Зерттеудің көкейкестілігі
жүктеу/скачать 333.29 Kb.
|
| Бірінші деңгей. Студент хабардың басты мүратын ашпайтын қосалқы сипаттағы суреттеме ақпаратты қабылдап, жаңғыртады. (Ж. Аймауытовша «Жұлма жад», бүгінгі ұғымша «Қайталаным»). Басты нәрсені ажырата алмайды. Сондықтан оның мақсатын қоймайды. Жоспарлау алға қойылған мақсатқа қатыссыз жүзеге асырылады; өзін-өзі бақылауға әрқашан жүгіне бермейді.
Екінші деңгей. Студент хабардың жалпы мазмұнын қабылдайды, оны толықтырушы және тәртіптеуші ережелері арқылы басты мұратын жаңғыртады. Алдағы оқу-танымдық қызметте негізгі нәрсені ажыратады және осы негізде мақсат қояды, бірақ оны міндеттерде нақтылмайды. Мұның өзі жасалатын жоспардың толық еместігінен көрінеді; өзін-өзі бақылау кезінде бұл мақсатты ескереді, дегенмен әрқашан да бірдей дәйекті емес, өзін-өзі бақылау нысандарын алуан түрлі етуге талпынады, бірақ оқытылатын материалдардың ерекшелігін әрқашан да бірдей ескере бермейді. Үшінші деңгей. Студент хабардың ең басты идеясын қабылдап, жаңғыртады. Алдағы оқу-танымдық қызметтегі ең басты нәрсені айқын ажыратады және осыған сәйкес оның мақсатын қояды. Мақсаттар мен міндеттерін ескере отырып, жұмыстың толық жоспарын жасайды. Жұмыстың мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес өзін-өзі бақылайды [7,с. 52-54]. Ырықтану компоненті. Егер жеке тұлға белгілі бір ерік күшін жүмсамаса, білімді және әрекет тәсілдерін игеруге талпынғанымен, білімдердің белгілі біртұтас жүйесін меңгере алмайды. Сондықтан еріктік компонент танымдық ізденімпаздықтың ажырамас бір бөлігі болып табылады. В.И. Селиванов [129]: «... атқарудағы қиындықтарды жеңе білу біліктілігі – жеке тұлғаның еркінің дамуын бағалайтын негізгі өлшем», – деп қараған. Еріктілік компонент - сезімге байланысты категория. Студенттердің оқу-танымдық қызметінде айқынырақ көрініс табатын көрсеткіш ретінде дәрістер мен семинар-тәжірибелік сабақтарда жұмыстың ынталы жүргізілуін, жұмыстағы біртұтастық жүйелілікті (семестр бойына), танымдық қызметтің барлық түрлерін аяқтауға ұмтылушылык ұсынылады. Ерік күшінің қалыптасуы мынандай деңгейліктерге ажыратылады: Бірінші деңгей. Студенттің таным барысындағы қиындықтарды жеңу жөніндегі ерік күші әлсіз көрініс табады; сабақтарда жиі маужырайды; жұмыстарын аяғына дейін жеткізуге табандылық жасамайды; алғашқы қиындық тап болған бойда-ақ жұмысты орындаудан бас тартады; ізденімпаздық жұмыста жүйелік көрсетпейді; тек семестрдің аяғында ғана қызу жұмыс істей бастайды. Екінші деңгей. Студенттің ерік күші көп жағдайда көрініс табады; көптеген пәндер бойынша сабақтарда ынталы жұмыс істейді; жұмысты ақырына дейін жеткізуге ықыластанады, бірақ таным барысындағы елеулі қиындықтарға тап болғанда, тайқып шығады; семестр бойына жүйелі жұмыс істеуге бағыттайды; көбіне семестр аяғында жұмыс қыза түседі. Үшінші деңгей. Студенттің ерік күші оқу – танымдық қызметінің барлық түрлерінде көрініс табады – барлық пәндер бойынша сабақтарда бүкіл уақыт бойына қызу жұмыс істейді; кез-келген оқу жұмысын әрқашан да ақырына дейін жеткізеді: семестр бойына жүйелі жұмыс істейді. Н. А. Половникова [130] танымдық міндеттерді шешу кезінде жасайтын қорытындының жинақтаушылык дәрежесі ретіндегі өлшем бойынша танымдық ізденімпаздықтың үш деңгейін жіктейді: - көшіруші; - жанғыртушы-шығармашылық деңгей; - құрастырушылық-шығармашылық деңгейлер. Қорыта айтсақ, оқу мақсатын танымдық ізденімпаздықтың көшіруші, ішінара іздестіруші және зерттеуші деңгейлеріне ажырату үшін негіз деп есептейді. Студенттердің оқу барысындағы көшірушілік және шығармашылық кызметінің табиғи бірлігі жүзеге асырылуы көзделеді. Студенттерді кәсіпке ертерек бейімдеу, «кәсіптік уәжді» дамытудың қуатты түрткісі болып табылады. Бұл орайда, біздер Матюшкиннің оқу барысында студенттердің ақыл-парасаты мен ерік күшінің жоғары деңгейде болуын айқындайтын тұжырымын ескердік. Медведев, Фоменко студенттердің танымдық қызығушылығын дамытуға дәрістер мен практикалық сабақтарда жоғары оқу орындарындағы мазмұнның студенттердің мектептегі түсініктеріне сай келмеуін пайдалану жөніндегі ақыл-кеңестерімен жәрдемдеседі. Байқампаздық, филогендік парасат бағам жиюға бағыт жасау басымдықты болуы көзделеді. Бұл – білім мен ғылымның толықтығы мен ауқымдылығын қатарынан игеруге қозғаушы күш, негізгі тірек көздері. Студенттерге болашақ педагогтың тұлғалық келбетін, бітімдік компоненттері көрсетілген түрді профессиограммалар әзірлеудің қажеттігі көрсетіледі. К. К. Платоновтың [131] әдіснамасы бойынша әзірленген технологиялық карта. Жеке тұлғаның жалпы педагогикалық сапалары: - жеке тұлғаның дамуына мирасқорлықтың, ортаның, тәрбиенің және түлектің өзінің белсенділігінің рөліне ғылыми-педагогикалық көзқарастардың дүрыстығы; - жеке тұлғаның кемелденуінің себептері мен қозғаушы күштерін түсінуі; - жеке тұлғаның кәсіптік бағытталуының жай-күйі; - жеке тұлғаның әлеуметтік және кәсіптік тұрғыдан неғұрлым мәнді қасиеттері: а) мұраттылық пен азаматтылық; ә) балаға деген сүйіспеншілік; б) өзінің кәсібіне деген сүйіспеншілік; в) ізгіліктілік және ізгі ниеттілік; г) жұғымдылық. (Ж. Баласағұнның 4 құбылаға берген сипаты - ізгіліктің нұры) [2,с. 75-77]. жүктеу/скачать 333.29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|