Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 1.45 Mb.
|
Пайдаланылған әдебиеттер: 1.Барг М.А.”Епоха и идей” М. 1987 г. 2. Гутнова Е.В. ”Историография истории срених векав” М. 1985 г. 1. Шервуд Е.А. “Законы лангобардов” М. 1992 г. 2. История средних векав. В 2-х т. М. 2001г. 3. Энгельс Ф. “О Франции в епоху феодализма” М. 1948 г. “Архив Маркса Иэнгельса”, стр. 300-302. 4. С.Д. Сказкина “Хрестоматия по истории средних векав” П. 1950 г.
№20 Сабақтың тақырыбы: ХІ-ХV ғ.ғ. Франция. 3.0 балл Тест тапсырмалары: 1. Франция король тағына қай жылдар аралығында ІІ Филипп Аугуст таққа отырады. а) 1180-1223 жж ә) 1175-1212 жж б) 1125-1210 жж в) 1114-1221 жж г) 1116-1219 жж 2. Жанна Дарк қай жылы Францияның қандай селосында дүниеге келген. а) 1412 ж Домреми ә) 1410 ж Аквания б) 1399 ж Ланга в) 1367 ж Пикария г) Белгісіз 3. Компьен түбінде болған шайқаста Жанна Дарк кімнің қолына тұтқынға түсті. а) Бургундский ә) Генрих б) ҮІ Карл в) Людовик г) Готфрид 4.) Бургундский тұтқынға алған Француз қызын кімдерге 10 мың алтынға сатады. а) Ағылшындарға ә) Итаияндарға б) Нормандарға в) Полестинаға г) Белгісіз 5. Жанна Даркті Ағылшын иеліктері Руанға қкеліп қай жылы азаптап отқа жағып жібереді. а) 1430 ж 30 май ә) 1426 ж 2 май б) 1369 ж в) 1429 ж сентябрде г) 1414 ж ноябрде 6. Кароль XI Людовиктің билік құрған кезі . а) 1461-1483 ж.ж ә) 1450-1472 ж.ж б) 1459-1480 ж.ж в) 1460-1482 ж.ж г) 1452-1481 ж.ж 7 апта №21 Сабақтың тақырыбы: ХІ-ХҮ ғасырлардағы Англия Сабақтың жоспары: 1. Норман жаулап алуы. 2. “Ќорќынышты сот” кітабы. 3. XI ғ. соңы – XII ғ. Англияның саяси әлеуметтік дамуы. 4. XIII ғ. ғ. Англия.
XI ғ.ғ. Англияда феодалдандыру процесі жүріп жатќан тұс болатын, шаруалардың бір бөлігі “дат правосының” аймағында ерікті түрде болатын, ал феодалды жерлерде тәуелді крепостнойлар толыќ оорналќан еді. Англияны нормандыќтар жаулап алу басталып кетті. Францияның ең ќұдіретті феодалдыќ сеньорларының бірі- нормандия герцогі Вильгельм басќарды. Нормандыќтардың баса көктеп кіруіне тікелей 1066 жылы ағылшын королі Эдуард Исповедник ќайтыс болуына байланысты, бұл ағылшын королі Вильгельмнің туысы болатын, осы тұста нормандыќ герцог ағылшын тағына отыруы мүмкіншілігін жібермей, бұл талабын папа ќолдау көрсетті. 1066жылы ќыркүйек айында ағылшын королі өлген соң, оның орнына англо-сакс королі Гарольд таќќа отырды, осы тұста Вильгельм өз жасаќтарымен Ла-Манш бұзағынан өтіп, Англияның оңтүстік жағалауындағы Певенсіге дейін иелікті иеленді. Франция мен Италия рыцарларын топтастыра әскер басын жинаған Вильгельм өз күшінде болды, ал керісінше ағылшын тағына отырған жаңа король әскер басын толыќ жиналмаған болатын. 1066 жылы 14-ќазанда Гасингтон маңында соғыс шешуші соғыс болды, осы шайќаста ағылшын королі Гарольд ќаза тапты, Вильгельм Лондонды басып алып, I Вильгельм деген атпен (1066-1087 ж.ж.) ағылшын королі болды. Оған Вильгельм Завоеватель деген ат тағылды.Король таќќа отырған кезде 1069-1071 жылдары солтүстік және солтүстік – шығысында шаруалар көтерілісі “Денлода” болып өтті, Йорк алќабымен Дарем графтығын жермен жексен ќылып, ќаншама деревнядағы шаруаларды ќырып тастады да,олар мекендеген алќапты шөл далаға айналдырды, біржолата шаруалар көтерілісін тоќтатты. Нормандыќтар жер иеліктерін англо-сакс феодалдарынан тартып алынды және норман, француз борондарына бөлініп берілді. Шіркеулік ќызметтегі, ағылшын әкімшіліктегі ќызметтегілердің барлығы түгел нормандарға ауыстырылды. Король жеріне ағылшын жерінің жетіден – бір бөлігі иемденді, ќалғандарын өз ќолындағы нормандыќ вассалдары иемденді. Орманды алќапты жерлер король аймағына кірді, егер кімде-кім орманды алќапта аң аулауға шыќса, ол шаруаны ќатал түрде жазалап, көзін ойып алатын-ды. 1086 ж.ж. Англияда Вильгельм жер салығын күшейтіп, ќол астындағы әрбір шаруа, барондар, шерифтер, священиктер, старосталар арасында жер салығының санағы бойынша ант-су ішкізу, халыќ арасында жер санағын ќағаз бойынша түсіру немесе “Зәрлі сот кітабы” деген атќа ие болды. “Зәрлі сот” кітабы алдында халыќтың әрбіреуі шіркеуде тізе бүге отырып жер санағы бойынша шындығын айту болатын. Бұл кітапта: әрбір графтыќтағы жер иелері ќандай корольге, ќандай дін басылары мен сеньорларға, барондарға ќарайтынын жасырмай айту, ќанша жер үлесімі бар, жер үшін ќанша салыќ төлейтіні, әрбір ќол астындағы шаруаларда ќанша көлік, яғни малының барын сиыр,өгіздерге дейін, шаруалардың категорияларын аныќтау маќсатта болды. Бұл санаќтың көздеген екі түрлі маќсаты болды; біріншісі, король өз вассалдарына бөліп берген жерлерінің феодалдыќ ќызметін дұрыстап атќару және жер иеліктерінің материалдыќ және күнделікті табысты аныќтап отыру, екіншіден, король халыќќа алым-салыќты аќшалай салу үшін аныќ мағлұммат алып отырғысы келді. Санаќ шаруаларды крепостнойға айналдыруды жылдамдатты, өйткені ірі феодалдардың астындағы шаруалар осы уаќыттан бастап вилландардың ќатарына енді. Англияда “Виллан” деген термині (селолыќ, село тұрғыны) жер жөнінде тәуелді және рента бойынша төлеуді барщина атќарушы ќызметте шаруалар көрсетті. XI ғ.ғ. аяғы мен XII ғ.ғ. басында “Зәрлі сот кітабының” берген мағлұматы бойынша, Англияда 1,5 миллионға жуыќ адам болды, осының ішінде 95 проценттей адамдар деревняда өмір сүрді. Ќол астындағы шаруалардың көпшілігі егін шаруашылығымен айналысты. Солтүстік, солтүстік-шығыс бөліктері, батыстағы Пеннин тауларында ќой шаруашылығымен айналысты. Осы тұста ќой жүндерінен фламондыќ ќолөнершілер шұға тігіп, оны Еуропаның көптеген елдерінде сауда жолдарымен тасымалданды. Бұлардың арасында ағылшындардың жер иеліктері – жеке меншікті жері бар домендер мен вилландар, ерікті жер ұстаушылар манорлар болды. Шаруалар өз кәсіптерін арттыру маќсатында жеке жерлерге иелік ете бастады, ал ең төменгі таптағы тәуелді шаруалар сервтер де жер иелік етуге ќұќығы болмағанмен ќожайындарының үй шаруашылығын, малдарында, егістіктерінде әртүрлі ауыр ќызметтер атќарды, бертін келе олар вилландармен сіңісіп кетіп, көпшілігі крепостной шаруаға айналды. Сан жағынан правалыќ жағдайы болмаса да Англияда ерікті шаруалардың жағдайы жаќсарды. XII ғ.ғ. Англияда саяси әлеуметтік жағдайы күннен-күнге даму үстінде болды. Тәуелді шаруалардың әртүрлі категориялары барған сайын крепостной шаруаға айналып, вилландар ќатарына ауысты. Виллан міндеттері, жылдыќ табысының бір жетіде үш күндік барщиналыќ борышын өтеу болды. Вилландар жанұясында ұлдарын үйлендіру немесе ќызын ұзату кезінде меркет төлеп отыру, жанұяда ќайтыс болған адамдарының жерін мұралыќ ету маќсатында помещиктерге малдарының жаќсы басын тартуға беріп, диірмен тарту мен сыра ќайнату және басќа да баналиттерін бұзбау керек. Англияның Нормандия мен Мэнмен ќосылуы, XII ғ. “Зәрлі сот кітабының” арќасында Анжу, Турень, Пуату, Аквитаниямен бірігуі мен өзінің экономикалыќ жағдайы өркендеп, дамыған Фландриямен сауда жолдарын одан әрі дамытты. Шет елдермен сауда ќатынасында жүнмен ќатар, ќорғасын, ќалайын, мал мен май шығаруды дамытты. XIII ғ. ќалаларда ќолөнершілер мен ќала байлары арасын өзара келіспеушіліктер пайда болды. Соның бірі 1196 ж.ж. Лондонда болған көтерілісшілер, бұл көтеріліс ќаладағы алым-салыќтың әділетсіз болуы, бұл ќозғалысты аќсаќалдылар деп аталған Ульям фиц-Осберт басќарды. Көтерісшілер байларды ашыќтан-ашыќ түрде “алым-салыќ төлеуді төлеуші кедейлердің есебінен өз ќалталарын саќтауда” деп шаруаларды ќанау салдарынан салыќ төлеуді осылардың үстінен көріп отыр делінді. Ќозғалысты ұйымдастырған Фиц-Осбертті оның тоғыз пікірлестерін асып өлтірді. Ќозғалыс осымен тоќтатылды. Вильгельм Завоевательдің өзінен кейін оның мирасќоры кенже баласы I Генрих (1100-1135 ж.ж.) таќќа отырды. Король өз ќарамағындағылары советтік өкілдер сот, әкімшілік, финанс органдары болды. Осы тұста “Шахмат тахтасының палатасы” пайда болды.Бұл король табыстарын жинап, курияның бір бөлігі болды. I Геррих өлген соң 1135 ж.ж. оның мирасќор ұл перзенті болмағандыќтан, француз графы Анжу аймағының иесі Жоффруа Плантегенетке күйеуге шыќќын ќызы Матильда мен I Генрихтің немере інісі Стефан Блуаскийдің арсында таќќа таласу күрестен, 1153 жылы екеу арасындағы келісіммен Матильданың ұлы Генрих Плантагенет таќќа отырып, билік француздар ќолына граф Анжуйскийге көшті. II Генрих Плантагенет (1154-1189) билеген кезде ағылшын корольдігінің ќұрамына француздардың анжуйлыќ әулиеті кең көлемді иеліктерді иелік етті. Осы тұста корольдік көптеген ќұлдырау үстінде болды, ќол астындағы көптеген жалдамалы әскерлерін таратып жіберді, көптеген өзгерістермен билікті бір ќалыпты ұстамады. Король ерте германдыќ варварлар ќолданған ежелгі форма “Тәңір сотын” ќайта жандандырды. Жер үшін күрескен дауларды шешеу маќсатында король жерлерінің көпшігі өз ќарамағына өтті. Бұл атќарылып жатќан істердің көпшілігі король пайдасы мен өз әулиетінің пайдасын асырып отырды. Реформадан тыс әрбір ерікті шаруалар жанұясында бір ќару-жараќтан болсын деген жарлыќ та шығарды. 1169-1170 ж.ж. Ағылшын феодалдарының арасындағы өзара даулардан Ирландияны жаулап алу көзделді, оны 1171 жылы II Генрих Ирландия кірген бойда оны жаулап алды. Нормандар мен француздар бір-бірімен сіңісіп кетті, олар ќұжаттарда латын тілімен ќатар француз тілдерін де ќатар пайдаланды.
1.Барг М.А.”Епоха и идей” М. 1987 г. 2. Гутнова Е.В. ”Историография истории срених векав” М. 1985 г. 1. Шервуд Е.А. “Законы лангобардов” М. 1992 г. 2. История средних векав. В 2-х т. М. 2001г. 3. Энгельс Ф. “О Франции в епоху феодализма” М. 1948 г. “Архив Маркса Иэнгельса”, стр. 300-302. 4. С.Д. Сказкина “Хрестоматия по истории средних векав” П. 1950 г.
1. І Вильгельм қай жылдары аралығында ағылшын королі болады. а) 1066-1087 жж ә) 1023-1056 жж б) 1011-1023 жж в) 1060-1074 жж г) 1065-1080 жж
а) егін шаруашылығы ә) қол өнер б) сауда қатынасы в) көрші елде мен соғыс г) отырықшы шаруашылығы 3. Ағылшын королі Эдуард Исповедник қай жылы қайтыс болды. а) 1066 ж ә) 1065 ж б) 1068 ж в) 1075 ж г) 1170 ж 4. Вильгельм Завоевательдің өзінен кейінгі мирасқоры І Генрих қай жылдары таққа отырады. а) 1100-1135 жж ә) 1122-1125 жж б) 1104-1120 жж в) 1103-1130 жж г) 1105-1126 жж 5. ІІ Генрих қай жылы Ирландияны жаулап алады. а) 1171 ж ә) 1168 ж б) 1115 ж в) 1159 ж г) 1145 ж Екінші аралық бақылау
жүктеу/скачать 1.45 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||