Дәріс сабақтарының конспектілері 1,2 ДӘріс негізгі жағдайлар. Таным мен шығармашылықтың методологиялық ғылыми негіздері
жүктеу/скачать 0.7 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ТАҚЫРЫП 12. ҚАЗІРГІ ҚОҒАМДАҒЫ ҒЫЛЫМНЫҢ РӨЛІ ЛЕКЦИЯ 23 ҒЫЛЫМНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ФУНКЦИЯЛАРЫ
| Бақылау сұрақтары:
Қазақстан республикасының Патент алу, жаңалық, жаңалық ашу деген ұғымдарды түсіндір Өнертабысы деп аталмайтын құжаттарды келтір КазПатент, лицензия түсініктерін келтір Лицензи түрлерін ата, талаптарын келтір Өнертабудың Халықаралық жіктемесі жасалды (ӨХЖ) тарихы және оның бөлімдерін сипатта Патентке мәлімдеме дайындау ретін түсіндір Өнертабысына берілген мәлімдеменің экспертизасын түсіндір Лицензияларды сату және сатып алу ретін сипатта ТАҚЫРЫП 12. ҚАЗІРГІ ҚОҒАМДАҒЫ ҒЫЛЫМНЫҢ РӨЛІ ЛЕКЦИЯ 23 ҒЫЛЫМНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ФУНКЦИЯЛАРЫ Ғылымды дамыту және жүйелеу үшін адам қызметі ғылым деп аталады және мұқият тексерілген және жерге негізделген білім болған жағдайда ғана қарастырылуы мүмкін. Адам қызметінің бұл түрі әртүрлі заңдарды, соның ішінде ойлау, қоғам, табиғат заңдарын қамтитын заңдылықты зерттеуге және түсінуге бағытталған. Ғылым - бұл тәртіптік білім мен әлеуметтік мекеме. Ғылым фактілерді, оқиғаларды, құбылыстарды, олардың үлгілерін зерттеуден бастайды, тексерілетін мәлімдемелерді бекітеді. Ғылым пәннің (құбылыстың, оқиғаның) мүлдем жаңа білім алу процесін және осы білімді жүйелендіруді қамтиды . Сондай-ақ, ғылым әлеуметтік мекемеге негізделген және қоғамдық сананың басқа түрлерімен интерфейсті қамтамасыз ететін ерекше мәдениет саласы болып табылады . Кез келген ғылымның, оның ішінде саяси ғылымның міндеттерін есепке ала отырып, мүлдем жаңа, мұқият тексерілген және негізделген білім алудың мақсатты әрекеттері бар. Ғылыми тәсілдермен алынған білім белгілі бір әдістердің, құралдардың және білім санаттарының болуымен дәлірек күнделікті (немесе ғылыми емес білім нысандарынан) ерекшеленеді. Қазіргі заманғы ғылым, адам өмірінің басқа салаларымен әрекеттеседі, белгілі бір функцияларды орындайды. Ғылымның әлеуметтік функциялары келесідей: - ғылымның мәдени және философиялық әлеуметтік функциялары феодализм дағдарысы кезінде пайда болды және кейінірек капиталистік дамыған буржуазиялық қатынастардың пайда болу кезеңінде пайда болды. Әлеуметтік қатынастарды дамытудың осы кезеңінде ғылымның және ғылымның арасындағы күрес аренасында әлемдік дүниетанымның аясында ғылымның қызметі анықталды. - Орта ғасырларда ғылымның әлеуметтік функциялары тiкелей өндiретiн күштердiң қалыптасуында , теология ғылымның жоғарғы органының орнын иеленуге тырысқан кезде пайда болған, алайда пайда болған ғылымда «жергiлiктi», жеке, кейiнгi проблемалар болды. - ғылым әлеуметтік күш ретінде әрдайым әлеуметтік дамудың түрлі салаларындағы мәселелерді шешуде пайдаланылады. Мысалы, Copernicus ашуының арқасында ғылым дүниетанымның қалыптасуын монологизациялау құқығын алды, бұл оны теологиядан талқыға салды. Бұл ғылымның әлеуметтік функциялары адам қызметінің саласына ену жолымен қалай әлеуметтік салаға инфузияның алғашқы белгілерін көрсетті. Ғылымның әлеуметтік функциялары ғылымға тәуелді түрде өзгеріп отырады. Кез-келген ғылымның негізгі аспектілерінің бірін білдіретін әлеуметтік функциялардың дамуы. «Ғылым философиясы» пәні - қазіргі уақытта ғылыми-техникалық прогрестің қарқынды дамуына байланысты оның өсуін бастан өткеріп, философиялық білімнің жеткілікті жас пәні. Ғылым философиясының пәні мен функциялары әр түрлі түсініктермен ұсынылған. Философия мәселесінде адамның ғылыми білімін жасаудағы жалпы заңдылықтарын қарастыруға болады. Бұл үдеріс оның тарихи дамуында зерттеледі. Ғылым философиясы әртүрлі сипаттағы іргелі мәселелерді білдіреді: техникалық, табиғи, әлеуметтік және гуманитарлық, сондай-ақ философиядағы растауды табады. Кез келген ғылым үшін тұрақтылық фактісі маңызды, өйткені анықталған тұрақтылық өмірдің түрлі салаларында құбылыстарды болжауға және түсіндіруге мүмкіндік береді. Күнделікті ғылымнан ғылымға, жалпы мағынадан сынға немесе ұтымды ойлауға дейінгі сабақтастыққа тән кез келген ғылым, өйткені ғылыми ойлау тек қана ой-санаға негізделген жорамалдар негізінде пайда болуы мүмкін. Ғылым және оның жетістіктері қазіргі заманның ажырамас бөлігі болып табылады . Оның даму дәрежесі мемлекеттің күш-қуатын, үкімет көзқарасын, халықтың өмір сүру деңгейін және т.