Араб классикалық Әдебиетінің бейнелі жүйесінің зерттелуі V-VІІ ғ. бәдәуи поэзиясы «Жаһилия»
жүктеу/скачать 35.14 Kb.
|
|
АРАБ КЛАССИКАЛЫҚ ӘДЕБИЕТІНІҢ БЕЙНЕЛІ ЖҮЙЕСІНІҢ ЗЕРТТЕЛУІ V-VІІ ғ. бәдәуи поэзиясы «Жаһилия» («қараңғылық») ғасырының поэзиясы делінеді. Қайсыбір халықтың болмасын қараңғылық кезеңді басынан өткергендігі даусыз. Бірақ оларда ауыз әдебиеті болған жоқ еді деген – қате пікір. Өйткені кез келген әдебиет өзінің бастауын ерте кезеңдердегі ауыз әдебиеті үлгілерінен іздейді. V-VІІ ғ. бәдәуи поэзиясы туралы батыл болжамдар айтып, өзінің ойлы зерттеулерімен атағы шыққан ғалымдардың бірі, венгер шығыстанушысы И. Гольдциэр (1850-1920 ж.) саналады. Ол араб поэзиясындағы хиджа(мадақ жырына қарсы жыр) және риса(элегея) жанрының шығу тегін зерттеп, бағалы бағдарлар жасады. XIX ғ. австрия шығыстанушысы Рудоканакис (1876-1945 ж.) бәдәуи поэзиясының көрнекті өкілдерінің бірі – әлХанса (YII ғ.) туралы өз зерттеуін ғалымдар талқылауына ұсынса, неміс арабтанушысы Р. Гейер (1851-1929 ж.) әл-Аашаның (YII ғ.) поэтикалық жолдарына зерделі зерттеулер жүргізген. 6–12 ғасырлардағы араб әдебиеті. - дүниежүзілік әдебиет тарихының ең қызықты беттерінің бірі, сондықтан ол үнемі қызығушылық тудырады. Араб әдебиетімен танысу мыналарды зерттеуден басталды: «жахили» (исламға дейінгі) поэзия – муаллақ деп аталады (батырлық жырлар немесе жырлар) ежелгі араб ақындары Имруалкайс, Тарафа, Антара т.б. Шығыстанушы ғалымдар шығармаларының ерекшеліктерін түсінуге, түсіндіруге тырыспай, олардың өлеңдерін аударып, өмірбаяндарын зерттеген. Өткен (ХХ ғ. – Ред.) ғасыр басына қарай мұсылман елдері мен Еуропада араб әдебиетінің бастауынан бастап соңғы орта ғасырларға дейінгі негізгі ескерткіштері жарық көрді. Испандық араб ғалымдары испан тарихының «араб кезеңін» өздерінің ұлттық тарихының құрамдас бөлігі ретінде қарастыра бастады, Рибера, Кодера, кейінірек Гарсиа Гоместің еңбектері Андалусия әдебиетінде пайда болды. Николсон мен Юардың (араб классикалық әдебиетінің жалпы тарихы), Никла мен Перестің (Андалус әдебиеті) кітаптары сияқты әдебиет тарихы немесе «әдебиет тарихы» пайда болады. Бұл кітаптардың авторлары араб классикалық әдебиетінің тарихын кең тарихи негізде көрсету, белгілі бір құбылыстың шарттылығын көрсету. Осы ғасырдың бірінші жартысында (XX. – Ред.) болды. Ортағасырлық араб әдебиеті, әсіресе поэзия туралы көптеген зерттеулер Еуропаның барлық дерлік елдерінде, сондай-ақ Таяу Шығыста жарияланған. Міне, олардың кем дегенде кейбір авторларының есімдері: Гибб, Марголиус, Николсон (Ұлыбритания), Крачковский, Крымский, Эберман (КСРО), Блэчер, Марсай, Масиньон, Перес (Франция), Наллино, Леви Делла Вида, Габриели ( Италия), Риттер, Шаад (Германия). Қазіргі уақытта араб әдебиетшілері негізінен Д.С. Лихачева, В.М. Жирмунский, В.Я. Proppa және т.б. Бұл еңбек араб тіліндегі 6-12 ғасырлардағы әдебиеттің бейнелі жүйесінің кейбір жалпы үлгілерінің бірқатарын табуға талпыныс болып табылады. Автор осы кезеңдегі араб әдебиетінің бейнелі жүйесінің эволюциясын, тайпалық жүйе қоғамына тән көркем ойлаудың ең көне эпикалық, натуралистік (немесе стихиялық материалистік) кезеңінен, тайпалық жүйеге негізделген күрделі жүйеге дейінгі эволюциясын қадағалап көруге тырысады. Бейнелеу жүйесінің іргетастарының үлгілерін анықтау кезінде Араб әдебиеті бір кездері сол немесе басқа поэтикалық немесе прозалық жанрдың шебері саналған ең елеулі ақындар мен прозашылардың шығармашылығын ескерді. «Калила мен Димна» (аудармалары И.Ю.Крачковский мен И.П.Кузьмин) және Джахиздің «Сараң кітабын» (аударма Х.К.) қоспағанда, араб прозасы мен поэтикалық мәтіндердің аудармасы барлық жерде жасалды. Баранов). жүктеу/скачать 35.14 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|