1сандық ҚҰрылғылардың математикалық негіздері 2 1 Санау жүйесі 2

2.5 Цифрлы (санды) компараторлар.

Екі цифрлы А мен В комбинациялардың әдеттей (санмен ұсынылған) салыстыру нәтижесін белгілейтін (жазып алатын) құрылғы цифрлы компаратор деп аталады. А=В, А<В, А>В.

4.15 суретте ЛЭ- да А=В кодтардың мәні бірдейлігін белгілейтін НЕМЕСЕ болғызбайтын компаратордың құрылуы көрсетілген. Шығуда тек қане А мен В кодтары тең болған кезде 1 анықталады.

2.15 сурет А=В кодтардың бірдейлік компораторы

Компараторлар интегралды орындауда барлық ИМС серияларда шығарылады. Үлгі ретінде 2.16 суретінде а) Төртразрядты К555СП1 компараторы және 2.16 б) компаратордың өсіру принципі көрсетілген.

2.4 кестесі –К555СП1 компараторының ақиқат кестесі

Салыстыруға жататын сандар А₀-А₃ және В₀-В₃ (А₃ пен В₃ –аға разрядтар) кірістеріне жіберіледі. Салыстыру нәтижелері А>В А=В, А<В шығуларда пайда болады. Микросұлбада А<В А=В, А>В кеңейетін (көбейетін) кірістер бар, бұл қосымша элементтерді тартусыз салыстыратын сандардың разрядтарын өсіруге мүмкіншілік береді.

Кодтарды салыстыру сұлбалар өндірістік цифрлық аспаптарда, есеп техниканың құрылғыларында, өлшеу жүйелерде өте жиі кездеседі және цифрлық кодтық кейбір мағынасының тапсырылған деңгейге сәйкестігін айқындауға қызмет етеді.

2.6 Сумматорлар

Сумматорлар сандардың арифметикалық (логикалыққа қарсы) қосу мен алуын орындайды. Олардың өз дербес мағынасы бар және олар әртүрлі операциялар қатарын жүзеге асыратын және барлық процессорлардың өте қажет бөлігі болып келетін арифметикалық логикалық құрылғының (АЛҚ) сұлбасының ядросы болып табылады.

Жартылай сумматор (HS) екі қос сандардың кіші разрядтарының биттарын қосуға қызмет етеді. (оны ЛҒ- да 4.16 суретінде көрсетілген) ақиқат кестесі бойынша жүзеге асыруға болады. S-қосынды сан, Р – келесі разрядқа тасымалдайтын шығу.

2.16 сурет. Жартылай сумматор

Сумматор үлгісі ретінде ИМС К555ИМ5 (4.18 сурет) көрсетілген, оған екі толық бірразрядтты сумматорлар кіреді. Ол кіші разрядтан аға(бас) разрядқа тасымалдауды есепке ала отыра, екілік кодтағы үш бірразрядты сандардың қосу операциясын орындайды.

2.7 Азайтқыш

Екі санның азайтуы әдеттегідей қосу операциясына саяды:

D = A – B = A + (2ⁿ – B) – 2ⁿ,
мұнда 2ⁿ – B = B + 1 – 2ⁿ санына дейінгі В қосымшасы, оны, азайтуды қолданатын арнайы схемаларсыз алуға жеңіл.

Сонымен, алуды(азайтуды) В санын өзгертіп алынған нәтижені А және тағы бір бірлікпен қосып және 2ⁿ азайтуға арқылы жүзеге асыруға болады. 2ⁿ алуы өте жеңіл жолмен өткізіледі – тасымал сигналдың инверсиясы арқылы. Сумматор базасында жиналған төртразрядты сандардың алу сұлбасы 4.19.суретте көрсетілген.

2.8. Код түрлендіргіштері.

Егерде түрлендіргіштің жұмысы түсінікті ережемен сипатталмаса, мысалы дешифрлаушы мен шифрлаушының сияқты, онда түрлендіргішті тапсырудың жалғыз ғана жарамды түрі -кесте болып табылады.

Аяқталған (толық) интегралды сұлба түрінде код түрлендіргіштері әдетте шығарылмайды.Қажет болғанда оларды ЛЭ , немесе ПЗУ-да құрастырады.

Тәжірибеде екілік кодты екілік ондыққа және керісінше түрлендіруге қажеттік пайда болады. ИМС К155ПР7 негізінде екілік кодты екілік ондыққа өңдеудің үлгісі 4.20. суретте көрсетілген. К155ПР7 микросхемалар ашық коллекторлық шығулармен жасалған (орындалған), сондықтан микросхеманың кедергіге қарсы тұрақты жұмысын қамтамасыз ету үшін олардың шығулары мен қуат көзінің плюсы арасында 1:5,1кОм жүктемелік резисторлар орнату қажет. Бұл резисторлар берілген сұлбаларда көрсетілмеген .

.


Кодты түрлендіргіштердің ішінде ең көп тараған екілік төртразрядты кодтық жетісегментті индикаторға арналған түрлендіргіштер болып табылады. Сегменттер a,b,c,d,e,f,g латын әріптерімен белгіленеді, ал нүкте –dp(decimal point- ондық нүкте). Осындай индикатордың жұмысын арнайы дешифрлаушы -өңдегіштер басқаралы. Үлгі ретінде 4.21. суретінде К514ИО1 және К514ИО2 түрлендіргіштердің УГО ұсынылған.

11.6. суретте бірлескен катодтық сыртқа шығарылған өткізгіштері бар (олар жалпы шығарумен қосылған) жарық диодтағы жетісегментті цифрлық индикаторды басқаруға арналған дешифратордың қосу сұлбасы көрсетілген.

Е шығу орнында (дешифратордың белсенді шығу деңгейлері-жоғары) жоғары потенциал (шама) болған кезде 5 м А тәртіптегі тоқ екілік-ондық коды К514ИД1 микросұлбаның кірістеріне жіберілген 0-ден 9-ға дейінгі цифрдың бейнесін қалыптыстыратын сегменттердің жарық диодтарынан өтеді.Жоғарыдан төменге қарай бағыттағы солжақты тік орналасқан жарық диодтар F және E деп белгіленеді, оңжақты – В және С деп, горизонтальды орналасқандар- A,G,D . Е=0 болған кезде дешифрлаушының шығуларында төмен деңгей қалыптасады, сондықтан барлық жарық диодтар өшеді.

Біріккен анодтық шығарулары бар жарық диодтағы (мысалы, АЛС324Б) жетісегментті цифрлық индикаторды қолданған кезде, оларға +5В қуат көзінен сыртқы потенциал жіберіледі , ал F,B,C,D,E,F,G шығарулары 330-510 Ом номиналды резисторлар арқылы К514ИД2 дешифрлаушының (дешифрлаушының активті шығу деңгейлері-төмен) сәйкестік шығуларымен қосылады, олардың көмегімен цифрлық индикатордың жарықтығын басқаруға болады.

жүктеу/скачать 1.7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: