Ќазаќстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі

Оқу әдістемелік кешені

“Зоология ” пәні бойынша 050113“биология”, биология” мамандықтарының студенттері үшін

әзірленген.
Оқу-әдістемелік кешен типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.

Типтік бағдарламаның индексі: ____________

№ Хаттама ____________ “____________” 2005 ж.

Кафедра меңгерушісі ____________
Факультеттің әдістемелік кеңесінде мақұлданған.

№ Хаттама ____________ “____________” 2005 ж.

Әдістемелік кеңесінің төрағасы ____________
Факультет кеңісінде мақұлданған

№ Хаттама ____________ “____________” 2005 ж.

Факультет Кеңесінің төрағасы ____________
050113– мамандарын дайындайтын кафедра меңгерушісімен келсілген ____________
Жалпы мәліметтер:

Лектор: Құрымбаева Гүлмира Асылханқызы

Биология кафедрасы каб. ______________

Телефон: _________

Кафедрада болу уақыты: 8⁰⁰-18⁰⁰ дейін

1. 
   Курсты өткізу уақыты және орны
   

№	Аты-жөні	Курсты өткізу уақыты, орны		Байланыс-тырушы мәлімет
		Аудиториялық сабақтар	ОБСОЖ	Телефон
1.	Құрымбаева Г.	Лекция Уақыты_______ Ауд.__________ Практика Уақыты_______ Ауд.__________	Уақыты_______ Ауд.__________ Уақыты_______ Ауд.__________	Тел: ______ Каб:______ Корпус:____ Тел: ______ Каб:______ Корпус:____

2. 
   Курстың пререквизиттері және постреквизиттері
   

қамтитын пәндер

Постреквизиттер: оқылатын келесі пәндер игеру үшін білімді, біліктілікті және дағдыны

қамтитын пәндер

Жұмыстың бағдарламада оқу жұмысының түрлері бойынша сағаттар көрсетілген ПС-лабораториялық сабақтар.

ОБСӨЖ оқытушының басшылығымен студенттің өзіндік жұмысы, СӨЖ- студенттердің өзіндік жұмысы.

Оқу бағдарламасы (Syllabus), семестрдің басында әрбір студентке беріліп, студенттің білімін тереңдетуге, пәнге деген ықыласының артуына, шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып, лдан әрі дамуына себебін тигізеді деп күтілуде.

Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыпты қарастыруда неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдар мен терминдерді енгізеді. Пәнді толықтай меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттің барлығымен дерлік жұмыс өткізіп және өзіндік жұмысының барлық көлемін орындауы қажет.

Тапсырмалар мен лабораториялардың жиынтығы студенттерге аудиториялардын тыс өзіндік жұмысыты, үй тапсырмасын орындауға арналған.

Курстың мақсаты

Зоология ғылымының алдына қойған міндеттерінің ең бастыларына қоршаған ортан және жануарлар ресурстарның қорғаудың ғылыми негіздерін жасау болып табылады. Әсіресе «Қызыл кітапқа» енген сирек кездесетін және жойылып бара жатқан жануарларды зерттеуге көп көңіл болып отыр. Зоология өсімдіктер физиологиясы, гистология, цитология, анатомия секілді ғылымдармен тығыз байланысты.

Студенттер нені меңгеру қажет:

- Жануарлар байлығын пайдалану жөнін білу.

- Жануарлар систематикасын білу.

- Омырқасыз және омыртқалы жануарларды ажырата білу.

- Зоологияны зерттеудің қазірге уақыттағы әдістерін білу.

- Жануарлар морфологиясы мен өсу заңдылықтарын білу, олардың қоршаған байланысын меңгеру қажет.

- Жер шарындағы жекеленген түрлерін және жануарлардың таралуын зерттеу.

Оқу сабақтарының құрылымы:

Лекция – студентке таөқырыаты игеруде неге назар аударуна бағыт береді. Пәнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттердің барлығымен жұмыс істеуі қажет.

СӨЖ – студенттің өзіндік жұмысы. Студент үйге берілген тапсырмаларды орындайды, өз бетімен меңгереді.

ОБСӨЖ – оқушының бақылауындағы студенттің өзіндік жұмысы.

Материалды сабақ үстінде оқушының көмегімен оқып, меңгеру. Оқытушы тақырыпқа сәйкес студенттің білім деңгейін тексереді, бақылайды.

Студентке арналған ережелер

1. 
   Сабаққа кешікпеу керек
   
2. 
   Сабақ көзінде әңгімелеспеу, газет оқымау, сағыз шайнамау, ұялы телефонды өшіріп қою керек.
   
3. 
   Сабаққа іскер киіммен келу керек.
   
4. 
   Сабақтан қалмау, науқастыққа байланысты сабақтан қалған жағдайда деканатқа анықтама әкелу керек.
   
5. 
   Жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтілінеді.
   
6. 
   Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.
   

Лекция 1. Кіріспе. Жануарлар туралы түсініктеме

1. Омыртқалылардың маңызы, пайдасы

2. Хордалылардың зиянды түрлері

3. Омыртқалылар зоологиясының мақсаты

4.Хордалылар типіне жалпы сипаттама (Chordata)

5 Хордалылардың алуан түрлілігі

6. Хордалылардың басқа жануарлардан айырмашылығы

7. Хордалылардың өзіне тән ерекшелігі

8. Хордалылардың систематикасы

Лекция 2. Бас сүйексіздер (Асrаnіа). Ланцетник (Branchiostoma Lanceolatum)

1. Бас сүйексіздердің негізгі белгілері

2. Ланцетниктің сыртқы түрі

3. Тері қапшығы

4. Ет системасы

5. Нерв жүйесі және сезім органдары

6. Ланцетниктің ішкі құрылысы

7. Ac қорыту және тыныс алу органдары

8. Ланцетниктің көбеюі және дамуы

Лекция 3. Бас сүйектілер немесе омыртқалылар (Craniata немесе Vertebrata). Дөңгелек ауыздылар (Cyclostomata)

1. Омыртқалылардың құрылысына жалпы сипаттама

2. Құрылысының ерекшеліктері

3. Омыртқалыларға жататын кластар

4. Дөңгелек ауыздылардың жалпы сипаттамасы

5. Дөңгелек ауыздылардың дене құрылысы

6. Дөңгелек ауыздылардың сыртқы көрінісі

Лекция 4. Балықтар класы (Pisces)

1.Балықтардың ерекшелігі

2. Балықтардың алуан түрлілігі

3. Балықтардың негізгі экологиялық топтары

Лекция 5. Шеміршекті балықтар (Chondrichthyes)

1. Шеміршекті балықтарға жалпы сипаттама

2. Тақта желбезектілер (Elasmobranchii)

3. Акуланың дене құрылысы

Лекция 6. Сүйекті балықтар тобы (Osteichthyes). Классификациясы.

1. Сүйекті балықтарға жалпы сипаттама

Лекция. 7. Қосмекенділер немесе амфибилер (amphibia) класы

1. 
   Қосмекенділерге жалпы сипаттама.
   
2. 
   Тері жамылғысы және оның туындылары.
   
3. 
   Ет системасы
   
4. 
   Қаңқасы
   

6. Ас қорыту органдары.

7. Тыныс алуы.

Лекция 7.Қосмекенділердің классификациясы.

Лекция №8. Бауырымен жорғалаушылар класы немесе рептиллер (Reptilia).

1. бауырымен жорғалаушыларға жалпы сипаттама.

2. Тері жамылғысы және оның туындылары.

3. Ет системасы.

4. Қаңқасы.

5. Бауырымен жорғалаушылардың ішкі құрлысы

6. Асқорыту мүшесі.

7. Тыныс алу жүйесі.

8. Сезім органдары.

9. Нерв жүйесі.

10. Көбеюі және дамуы.

Лекция №9. Бауырымен жорғалаушылардың классификациясы.

1. Алғашқы кесірткелер(Prosauria) клас тармағы.

2. Тасбақалар клaсс (Chelonia) тармағы.

3. Класс тармағы Крокодилдер (Crocodilia)

4. Класс тармағы Қабыршақтылар (Squamata)

5. Жыландар отряды (Ophidia)

6 Кесірткелер (Lacertilia)

7. Агамалар (Agamidae)

8. Кеселдер (Varanidae)

Лекция №10. Бауырымен жорғалаушылар экологиясы және экологиялық топтары.