б. анықтайды. Ғылым қоғамның мәдениетімен тікелей байланысты, оның танымдық, практикалық және әдістемелік функцияларын дамытады. Сонымен қатар, заманауи ғылымның функциялары әрбір қонақүйдің және бүкіл планетаның жұмысында көрініс табады. Егер қоғамдағы ғылымның функциясы туралы айтатын болсақ, онда бұл өзін-өзі танытты. Ғылыми-техникалық базаны дамыту арқылы бүкіл жер бетіндегі адамзат өмірін өлшеу, ғылымның маңызды кезеңі соншалықты жақсы болмайды. Тарихқа жүгінсек, адамзат өмірінің көпшілігінде жақсы нәрсеге ұмтылу емес, ең аз жұбанышқа ие болғанын мойындауымыз керек. Күнделікті өмір, күнделікті өмір, жұмыс - ғылымға аз уақыт қалды. Түсінбейтін және түсініксіз білімнің басты жаушысы әрдайым өзінің құдайлық құдайшылығымен шіркеу болды. Адамдар қатал репрессиядан қорқып, ұзақ жылдар бойы діни көзқарасты тастай алмады. Біздің қоғамымызда заманауи ғылымның функциялары үш салаға негізделген: ғылым - қоршаған әлем туралы білімнің жиынтығы (табиғаты, қоғамы), ғылыми-зерттеу, ғылым - адамның кәсіби қызметі . Ғылымның жорамалдар мен дәлелденбеген фактілерге негізделуге құқығы жоқ, оның негізгі спутниктері ой мен эксперименттік растаудың ұтымдылығы болып табылады. Сондықтан оның негізгі мақсаттары арасында сипаттама, түсіндіру және болжау бар. Заманауи ғылымның функциялары соншалықты ауқымды және ауқымды екенін түсінгенде, табысты және дамыған елдердің үкіметтері техникалық және жаратылыстану ғылымдарының негіздерін дамытуға мол қаражат салуға тырысады. Ғалымдардың соңғы жаңалықтары, егер олар әскери техникамен байланысты болса, олар мемлекеттің жалпы саяси шкала бойынша мәртебесі мен күшімен, салыстырмалы экономикалық тәуелсіздігімен тікелей байланысты. Заманауи ғылымның негізгі функциялары: 1)белгісіз, 2) техникалық және технологиялық жабдықтау саласындағы жетістіктерге жауап беретін өндірістік функция, 3) ғылым - қоғамның дамуына бақылау жасайтын және қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуына қатысты жаңа бағдарламаларды әзірлеуге бағытталған әлеуметтік күш, 4) әлдеқашан бар болғанды жақсартуды жалғастыра алатын әрі бұрын ешкімге қол жетімсіз болған нәрсені жасай алатын, одан да көп білімді ұрпақты тәрбиелеуге жауапты мәдени функция. Қоғамдағы ғылымның функциялары бірнеше ұстанымдар бойынша біріктіріледі. Жалпыландыру қарым-қатынастың үлкен желісін көрсетеді. Мысалы, ғылыми-техникалық прогрестің қоғамға әсері туралы негізгі көрсеткіштердің бірі - компьютерлендіру. Бұл саладағы жетістіктер соншалықты жақсы, олар трансфертке ауыспайды. World Wide Web, онымен қашықтан байланыс мүмкіндігі, ақпаратты іздестіру үшін бірыңғай іздеу жүйесін құру және тағы басқалар - белгілі бір ғылыми фантастика жазушыларының кітаптарында бірнеше рет оқығаныңыз мүмкін. Әсіресе біздің заманымызда ғылымның әлеуметтік функциясының көрінісі болып табылады. Ғылымның қоғамға әсері екі жақты. Өткен ғасырдың 80 жылындағы өмірді әлем халқының қазіргі заманғы өмір деңгейімен салыстыруға болмайды. Электротехника, микроэлектроника, ұялы байланыс өзгереді және бірнеше рет оқулықтар мен кітаптар арасында ақпарат іздестіру уақытын қысқартуға мүмкіндік беретін адам әрекетін белсендіреді, бұл әлемнің кез-келген жеріне қоңырау шалу мүмкіндігін береді. Сонымен қатар, ғылымның әлеуметтік функциясының көріністері өркениетті қоғамда кезеңдік түрде өртеніп, тұрақты түрде өмір сүретін әртүрлі әлеуметтік мәселелерді шешу түрінде көрінеді. Біздің уақытта ғылыми-техникалық прогрестің қарсыластары бар екені екіталай. Дегенмен, оның пайдалы екендігін айта отырып, бомба, зымыран және басқа заттардың дамуын ұмытуға болмайды. Барлық жақсы әрдайым қарсы жағы бар, ғылыммен күресу керек. жүктеу/скачать 0.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|