1- кесте Батыс Қазақстан облысы бойынша индикаторлардың және әлеуметтік төлемдердің динамикасы, мың.тг
№
|
Көрсеткіштер
|
2008 жылдың 1 мамырына
|
2009 жылдың 1 мамырына
|
2009 жыл 2008 жылға %
|
Әлеуметтік негізгі индикаторлар
|
1
|
Ең төменгі күнкөріс деңгейі (орташа жылдық), теңге
|
10515
|
11180
|
106,3
|
2
|
Азық-түлік себетінің құны
|
6309
|
6708
|
106,3
|
3
|
Кедейшілік шегі
|
4206
|
4472
|
106,3
|
4
|
Айлық есептік көрсеткіш, теңге
|
1168
|
1273
|
109,0
|
Кедейлік шегінен төмен тұратын халық
|
5
|
Аз қамтылғандар, адам
|
14572
|
13811
|
94,8
|
6
|
Кедейлік деңгейі, %
|
2,4
|
2,3
|
0,1
|
Атаулы әлеуметтік көмек
|
7
|
АӘК алушылардың саны, адам
|
12754
|
12017
|
94,2
|
9
|
Төленген сома, млн. теңге
|
80,5
|
80,8
|
100,4
|
10
|
оның ішінде республикалық трансферт млн.теңге
|
6,8
|
9,5
|
139,7
|
11
|
орындалуы (%)
|
100
|
100
|
|
Батыс Қазақстан облысы бойынша 2009 жылдың 2 тоқсанына ең төменгі көнкөріс денгейінің 40%-ы кедейлік шегі – 4472 теңге. 2009 жылдың 4 айында атаулы әлеуметтік көмек 3077 отбасына, ондағы 12017 адамға 80,8 млн. теңге көлемінде төленді (Кесте 1) [4].
Ауылдық елді мекендерде көрсетілетін атаулы әлеуметтік көмек 2009 жылдың 1 мамырына 2008 жылдың 1 мамырымен салыстырғанда адам санының азайғандығын және ал төленген қаражаттың яғни, атаулы әлеуметтік көмек мөлшерінің өскендігін көрсетеді (Кесте 2) [4].
2 – кесте Батыс Қазақстан облысы бойынша атаулы әлеуметтік көмек жөнінде мәлімет
Аудандар атауы
|
Атаулы әлеуметтік көмек
|
(+, -)
|
2009 жылға анықталған қаражат (мың теңге)
|
01.05.08 ж.
|
01.05.09 ж.
|
отбасы
|
адам
|
сомасы
|
отбасы
|
адам
|
сомасы
|
адам
|
сомасы
|
Ақжайық
|
433,7
|
523
|
2080
|
12386,0
|
501
|
1930
|
11461,4
|
-150
|
-924,6
|
Бөкейорда
|
181,4
|
204
|
870
|
5930,0
|
132
|
564
|
4387,9
|
-306
|
-1542,1
|
Бөрлі
|
268,1
|
69
|
225
|
1665,5
|
44
|
155
|
1210,7
|
-70
|
-454,8
|
Жаңақала
|
229,4
|
177
|
769
|
5975,0
|
173
|
752
|
7306,0
|
-17
|
1331,0
|
Жәнібек
|
207,5
|
199
|
914
|
6087,1
|
192
|
845
|
6170,1
|
-69
|
83,0
|
Зеленов
|
180,9
|
214
|
933
|
4244,4
|
193
|
828
|
4287,9
|
-105
|
43,5
|
Казталов
|
490,6
|
587
|
2215
|
12598,8
|
589
|
2201
|
12003,2
|
-14
|
-595,6
|
Қаратөбе
|
217,2
|
167
|
796
|
4838,3
|
164
|
812
|
6918,2
|
16
|
2079,9
|
Сырым
|
231,1
|
298
|
1095
|
8252,9
|
306
|
1169
|
8463,8
|
74
|
210,9
|
Тасқала
|
208,6
|
203
|
784
|
5399,0
|
198
|
762
|
5586,0
|
-22
|
187,0
|
Теректі
|
203,4
|
261
|
942
|
5500,0
|
248
|
938
|
5650,0
|
-4
|
150,0
|
Шыңғырлау
|
140,1
|
172
|
612
|
4100,0
|
185
|
678
|
4682,0
|
66
|
582,0
|
Орал қ.