1. Жалпы сипаттама

2. Бауырымен жорғалаушыларды қорғау.

Зоология (омыртқалылар) пәні бойынша студенттердің өз бетінше жұмыстарының сұрақтары

1. 
   Хордалылардың қандай пайдасы бар?
   
2. 
   Омыртқалылардың зиянды жақтары
   
3. 
   Омыртқалылардың омыртқасыздардан ерекшеліктері
   
4. 
   Бас сүйексіздердің негізгі белгілері
   
5. 
   Ланцетниктің сыртқы бітімі қандай?
   
6. 
   Ланцетниктің қапшығының құрылысы
   
7. 
   Миомерлер дегеніміз не?
   
8. 
   Ланцетниктің зәр шығару жүйесінің құрылысы.
   
9. 
   Бас сүйектілердің құрылысының ерекшеліктері
   
10. 
    Дөңгелек ауыздыларға жалпы сипаттама беріңіз
    
11. 
    Дөңгелек ауыздылардың сыртқы бітімі қандай?
    
12. 
    Дөңгелек ауыздылардың желбезек аппаратының қызметі
    
13. 
    Дөңгелек ауыздылардың нерв жүйесі
    
14. 
    Миногаларға жалпы сипаттама беріңіз
    
15. 
    Миксиндер қандай организмдер?
    
16. 
    Балықтардың ерекшеліктері
    
17. 
    Шеміршекті балықтарға жалпы сипаттама беріңіз
    
18. 
    Тақта желбезектілер отрядына сипаттама беріңіз.
    
19. 
    Тақта желбезектілердің скелеті қандай болады?
    
20. 
    Шеміршекті балықтардың сезім органдары қандай қызмет атқарады?
    
21. 
    Скаттарға жалпы сипаттама беріңіз
    
22. 
    Теңіз періштесі дегеніміз не?
    
23. 
    Рострум дегеніміз не?
    
24. 
    Саусақ қанатты балықтар қандай балықтар?
    
25. 
    Саусақ қанатты балықтардың сыртқы пішіні қандай?
    
26. 
    Қауырсын қанаттылардың қандай белгілері бар?
    
27. 
    Алабұғаның дене құрылысына жалпы сипаттама беріңіз
    
28. 
    Қауырсын қанатты балықтардың классификациясы
    
29. 
    Қос тынысты балықтардың прогрессивті белгілері
    
30. 
    Қос тыныстылардың қандай түрлері бар?
    
31. 
    Қос тынысты балықтардың қандай отрядтары бар?
    
32. 
    Бір екпелілерге жалпы сипаттама беріңіз
    
33. 
    Қос өкпелілердің жалпы сипаттамасы
    
34. 
    Қос өкпелілер қай жерде тіршілік етеді?
    
35. 
    Саусақ қанаттылардың сипаттамасы.
    
36. 
    Саусақ қанаттылардың өзіне тән ерекшеліктері
    
37. 
    Саусақ қанаттылардың дене пішіні қандай болады?
    
38. 
    Балықтардың экологиясы
    
39. 
    Шеміршекті және сүйекті балықтардың басты айырмашылықтары
    
40. 
    Балықтардың құрылысын, тіршілігін, маңызын зерттейтін ғылым
    
41. 
    Бауырымен жорғалаушыларға жалпы сипаттама бер.
    
42. 
    Қосмекенділерге жалпы сипаттама бер.
    
43. 
    Қосмекенділерге тән белгілер.
    
44. 
    Бауырымен жорғалаушылардың нерв жүйесі.
    
45. 
    Бауырымен жорғалаушылардың сезім мүшелері.
    
46. 
    Бауырымен жорғалаушылар немен тыныс алады?
    

1. Омыртқалылардың шаруашылықтағы маңызы

2. Хордалылар типі

3 Хордалылар типінің классификациясы

4. Ланцетниктер

5. Омыртқалылар құрылысы

6. Дөңгелек ауыздылар

7. Миногалар

8. Миксиндердің сипаттамасы

9. Балықтардың экологиялық топтары

10. Сүйекті балықтар

11. Қауырсын қанаттылар классификациясы

12. Шеміршекті балықтар

13. Бауырымен жорғалаушылардың сыртқы құрылысының ерекшеліктері.

