Араб елдерінің қазіргі кезеңіндегі идеологиясы мен қоғамындағы жаңа үрдістері Орындаған: Жақан Ф
жүктеу/скачать 73.39 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қабылдаған: Конырова А.
|
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ СӨЖ Араб елдерінің қазіргі кезеңіндегі идеологиясы мен қоғамындағы жаңа үрдістері Орындаған: Жақан Ф. Қабылдаған: Конырова А. Жоспар: Кіріспе Негізгі бөлім 1. Қазіргі кезеңдегі араб идеологиясы 2. Араб қоғамындағы жаңа үрдістер 3. Араб қоғамы Қорытынды Пайданаылған әдебиеттер тізімі Кіріспе Таяу Шығыс әлемнің ең мазасыз аймағына, дәлірек айтқанда, Араб әлемі көпжақты шиеленістер мен экстремистік белсенділіктің негізгі ошағына айналып отырғаны белгілі. Мұсылман әлемінің белгілі бөлігін тұрақсыздық жайлап, дін атаулыға мүлдем жат зорлық-зомбылық, терроризм, қантөгіс, әлеуметтік әділетсіздік сияқты жағымсыз жайттар белең алды. Бұдан да зоры, дініміздің атын жамылып, мұсылман халықтардың сан ғасырлық дәстүрлі ислами мәдениетіне жат, әртүрлі астыртын мақсаттарға қызмет ететін трансұлттық экстремистік ағымдар күшейіп, шартарапқа таралып, ықпалды күштерге айналды. Осы орайда мұсылман әлемінде, әсіресе араб елдерінде дәстүрлі емес, деструктивті ағымдар қалыптасуының тарихи және әлеуметтік-психологиялық негіздерін, идеологиялық сипатын анықтап, аталған мәселелердің шешімінде мемлекетпен бірге қоғамның әлеуетті рөлі туралы ойлану қажет. Араб елдерінде экстремизмнің таралуы аймақтың соңғы бір жарым ғасырлық тарихымен, Еуропаның саяси ықпалымен, тәуелсіздіктің алғашқы кезеңімен, әсіресе, 1950-1980-жылдардағы тұрақсыздық факторларымен (Палестина қақтығысы, «Қырғи қабақ» соғыс) байланысты болды. Османлы империясы ыдырағаннан бері араб мемлекеттілігінің концептуалды мәселелері аймақтың күн тәртібінен түскен емес. Тәуелсіздік алған араб елдері қоғамында сыртқы күштер мен отаршылдыққа қарсы төңкерісшіл идеялар, әсіресе пан-араб ұлтшылдығы күшейді. Отаршылдыққа реакция ретінде исламшылдық та дами берді. Таяу Шығыста қалыптасқан геосаяси ахуалға байланысты араб-мұсылман мемлекеттерінде әскери элиталардың рөлі артып, социализмнен кейін исламизм сияқты трансұлттық идеологиялардың таралуына қолайлы жағдай қалыптасты. Араб-израиль соғыстары нәтижесінде араб ұлтшылдығы идеологиясы тығырыққа тіреліп, қоғамның басым бөлігі араб социализмінен көңілі қалып, жылдам түрде қайта исламдана бастады. Халықтың елеулі бөлігінің исламдануымен қатар, исламизм идеялары да кең таралды. Биполярлық тепе-теңдікті сақтау мақсатында социализмнің таралуына тосқауыл болатын қарсы күш ретінде әсіре діншіл, радикалды қозғалыстарға әртүрлі күштер тарапынан арнайы қолдау көрсетілді. Осындай әртүрлі тоталитарлық идеологиялардың, сондай-ақ, араб елдеріндегі мемлекет пен қоғам қатынастарының ықпалымен араб әлемі әркелкіленіп, ыдыраңқы сипат алды (Mehran Kamrava). Кейбір мемлекеттерде әскери диктатура орнап, әсіре діни қозғалыстардың қызметіне қатаң тыйым салынды. Шектен тыс қысым көрген діни қозғалыстар жабық жағдайда дамып, саяси күн тәртібі жетілдірілді, өзара ықпалдасып, біріге бастады. Аймақтағы геосаяси және әскери қақтығыстардың әсерімен діни экстремистік қозғалыстардың бір бөлігі радикалданып, жихад идеясы (радикалды исламизм) төңірегіне топтасты, екінші бөлігі демократия жолымен саясилана (саяси исламизм) бастады. Осы жағдайда аймақта саяси мақсатты көздейтін «Талибан», «Хамас», «Хезболла» және тағы басқа исламизм идеологиясын ұстанатын қозғалыстар қалыптасты. Бұған қоса, аймақта саяси мақсатқа жетуде радикалды жолды таңдаған терроризм кең таралды. Такфири, харижи, радикалды сәләфи «ілімдерін» ұстанатын исламшыл немесе жихадшыл топтар көбейді. Әртүрлі күштер арасындағы конфессияаралық қақтығыстар себепті аймақтағы елдер жік-жікке бөлініп, қоғамды берекесіздік пен тұрақсыздық жайлады. «Әл-Қаида» сияқты қиратқыш әлеуеті шексіз террорлық ұйымдардың сахнаға шығуымен дүниежүзілік терроризмге қарсы күресудің жаңа дәуірі басталды. Терроризм араб әлемімен қатар, Азия және Африканың әртүрлі аймақтарында таралуда. Араб елдерінде саяси исламның даму тарихында бірнеше серпіліс кезеңі болды. Исламшыл қозғалыстар 1980-2005-жылдарда Судан, Газа мен Алжирде, ал соңғы жылдарда Тунис, Ливия, Марокко, Мысыр, Сирия, Йемен, Йорданияда белсенді болды. жүктеу/скачать 73.39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|