|
133,5
|
198
|
519
|
3500,0
|
152
|
383
|
2700,6
|
-136
|
-799,4
|
Облыс б/ша
|
288,4,
|
3272
|
12754
|
80477,0
|
3077
|
12017
|
80827,8
|
-737
|
350,8
|
МАӘК алушылар санының азаю себебі: тұрақты, қоғамдық жұмысқа орналасып, табыстарының көбеюі, жеке қосалқы шаруашылығындағы мал басы санының өсуіне байланысты АӘК алушылар қатарынан шығып отыр. Ал төленген қаржы мөлшерінің өсуі кедейлік шегі мөлшерінің өсуіне байланысты.
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қазақстан Республикасында халықты әлеуметтік қорғау – Алматы, 2007.
2. Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 17 шілдедегі № 246-ІІ қабылданған «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы» заңы
3. «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек» Қазақстан Республикасының Заңын іске асыру жөніндегі шаралар туралы – Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы. – 2001 жылғы 24 желтоқсан – № 1685.
4. Батыс Қазақстан облыстық жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар мәліметтері
УДК: 338.486.3 (5741)
БАТЫС ҚАЗАҚСТАН АЙМАҒЫНДАҒЫ ТУРИЗМНІҢ ЖАҒДАЙЫ
ЖӘНЕ ОНЫ ДАМЫТУ ЖОЛДАРЫ
А. А. Есенова, магистрант
Ғылыми жетекші: К. Г. Ахметов, профессор
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті
Бұл мақалада автор Батыс Қазақстан аймағындағы туристік қызметтің даму жағдайын, туризм түрлері бойынша туристік ағын көлемінің өсімін, іске асырылып жатырған шараларды және осы саланы дамытудың жай-күйін талдау барысындагы мәселелерді қарастырған.
В данной статье автор рассматривает вопросы развития туристических услуг, их виды и прирост туристического потока в Западно-Казахстанской области, а так же связанные с ним мероприятия.
The author considers the questions of the development of tourist services, its types and increase of tourist flow in West-Kazakhstan region, and also actions connected with this.
Қызмет көрсету саласында экономикалық дамудың басым бағыттарының бірі болып туристік сала табылады. Туризм белсенді демалыс, денсаулықты нығайту, бос уақытты тиімді пайдалану, мәдениет деңгейін жоғарылату және ой-өрісті кеңейтудің маңызды формасы, сонымен қатар жергілікті бюджет табысының перспективалық статьясы.
Батыс Қазақстан облысы туризмді дамытудың перспективті аймағы болып табылады. Себебі ол тамаша географиялық жерде орналасқан, Еуропа мен Азия арасындағы көпір бола тұра үлкен туристік әлеуетке ие. Қызмет көрсету мен демалыс инфрақұрылымы, тамаша табиғи ресурстар мен облыстың тарихи-мәдени объектілері туризмнің көптеген түрлерін дамытуға мүмкіндік береді.
Бүгінгі күні облыста 19 орналастыру объектілері, 8 мұражай, 3 театр, 8 кинотеатр, 3 демалыс паркі, 240 клубтық мекеме, 400 кітапхана және басқа да объектілер қонақтарды қабылдайды. Туристерге «Атриум», «Галактика», «Урал», «Променад» сауда-ойын-сауық орталықтары, «Саяхат», «Шағала», «Пушкин», «Виктория», «Орал», «Құрмет» қонақүйлері, «Золотой Век», «Мерей», «Алматы», «Камелот» мейрамханалары қызмет көрсетеді.
Туристерде Шалқар көліндегі, Жайық, Шаған, Деркөл өзендері жағалауындағы демалыс аймақтары; «Парк-отель» демалыс базасы, «Мечта» кемпингі, «Еуразия» және «Атамекен» туристік-сауықтыру кешендері, «Ақжайық» емдеу-профилактикалық санаторийі, «Дельфин» спорттық-сауықтыру кешені үлкен сұранысқа ие. Туристер тарихи-мәдени және архитектуралық ескерткіштерге, Көрме залына, Мәдениет және демалыс саябағына, Мұз айдыны сарайына, облыстық тарихи-өлкетану мұражайына, театрлар мен филармонияға қызығушылық танытады.
Облыста балалар-жасөспірімдер, танымдық, сауықтыру, экологиялық, іскери және т.б. сияқты туризм түрлері дамыған. Ат, су, велосипед, жаяу, экологиялық маршрут, аң аулау мен балық аулау сияқты туризмнің белсенді түрлері ерекше танымалдылыққа ие, сонымен қатар келесідей туристік маршруттар жасақталды: «Бөкей хандығына саяхат», Жайық өзені бойынша су маршруттары: «Шалқар көлі - далалық теңіз», «Жайықта - қалашық, Оралда - қала» және т.б.
Орал өңірінің көне жері тас пен қола дәуірінің тұрғындары, ғұндар мен қыпшақтар, қазақ хандықтары, соның ішінде Бөкей Ордасы, Е.Пугачев бастаған көтеріліс, Сырым Датұлы, Исатай Тайманов және Махамбет Өтемісұлы басшылығымен ұлт-азаттық қозғалыстар, өнер мен ғылым, мәдениет, әдебиеттің көрнекті өкілдері Құрманғазы, Дина, Мұхит, Ғарифолла Құрманғалиев, Жұбан Молдағалиев, Асан Тайманов, Сәкен Ғұмаров, Кеңес Одағының Батыры Мәншүк Мәметова және көптеген басқа да тұлғалар туралы естелікті мұқият сақтайды. Мұнда орыс мәдениетінің ұлы тұлғалары Пушкин, Толстой, Жуковский, Короленко, Даль, Шаляпин, Тоқай, Шолохов өздерінің шығармашылығы үшін қалам тербетті.
Қазақстан Республикасында 2007-2011 жылдарға арналған туризмді дамыту мемлекеттік бағдарламасына сәйкес 2005 жылдың желтоқсан айында Батыс Қазақстан облысында 2006-2008 жылдарға арналған Батыс Қазақстан облысының туристік саласын дамытудың Аймақтық бағдарламасы қабылданып, жоспарлы түрде жүзеге асырылуда [1].
Қазіргі уақытта облыста 33 туристік ұйым, соның ішінде 3 туроператор және 27 туристік агенттік тіркелген.
2007 жылы облыстың туристік ұйымдары 16 мың адамға қызмет көрсеткен, бұл 2006 жылмен салыстырғанда 1,2%-ға артық. ішкі маршрут бойынша 2006 жылы
6 460 адам Астана, Алматы, Шымкент, Бурабай, Шалқар көлі бағыттарымен сапар шексе, 2007 жылы бұл көрсеткіш 13,9 %- ға, ал халықаралық маршрут бойынша Ресей, Мысыр, БАӘ, Түркия, Қытай, Польша, Германия елдеріне саяхат 42,6 %- ға өскен. (1 кесте).
1-кесте Батыс Қазақстан аймағындағы туризм түрлері бойыншатуристік ағын көлемінің өсімі (адам.)
Маршрут
|
2006 жыл
(адам)
|
2007 жыл
(адам)
|
2006-2007 жж салыстырғандағы пайыздық (%) өсім
|
Негізгі бағыттар
|
Ішкі
|
7 960
|
9 248
|
13,9 %
|
Астана, Алматы, Шымкент, Бурабай көлі, Шалқар көлі
|
Халықаралық
|
3845
|
6700
|
42,6 %
|
Ресей, Мысыр, БАӘ, Туркия, Қытай, Польша, Германия.
|
Облыстың туристік саласының имиджін жақсарту мақсатында 2007 жылы Аймақтық бағдарлама шеңберінде 30 халықаралық және аймақтық маңызы бар шаралар өткізілді.
2007 жылдың шілде айында Қазақстан облыстары мен Ресейдің бес шекара маңы облыстары делегацияларының қатынасуымен Батыс Қазақстан облысында Халықаралық туристік жарнамалық тур өткізілді. Халықаралық жарнамалық тур жұмысына ресейлік және қазақстандық туристік операторлар, бұқаралық ақпараттық құралдары мен туристік сала мәселелерімен айналысатын мемлекеттік органдар өкілдері қатынасты.
Жарнамалық тур шеңберінде «дөңгелек үстел» өткізілді. Мұнда «Туризмге инвестициялар., «Батыс Қазақстандық сақина» және «Балалар-жасөспірімдер туризмі - ішкі туризмнің негізін қалаушы фактор» біріккен жобасын жүзеге асыру» тақырыбында мәселелер талқыланды.