14. Қосмекенділердің сыртқы құрылысының ерекшеліктері.

15. Қосмекенділердің ішкі құрылысы.

16. Бауырымен жорғалаушылардың ішкі құрылысы.

17. Қосмекенділердің классификациясы.

18. Бауырымен жорғалаушылардың классификациясы.

Қолданылатын әдебивттер.

1. Жизнь животных под ред. З.Зеньковича т.1 1968 т.2 1968 т.3 1964 М.Просвещение

2. Духин Е.И. Зоология М. Выс. Школа 1981.

3. Н.П.Наумов, Н.Н.Карташев Зоология позвоночных М.,1979

4. С.П.Наумов, Зоология позвоночных М.1983.

5. Р.Каррингтон Млекопитающие М.1974

6. А.Карр Рептилии М. 1975.

7. Н.Н.Карташев Систематика птиц М. 1974

8. Хадрин Р.Венер Общая зоология 1989

Қосымша әдебиеттер

1. Биология Оқулық - Алматы 1966

2. Қайымов Қ. Балықтар әлемінде - Алматы, 1981

3. Қайымов Қ. Қызықты зоология Оқұшылар мен мұғалімдерге арналған оқулық -

Алматы, 1975.

4. Қыдырбаев X.Қазақстанның хайуанаттар әлемі -Алматы, 1977.

1. Материалды жүгіре оқу – «(Syllabus) оқу бағдарламасының» талаптары бойынша берілген материалды оқу.

2. Тақырып бойынша шолу жасау - қосымша деректерді пайдаланып (интернет және мерзімдік баспасөздегі материалдарды пайдаланып) 1-2 бетке қысқаша әдеби шолу жазу.

3. Глоссари жазу - қазақ немесе орыс тілінде жазылған және ағылшын тіліне аударылған терминдер мен ұғымдардың қысқаша анықтамасы; берілген тақырып бойынша орындалады.

4. Презентация - студент өзінің қалауы бойынша кез келген тақырыпты таңдайды және сол тақырыптың бір мәселесіне өз кезқарасын пікірін жеткізеді. Студент тарихи кезеңдегі белгілі бір мемлекеттің саяси құрылысын немесе жеке бір тарихшының пікірін және т.б. мәселелерді қарастыра алады. Презентация уақытысы 8-10 минут. Презентация төмендегі мелшерлер бойынша бағаланады: тақарап қандай дәрежеде ашылды және өзгелердің қызығушылығын тудыра алды ма? Әдебиеттер, қосымша әдебиеттер қаншалықты пайдаланылған.

5. Тірек-схемалар - пән бойынша жеке бір тақырыпқа студент жазбаша түрде тіректік-қысқаша схемалар ретінде материалды жүйелеп, негізгісін жинақтайды.

6. Жеке жоба - дайындығы жақсы студенттер өз қалауы бойынша орындайды; жұмыс тақырыптың өзектілігімен, зерттелу дейгейімен, ғылыми жаңалығымен ерекшеленуі тиіс; жеке жобаның нәтижесі студенттік конференцияда жариялануы тиіс.

7. Реферат - пән бойынша жеке бір мәселені қарастыру жазбаша жұмыс түрінде орындалады; студент мәселенің түпкі мән-жайын аша білу тиіс, мазмұны бай және студенттің жеке өзінің кезқарасы мен қорытындылары болуы қажет.

8. Эссе - студент жеке тақырып бойынша қысқаша, негізгі мәліметтерді жинақтап, шығарма жазады немесе 1-2 бет конспект жазады.

9. Кроссворд (сезжұмбақ) - студент глоссарий бойынша әр түрлі терминдерді жұмбақ ретінде жасырып, тапсырады. Кроссворд студенттің ойлау, есте сақтау қабілетін арттырады және спецификалық терминдерді тез қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Ескерту: Студент барлық тапсырмаларды орындап, нақты белгіленген уақыт аралығында тапсыруға міндетті!