қозғалысты сезіп дыбыстарды вибрация арқылы жетілдіреді. Сонымен баланың психикалық-физикалық дамуындағы бүзылу ерекшеліктері оның барлық жетілу процестеріне соңынан дүние танымындгы эрекеттеріне эсерін тигізеді.Оған басты психикалық жэне физикалық дамуындағы кемістіктер оның дэрежесіне басты баланың айтарлықтай өзгеше кемістік дамуына душар етеді. Есте болатын жайыт кеміс балаларды арнайы оқыту түзету жэне тэрбиелеу эдістері мезгілімен дүрыс қолданса олардың биологиялық кемістіктерінің салдары азаяды.Осы концепция арнайы педагогикада арнайы эдістемелік негізін қүрастырады.МШБ-ның яғни кемістік дамудың салалық өзгешелігін анықтау эдістері мен принциптері арнайы педагогикалық негізгі зерттеу туралы болып табылады. Арнайы мамандар Выготскийдің қағидасына сүйене отырып «Жуық арада дамуы актуалды зонасын»білу кеміс баланың жағдайына тән мүмкіндігін ғана еме оның психикалық дамуы перспиктивасында анықтау қажет деп есептейді.Соның оқыту процесін жуық арада даму зонасы активті жетілуіне жағдай жасалуы керек.Уақыт озған сайын бала педагогтың басшылығын қажет етпей-ақ берілген тапсырмаларды өз бетімен шешуге талпынатын болады. Бүл оқытумен дамудың ішкі өзара байланысын қүрастырады.Сонымен қатар дүрыс үйымдастырылуыныңоқыту әдістері психикалық эрекеттерінің қалыптасуына сүйене отырып даму процесін жетілдіреді сонымен еңбекке үйрету, тэрбиелеу арнайы дидактиканың негізгі мэселелері болып табылады.арнайы мекемеде еңбекке балу ерекше маңызды өйткені олар кемтар баланы тек өмір сүруге үйретіп қоймайды кейбір қарапайым мамандарды үйренуге де үйретеді.Коррекция (латын корректио-түзету, жөндеу)дефектологияда баланың психикалық-физикалық дамуындағы жетіспеушіліктерді жеңілдетуге немесе дүрыстауға түзетуге бағытталған педагогикалық шаралардың жүйесі. Коррекцияның екі түрі бар. 1. Жекелеген кемістік түрлерін түзету.Мысалы:көру,есту,дыбыс айту коррекциялары. 2. Кемтар блалардың жеке басының ерекшеліктеріне толық түрде эсер етеу. Баланың физиканың жеке танымдық эрекеттің дамуындағы кемістіктерді азайту немесе мүлдем жою-коррекцияның тэрбиелеу-оқыту жүмыстары-деген жүйелі үйымдармен түсіндіріледі.Мектеп оқушылары жалпы білімін еңбекке көз қарасын қалыптастыру процесін сыныпта жэне сыныптан тыс жүмыстардың барлық түрлері жүйелі коррекцияның тэрбиелеу міндеттеріне жатады. 1. Кемтар балаларды элеуметтік медициналық жэне педагогикалық түзеу.Оларды талдау кемтар балаларға түрмыс тіршілігінде шектелуді жою жэне оның орынын толтыру үшін жағдай жасауды қамтамасыз ететін жэне оларға бсқа азаматтармен бірдей қоғам өміріне қатысыу мүмкіндігін жасауға бғытын арнайы әлеуметтік-медициналық жэне білім беру халықты элеуметтік қорғау денсаулық сақтау үйымдастыру қызыметі. 2. Кемтар бала белігілі тәрттіп пен жастан туа бітткен түқым қуалау дене жэне психикалыпқ кемістігі бар 18 жасқа дейінгі бала қатер тобындағыбала-ерте қолға алынбайтындықтан әлеуметтік,медициналық, педагогикалыпқ қолдау көрсетілмегендіктен дене жэне психикалық дамуында кенжелеп қалу ықтималдылығы бар үш жасқа дейінгі бала. 3. Дене кемістігі -ағзасы даму үзақ уақыт бойы элеуметтік медициналық педагогикалық түзеу арқылы қолдауды қажет ететіндей сөзылмалы бүзылуы. 4. Психикалық кемістік - адам психиканың дамуы уақытша жэне түрақты кемістігі ішінде сенсорлық бүзылуы сөйлеу эмоциялық еркі жағынан ми зақымдалуы салалы ақыл-ой жағынан кенжелеп қалуы психикалық дамуы тежелуі және осы бөлігін оқып үйретудегі өзіндік қиындық. 5. Күрделі кемістік-психикалық жэне дене кемістігін кез келген үштасуы. 6. Ауыс кемістігі мектеп білім беру стандартына сэйкес білім беру қызыметтері болған жэне оқыту мүмкіндігі өзіне -өзі қызымет көрсету бағдыларын немесі осы тар кэсіби даярлықты меңгерілуіме шектелетін дэрежедегі психикалық жэне дене кемістігі. 7. Ерте қолға аклу дене бүзылыстары медециналық психикалық-педагогикалық диогностиканы емдеуді дамыта оқытуда қамтитын сэби жасы (3 жас). 8. Әлеуметтік бейімдеу нысаналы педагогикалық медициналық түзеу арқылы қолдау процесінде кемтар балалар қоғамында қабылданады.Мінез - қүлық ерте игеруі мен қабылдауы, еңбекке даярлануы жолы мен белсенді түрде икемделуі. 9. Әлеуметтік жүмыс жеке адамға элеуметтік жүмыс істеуге кедергі келтіретін бүзылыстарды немесе жойылуы функциялары онын толтыра отырып элеуметтік қүқықтары меен кепілдері іске асыруда көмек көрсету жөніндегі қызымет. 10. Қатер тобындағы балаларды анықтау мақсаты мен жаппай стандартталған. 11. Медициналық оңалту ограндарының бүзылған немесе кеміп қалған функциясын емдеу қалпыа келтіруге бағытталған медициалық іс шара кешені. 12. Арнаулы білім беру бағдарламасы кемтар балаларды оқытуға арналған бағдарлама. ІЗ.Арнайы білім беру жағдайы техникалық жэне өзгеде көмекші күралдарды кемтар балаларға білім беру бағыттарын игеру.Онсыз мүмкін болмайтын өзгеде қызыметтерге қоса алғанда арнаулы білім алу үрдістерін жасайтын жағдай. 13. Арайы білім беру кемтар балаларға арналған жағдай жасай отырып білім беру 15.Арнайы білім беру үйымдастырылуын психикалық-медициналық жэне педагогикалық консултация (оңалту орталықтары психикалық медициалық түзеу кабинетін мектеп логопеттік пунктер т.б.). 16. Арнайы түзеу үйымдастыру дамуында кемтар болып қалыптасқан есітуі бүзылған, көруі бүзылған сөйлеуі ақыл-ойы психикалық дамуы бүзылған баланың ішінде соқыр, саңырау болып қалған балдаларды үйымдастыру. П.Психикалық тексеру кемтар балалардың психикалық жағдайы ерекшкелігі мен психикалық дамуы элеуметтік мүмкіндігін анықтау. 18. Әлеуметтік тексеру эдеттегі қызымет пен байланысу қабілеті элеуметтік дербестігі мен қоғамдағы бірігуі қабілеті шектелуіне бағыты бүзылуына мүмкіндігін экелуметтік кемістік дэрежесін анықтау. 19. Медициналық тексеру балалардың тіршілігі эрекеті шектелуіне себеп болатын жетілеген ағза психикалық органның функциясының бүзылу түрін ауырлығын анықтау. 20. Педагогикалық тексеру баланың ақыл -ойы жағынан дамуы ерекшелігін білім алуға элеуметтік мүмкіндігін анықтау. 21.Кәсіби диогностика бойындағы психикалық жэне дене кемістігін ескере отырып баланың еңбек қызыметін немесе кэсіптерін дағдыларын меңгерумен орындауға элеуметтік мүмкіндігін анықтау. 22.Кемтар балаларды оңалту жеке бағдарлмасы баланың соматикалық жағдайы, күйі жайы деңгейін,болжамын психикалық дене төзімділігін отбасыларының элеуметтік мәртебесі мен жеке дара қүрылымын мүмкіншіліктерін ескере отырып қажет ету. 23. Уэкілетті мемлекеттік орган азматтық денсаулық сақтау білім беру халықты элеуметтік қорғау салсында басшылықты жүзеге асыратын ортада атқарушы орган. Коррекциялық тэрбие жүмыстары кеміс балаларға жалпы білім беру процесін қатар іске асырылады.Коррекцияның мақсаты кемтар баланың ақыл есі дұрыс дені сау баланың қаншалықты қолайлы жағдайлар жасауы кеміс баалаларға міндетті түрде емдік коррекциялық шаралар (емдеу, емдік шынықтыру, массаж, даму гимнастикасы әртүрлі дэрі дэрмектерді қолдану)жүргізілуі қажет.Конденсация (латынша сотрепзііоп қалпына келтіру).организімдері жетілмеген немесе бүзылған функциялық әрекеттерді қалпына келтіру бүл өте күрделі үзақ жан-жақты процесс.Ол туа біткен немесе жүру процессінде болған кемістіктің салдрын жеңілдетуге көздейді.Мысалы, соқыр болып туылған баланы көру талдағышы зақымдалған.Дамудағы ауытқулар қандайда бір қолайсыз қүбылыстың себебінен бастау алады.Осы қатарға адам ағзасының анатомиялық жэне функцияналдық (оның ішінде миы)қү_рлымдарын залалдайтын инфекция сыртан келген зақым түқым қуалайтын үнамсыз дерттерді жатқызуға болады. Өз дамуында ауытқуы бар адамдр медициналық көмекке зэру деп саналады.Кез келген медициналық көмек ауытқуды тексеруді анықтуда яғни диогностикадан басталады. Әртүрлі зақымдалудың (кемшіліктің) ауытқуы көрінісінің мағынасын анықтап олардың себептерін анықтайды. Жүргізілген медициналық тексеру нэтижесінде дэрігер емдеудің тэсілі мен мүмкіндігін анықтайды. Ол эрекеттің тиімділігін болжайды осы бағытта емделудің дэрі колдануы дене шынықтыру, оталау тэсілдері колданылады. Егер олар оң яғни күткен нэтижеде келсе одан симтоматикалық қолданылады. Яғни аурудың өзі емделмейді, аурудың белгілерінің көріністері жүмсартыла бастайды жэне ол адамның толық қанды өмір сүруге, оралуына деген негізгі үміт арнайы педагогикаға жүктелген. Арнайы педагогика медицинаның көмегімен қол жеткен қол жеткен нэтижені ары қарай дамытып, бекітіп, эсерін күшейтіп. Медициналық жолмен түбегейлі өзгертуге келмейтін кемшіліктің өзінен - ақ толық қанды өмір сүруге сол адамға үйрете бастайды. Яғни медициналық жэне оның салалары мен (қалыпты жэне потологиялык, анатом эр түрлі жастағы адам физиологиясы нейрофизиология, невропотология, психопотология, психотрия, психотерапия, адам генетикасы, автольмология, артопедея, педиатрия, фониотрия, сурдолгия т.б.) тығыз бағытта болады. Осы ғылымдардан алынган негізгі ғылым арнайы педагогика үшін клиникалық негіз болып табылады. Психолого - педагогикалық диагностиканы орнында және жеке дара түзету. Білім беру бағдарламасын қүрғанда арнайы педагогика үшін клиникалық негіздер мыналарға мүмкіндік береді. - Дамытудағы ауытқулар биологиялық жэне элеуметтік себептерді көруге; - Ағзада көрініс берген зақымдардың мэнін түсінуге; - Ауытқуы бар бала дамуының ағзадағы зақымданган мүшелері мен жүйкелері қызметіндегі ерекшеліктерді тануы; - Сақталып қалған дене мүшелері ағза жүйкелері анализаторлар негізінде бала дамуының айналма теңгерме түріндегі жолдарын анықтау; - Арнайы педагогиканың эр пэндік салалық, ішінде арнайы педагогикалық жіктеу және педагогикалық жіктеуді күрастыру; - Дамудағы ауытқулардың алдын - алу бойынша прафилактиканың жүмыстарды медициналық айла - тэсілдер арқылы шеберлікпен жүргізу; - Ерекше білім мүдделерін қ ажет ететін адамның дамуын дағы түзету білім беру ағымын медициналық жэне психологиялық қабаттас сүйемелдеумен үйлестіру. жүктеу/скачать 262.77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|