Қыркүйекте Атырау, Ақтау және Ақтөбе облыстары департаментімен бірігіп жасақталған «Батыс Қазақстандық сақина» облыстық жобасы жүзеге асырылды. Батыс Қазақстан қалаларының туристік әлеуеті мен мүмкіндіктерін зерттеу мақсатында туристік маршрут қатысушылары төрт қалада болды. Маршрут әр қалаға 2 күннен 8 күнге есептелген (Ақтөбе, Атырау, Ақтау және Орал).
Қазіргі таңда туристік фирмалар туристерді белсенді тарту үшін көбіне облыстың табиғи, тарихи, әлеуметтік-мәдени ресурстарын пайдаланады. Туристік ұйымдардың іс-қызметін үйлестіру жұмыстары жүзеге асырылады, оқу және ақпараттық семинар-кездесулер жүйелі түрде өткізіледі.
Туристерге қызмет көрсетудің статистикалық деректері көрсеткендей, 2007 жылы 9322 туристке қызмет көрсетілген, бюджетке салықтар мен басқа да төлемдер 2007 жылы – 763,8 теңге. Туристік фирмалардың қызметінен 2007 жылы 19110,5 мың теңге (2006 жылы – 13067,6 мың теңге) кіріс болды. 2008-2009 жылдары жылы туристерге қызмет көрсету ішкі нарық бойынша -38%-ға, сапарлық туризм бойынша -35%-ға, келу туризмі бойынша 15%-ға өседі деп күтілуде. 2008-2009 жылдары жылы туристік ұйымдардың саны 20-ға дейін өседі деп жоспарланса, салықтан бюджетке түсетін пайда орташа 25%-ға өседі. Әрине бұл факторлар демалушылар санын көбейтіп және туристік қызметтің өсуіне әкеледі [2].
Салаға жеке инвестициялардың қосылуы үшін, соның ішінде жақын және алыс шетелдерден, жағдайлар жасалмаған. Бұл жағдайды өзгерту үшін жергілікті атқару және өкілетті органдар тарапынан мақсатты бағытталған шаралар қолданылуы қажет. Осылайша, Батыс Қазақстан облысында туристік саланы дамытудың жай-күйін талдау барысында мынадай проблемалар анықталды:
1) экскурсоводтарды даярлау, туристік ұйымдар өкілдерінің біліктіліктерін арттыру мәселелері шешілген жоқ;
2) Шалқар көлі жағалауының демалыс аймағында және басқа басым туристік объектілерінде облыс тұрғындары мен шетелдік туристерге сервистік қызмет көрсетуге жағдайлар жасалмаған;
3) туристік - ақпараттық жұмыс жеткіліксіз дамыған;
Батыс Қазақстан облысында туризмді дамыту жөніндегі жоғарыда аталған міндеттерді шешу қажетті шаралардың қолданылуын талап етеді. Осы мақсатта туризмді дамытудың облыстық 2006-2008 жылдарға арналған Бағдарламасы дайындалып жүзеге асырылуда.
Бағдарлама сондай-ақ, мынадай мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған:
1) тартымды туристік объект ретінде Қазақстанның беделін орнықтыру;
2) ұлттық туристік өнім қалыптастыру және оның сапасын әлемдік деңгейге сәйкестендіруді қамтамасыз ету;
3) саланы мемлекеттік реттеудің оңтайлы әдістерін қолдау мен таңдау негізінде туризмді кешенді дамыту.
Қойылған мақсаттарға сәйкес бірінші кезектегі міндеттер мыналар:
туризмде әлеуметтік-экономикалық өзгермелі жағдайларға, мақсаттарға, қағидаттарға, туристік қызметті жүзеге асыру міндеттеріне жауап беретін мемлекеттік реттеудің жаңа көзқарастар жүйесін қамтамасыз ету; мемлекеттің туризм саласында республикалық уәкілетті орган арқылы әрекет ететін басқарудағы, атқарушы органдар мен ұйымдар арасында өзара іс-қимылын реттеудегі рөлін күшейту;Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың нормативтік құқықтық базасын, осы саладағы мемлекеттік реттеу тетігін жетілдіру; туристік саланы кадрлық, ғылыми-әдістемелік, жарнама - ақпараттық қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдау; туризмнің инфрақұрылымын дамыту, туризмнің материалдық базасын жаңғыртуға, жаңа объектілер құрылысын жандандыруға жәрдемдесу жөніндегі шаралар кешенін әзірлеу; облыстың туристік өнімін туристік қызмет көрсетулердің әлемдік нарығына жылжыту; туризм саласында және қызмет көрсету салаларында шағын кәсіпкерлікті дамытуды, халықтың жұмыспен қамтылуын ынталандыруды қамтамасыз ету; инвестициялау және сала субъектілерін қаржыландырудың, несиелеудің басқа нысандары үшін жағдайлар жасау [3].
ӘДЕБИЕТТЕР
1. «Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» – ПУАЖ – № 6. – 2007 ж.
2. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі жинағы – 2007 ж.
3. Региональная программа развития туристкой отрасли в Западно-Казахстанской области на 2006-2008 годы
УДК: 338.431.7
ВЛИЯНИЕ МИРОВОГО ПРОДОВОЛЬСТВЕННОГО КРИЗИСА
НА ФОРМИРОВАНИЕ ГОСУДАРСТВЕННОЙ СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ АПК
Б. М. Хусаинов, кандидат с.-х. наук, доцент
Западно-Казахстанский аграрно-технический университет имени Жангир хана
С. Н. Кваша, доктор экон. наук, профессор,
Украинская Академия аграрных наук
Қазақстан Республикасының мемлекеттік стратегиясының қалыптасуы және инновациялық-инвестициялық негіздегі асты өндірісінің қарқынды дамуы. Азық-түлікпен қамту дәрежесінің төмендеу себептері.
Формирование государственной стратегии Республики Казахстан и интенсификации развития зернового производства на инновационно - инвестиционной основе. Причины снижения уровня продовольственного обеспечения.
The formation of state strategy and intensification of grain production development on innovation investment basis in the Republic of Kazakhstan. The reasons of productive supply level decrease.
Состояние агропродовольственной безопасности в мире на протяжении 2007-2009 годов столкнулось с необычными глобальными угрозами, связанными с изменением климата, опережающими темпами прироста населения над производством сельскохозяйственной продукции, критическими запасами энергоносителей, невиданными ростом (150 долларов за баррель) и дальнейшим падением (50 долларов за баррель) цен на нефть и относительно ускоренным развитием путем перераспределения земель продовольственного назначения на техническое использование.
По данным Продовольственной и сельскохозяйственной организации ФАО ООН численность населения в мире, которое постоянно голодает или страдает от хронического недоедания, возросла за период с 1996 года на 50 млн. человек и на сегодняшний день составляет 850 млн. человек, причем из них 820 млн. человек жители развивающихся стран.
Ситуация на мировом продовольственном рынке как никогда стала критической, объем потребления зерна на протяжении двух последних лет превышает его производство. Например, в 2007 году в мире произведено 1,99 млрд. т, а потребление – 2,05 млрд. т.
В экстренной поставке продуктов из-за рубежа, по оценкам экспертов ООН, нуждаются 36 стран мира, из них: 21 страна – из Африканского континента, десять – расположены в Азии, пять – в Центральной и Южной Америке.
Переходные мировые запасы зерна на начало 2008 года достигли своего исторического минимума. Как вывод, цены за три последних года в сравнении с уровнем цен на начало столетия возросли в 1,5 раза.
В Украине и Республике Казахстан за весь период их развития, как республик в составе бывшего СССР, так и за годы независимости не было такого быстрого и неподвластного государственному влиянию и контролю взлета цен на продовольственные товары, который существует в последнее время. В результате глобального влияния мирового продовольственного кризиса, в условиях достаточного предложения внутреннего рынка зерна влияние мировых тенденций выявилось сильнее, чем внутренние механизмы государственного регулирования.
Таким образом, взаимозависимость стран в мировой экономике вынуждает международные организации, экономические группировки, и некоторые страны искать коллективные меры по недопущению разрастания продовольственного кризиса, разработка совместной стратегии борьбы с голодом, которая базируется, в основном на продовольственном рынке зерна.
Так, с целью изучения и поиска возможного решения проблемы снижения мировых запасов продовольствия, 3 июня 2008 года в главном офисе Продовольственной и сельскохозяйственной организации в Италии (г. Рим) проходила международная научно-практическая конференция «Всемирная продовольственная безопасность и глобальные вызовы в свете изменения климата и развития биоэнергетики».
Зерновой сектор экономики, таких стран, как Украина и Республика Казахстан, которые входят в первую десятку основных стран-экспортеров зерна в мире, является традиционно стратегическим.
Это мощная экспортно-ориентированная отрасль сельскохозяйственного производства, способная обеспечить продовольственные потребности не только населения страны, но также, что особенно важно, своими потенциальными объемами производства оказывать определенное влияние на мировую продовольственную безопасность.
Известно обращение Генерального секретаря ООН к государствам мира, целью которого является изучение и конкретный поиск путей выхода из мирового продовольственного кризиса. Поэтому, существует реальная возможность для Украины и Республики Казахстан стать одними из влиятельных мировых игроков на глобальном рынке зерна.
Необходимо использовать потенциальную возможность интенсификации развития зернового производства на инновационно-инвестиционной основе, для этого за короткий период формируется необходимость разработки и реализации новой по задачам и по составу государственной комплексной целевой программы.
Проблема продовольственной безопасности в мире не новая, поэтому еще в 1996 году Продовольственная и сельскохозяйственная организация поставила конкретную цель, чтобы к 2015 году уменьшить на половину численность населения, которое голодает.
Причины снижения уровня продовольственного обеспечения в мире и в связи с этим, быстрого возрастания цен на продовольствие следующие:
-
Изменение климата, которое наиболее часто проявляется в увеличении
количества природных катаклизмов – ураганов, засух, наводнений и цунами, циклонов и ветров, извержение вулканов. Очевидно, что такие изменения в климате приводят к увеличению потребления ограниченных и не возобновляемых ресурсов планеты, и в первую очередь природных источников энергии.
-
Невероятное, на протяжении двух последних лет, возрастание цен на нефть и относительно, нефтепродуктов, которые являются важными энергетическими ресурсами для сельскохозяйственного производства, привело к повышению мировых цен на продовольствие.
-
Возрастание мирового совокупного спроса на продукты неразрывно связано с увеличением численности населения планеты. За период с 1975 года численность населения мира выросла на два миллиарда человек, достигнув 6,1 млрд. человек в 2000 году и с общей тенденцией роста до 7,2 млрд. в 2015 году. Поэтому, особенно быстрый прирост потребления зерна наблюдается в Китае, Индии и других развивающихся странах, что обуславливается не только потреблением риса или пшеницы, но и тем, что теперь эти страны больше потребляют мясо, производство которого без зерновых невозможно.
-
Развитие производства биотоплива через расширение посевов технических культур, а также использования части рынка зерна на производство биоэтанола, в том числе в Украине и Республике Казахстан, что привело к снижению производственной базы зернового хозяйства, и соответственно к увеличению возможности экстенсивного развития зерновой отрасли в долгосрочной перспективе.
-
Несоответствие принципам международной сельскохозяйственной политики, продовольственным вызовам и требованиям современности приводят не к увеличению мер государственной поддержки сельского хозяйства в странах, которые стремятся к уровню развитых, а наоборот, к существенному их ограничению согласно требованиям ВТО, в результате чего не поддерживается и не стимулируется внутреннее развитие сельскохозяйственного сектора в большинстве стран.
Борьба с различными перепадами экономической конъюнктуры – это одна из больших проблем, которую приходится сейчас разрешать правительствам разных стран мира.
В конце ХХ столетия, многие страны мира научились сглаживать пики колебаний экономической конъюнктуры и предсказывать экономические кризисы.
Для решения данной задачи используют много разнообразных экономических инструментов в зависимости от основных подходов к проведению антикризисной политики в современных условиях.
Несмотря на широкий круг взглядов и различное размещение акцентов при выработке антикризисной политики, в целом все концепции регулирования циклов склоняются к одному из двух направлений регулирования: неокейнсианского или неоконсервативного.
Первое – ориентируется на регулирование совокупного спроса, второе – на регулирование совокупного предложения.
Однако современная ситуация, что складывается на мировых рынках продовольствия, отличается от той, которой привыкли управлять правительства развитых стран мира в рамках многочисленных межрегиональных объединений.
До последнего времени учеными считалось, что выход из мирового продовольственного кризиса заключается в увеличении объемов финансирования экстренных программ помощи странам, население которых голодает. Против радикальных изменений в глобальном подходе до снятия продовольственной безопасности через планирование защитных мер, связанных с увеличением объемов производства в странах, которые являются традиционными экспортерами, не происходит.
Очевидно, что до вышеназванных проблемных вопросов на базе увеличения глобализационных процессов национальных экономик имеем системный кризис мировых институтов, которые были созданы в свое время с целью управления экономикой на мировом уровне.
Номинально такие организации, как МВФ, UNCTAD, ПРООН, Всемирный банк, ВТО были созданы для, так называемой, технической помощи в отрасли торговли, а именно:
-
поддержка развития государственных институтов, которые производят управление торговой политикой;
-
помощь в разработке дополнительных правил и мер, которые стимулируют торговлю;
-
расширение потенциала экспортных поставок;
-
усиление поддержки торговли и расширение возможностей облегчения торговли.
Неурегулированность таких вопросов мирового масштаба, как мировой финансовый кризис, коллизии Киотского протокола, быстрое возрастание количества населения, возрастание цен на энергоносители в связи с очевидным фактом их ограниченности приводят к мысли создания действующих институтов в урегулировании вопросов, которые имеют значение для существования человечества в целом.
По данным ФАО, на протяжении последних 15 лет объемы производства сельскохозяйственной продукции возросли на 2,2 % в год.
Этот прирост был достигнут главным образом в странах, которые развиваются, производство которых увеличивается на 3,4 % в год, тогда как в развитых странах мира производство увеличивается на 0,2 % в год.
Валовая продукция растениеводства (63 % от общего объема сельскохозяйственного производства) и животноводства (37 % от общего объема сельскохозяйственного производства) увеличивалась на 2 % в год. Производство продовольственных сельскохозяйственных культур увеличилось на 2 %, однако наиважнейших из них – зерновые – рост составляет лишь 1 %. Прирост масличных культур составил 4 %, фруктов и овощей – 3,8 %, яйца – 3,8 %, мяса – 2,7 % и молока – 1,2 % в год.
Большую часть сельскохозяйственной продукции производят в странах, которые развиваются. Сейчас они производят около 67 % от общего объема сельскохозяйственного производства, тогда как 25 лет назад они производили только 50 %.
Одновременно численность населения мира возрастала приблизительно на 1,4 % в год, производство продовольствия увеличилось на 0,9 % на душу населения в год. И снова основное возрастание производства из расчета на душу населения зафиксировано в странах, которые развиваются, а именно 1,8 % в год, и практически его отсутствие в развитых странах.
Динамика производство продовольствия имеет тенденцию подобно той, что действует в сельскохозяйственном производстве.
Почти все объемы сельскохозяйственного производства (95 %) имеют продовольственное значение. В целом, объемы сельскохозяйственного производства возрастали на 2,4 % в год, в основном за счет стран, которые развиваются. Возрастание в развитых странах практически не произошло.
В соответствие с прогнозами ФАО, глобальное производство зерновых увеличится в 2008 году на 2,6 %, достигнув рекордной отметки.
Поэтому, в связи с вышеприведенными показателями цены на зерновые в ближайшие годы возрастет, а ситуация обострится.
По оценкам экспертов ООН, уже в 2017 году может создаться ситуация, когда страны «могут воевать за продовольственные товары».
Анализируя вышеприведенные цифры и состояние мирового сельскохозяйственного производства и международной торговли аграрной продукции, можем сделать следующие выводы:
-
В связи с глобальным изменением климата и неконтролируемым использованием невосстанавливающихся ресурсов борьба за эти ресурсы как вода и земля обострится. Недальновидная политика развитых стран ставит под угрозу вопрос о безопасности мира в целом. Успешные и конкурентоспособные страны, так называемые страны-победительницы, в конечном счете, не смогут иметь преимущества от своей победы. Потенциально возможные голодные бунты перерастают в войны, численность беженцев увеличивается, затраты стран-доноров возрастают. Кроме того, продуктовая инфляция ставит под угрозу мировые экономические системы. Затраты, которые возрастают на продовольствие подорвут потребительский спрос набольшую часть товаров и услуг, что может привести к ситуации, выйти из которой уже будет слишком сложно.
-
С одной стороны, влияние масштабов производства биодизеля на увеличение мировых цен на продовольствие не надо преувеличивать. По данным Международного исследовательского института продовольственной политики, представители которого критически относятся к производству биоэтанола, биотопливо дает от 25 до 33 % увеличения цен на продукты. По данным ФАО, эта цифра составляет 10-15 %. По различным данным суммарная площадь, отведенная под выращивание культур для биотоплива, имеет только около 5-7 % от основной. С другой стороны, эта ситуация, что сформировалась на текущий момент. С возрастанием цен на нефть площади под органическое топливо со временем только увеличатся. Это создает дополнительную нагрузку на цены. Более того, подобные проекты реализуются в долгосрочной перспективе под значительные инвестиции, поэтому мобильность таких ресурсов ограничена. Практически ни одна страна пока что не готова отказаться от уменьшения площади под производство продовольственных товаров за счет производства культур, из которых производится биотопливо.
-
Увеличение финансирования экстренных программ помощи странам, которые голодают, имеет эффект. Однако, радикальных изменений от этого не будет. Требуются глубокие изменения – приемы менее популярные, чем разовые, однако значительная финансовая помощь. Как раз про глубокие изменения пока что не говорится. Чтобы действительно установить улучшение вначале необходимо узнать все ошибки, которые были допущены в прошлом. Однако, этого пока что никто не готов сделать.
-
Очевидно, мы находимся в начале продовольственного кризиса. Изменение климата практически только начались и продолжатся далее. Посевные площади высыхают или затапливаются. Сокращение площадей особенно интенсивно происходят на севере. Поэтому возникает дилемма, каким способом увеличивать продуктивность: за счет генетически -модифицированных продуктов и интенсификации ведения производства, или все-таки использовать ресурсы и придерживаться жестких экологических норм.
-
Борьба с продовольственным кризисом в краткосрочной перспективе решено вести главным образом за счет увеличения производства сельскохозяйственной продукции в странах, которые являются традиционными экспортерами. Акцентировано внимание на Аргентине, Украине, Российской Федерации и Республике Казахстан. По расчетам ФАО и Европейского банка реконструкции и развития в Украине, Российской Федерации и Республике Казахстан выведено из продуктивного цикла приблизительно 23 млн. га. Тринадцать миллионов гектаров земель есть возможность начать эксплуатировать без дополнительных затрат. Наиболее выгодно то, чтов ближайшее время в правительствах этих стран действует политическое давление с целью расширения посевных площадей.
-
Необходимо знать, что эра дешевой пищи уже закончилась. Поэтому к проблеме продуктивности сельского хозяйства прибавляется проблема борьбы с бедностью. Богатым странам следует задуматься о продовольственной проблеме так же серьезно, как о финансовом кризисе. Более миллиарда людей в мире живет на 1 доллар в день, и зерновые составляют основу их рациона. Они уже не едят мясо, уменьшают в рационе овощи и не могут больше позволить себе трех разовое потребление пищи. «Если стоимость потребительской корзины вырастет на 20 % (а в некоторых местах она выросла значительно больше), на уровень наиболее бедных опустятся еще 100 миллионов человек». Средние классы в бедных странах уже начали экономить на своем здоровье и отказываются от мяса, чтобы иметь возможность питание 3 раза в день. Беднота, которая живет на 2 доллара в день, начала забирать детей из школ и переходить на овощи, чтобы сохранить рис в своем меню.
-
Не действуют декларативные намерения ООН и стран-участниц конференции уменьшить уровень цен на продовольственные товары, позиция ВТО остается неизменной и не очень конструктивной. Основные страны-экспортеры, США, ЕС, Канада, члены Кернской группы имеющие целью прибыли остаются на своих позициях в ожидании результата от возрастания цен. В большинстве этих стран наблюдается кризис перепроизводства. И они с удовольствием используют возможности, что открываются перед ними. А правительства им будут рады помочь в этом, поскольку в таком случае уменьшается нагрузка на аграрный бюджет в части выплаты компенсации по квотам на ограничение производства некоторых видов продукции. Голод в странах третьего мира всегда имел место. Выделением гуманитарной помощи всегда удавалось снизить уровень напряженности. Так было десятилетиями, так как никто никогда особенно не занимался этими проблемами. Однако, известно, что недостаток продовольствия наблюдается в таких странах, как Индия и Китай. Население этих стран благодаря бурному росту экономики почувствовало вкус хорошей жизни и готово платить деньги за высококачественные продукты питания.
ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ҒЫЛЫМДАРЫ
Достарыңызбен бөлісу: |