Дифференциалды психология пәнінен лекциялар жинағы глоссарий

жүктеу/скачать 328 Kb. бет 1/16 Дата 28.09.2023 өлшемі 328 Kb. #478972 түрі Лекция

Бұл бет үшін навигация:

• 1-Дәріс. Дифференциалды психологияның даму тарихы және бүгінгі жағдайы. Жоспар

ДИФФЕРЕНЦИАЛДЫ ПСИХОЛОГИЯ ПӘНІНЕН ЛЕКЦИЯЛАР ЖИНАҒЫ ГЛОССАРИЙ № Термин атауы Термин мазмұны Дифференциалды психология Адамдардың индивидуалды айырмашылықтарын зерттейтін психологияның саласы Гальтон Френсис Ағылшын психолог, дифференциалды психологияның негізін қалаушысы Егіздер әдісі Психогенетикада қолданылатын зерттеу әдісі. Генетикалық және қоршаған ортаның әсерін анықтайтын әдіс. Зигота Ұрықтану кезінде пайда болатын адам болмысының ең алғашқы клеткасы. Тұқым қуалаушылық Генетикалық аппаратта қалыптасқан бұрынғы ұрпақтардың эволюциялық тәжирібе. Генотип Нақты индивид немесе адамдар тобының гендер жиынтығы. Мейоз Жыныстық клеткалардың жасалу кезінде пайда болатын және үлкен санды түрлі хромосомалық комбинацияларға әкелетін редукциялық бөліну процесі. Митоз Қарапайым клеткалық бөліну процесі. Мутация ДНК құрылымы немесе санының өзгеруі, соңынан генетикалық кодтың бұзылуы. Гендерлік рөл Ер немесе әйел адамның әлеуметтік/жыныстық әрекеттің үлгілерінің жиынтығы Қоршаған орта Индивидтке ұрықтанудан бастап өлгенге дейінгі әсер етуші құбылыстардың жиынтығы. Психопатия Адамның тұлғалық қасиеттерінің адекватсыз (сәйкес емес) дамуы Индивидуалдылық Бір адамға сай келетін психологиялық қасиеттерінің уникалды жиынтығы Интеллект коэффициенті Индивидтың хронологиялық жасы мен оның ой өрісіне байланысты жасының қатынасын білдіретін коэффициент Кречмер Эрнст Адамның психологиясы оның дене құрылымына байланысты теорияны ұсынған неміс психолог, психиатр Шелдон Уильям Соматикалық белгілерге байланысты темперамент типтер типологиясын құрастырған американдық психолог, дәрігер Қабілет Белгілі бір іс әрекетке немесе табысты оқу процесске индивидуалды мүмкіндіктер Жалпы дарындылық Арнайы қабілеттердің дамуының интегралды деңгейі Штерн Вильям Луис дифференциалды психология терминды психологияға енгізген неміс психологы Интеллект тесттер Вербалды, санды және графика материалдарымен әрекетті меңгеру деңгейін зерттейтін психодиагностика әдістері Тестілеу Белгілі бір шкала бойынша алынған стандарттық сұрақтар және міндеттерді пайдаланған психодиагностика әдісі Мәдени айырмашылықтар Адамның белгілі мәдени топта өсіп, оның бағыттаулары мен дәстүрлерін қабылдаудың негізінде қалыптасқан психологиялық ерекшеліктерінде айқындалатын айырмашылықтар. 1-Дәріс. Дифференциалды психологияның даму тарихы және бүгінгі жағдайы. Жоспар: Дифференциалды психологияның қалыптасуы. Бұрынғы теориялардағы даралық айырмашылықтар. Дифференциалды психологияның теоретикалық және практикалық міндеттері: Адамдардың индивидуалдылыққа байланысты ерекшеліктері бірінше рет ежелгі психологиялық теорияларда көрінді. Оның ішінде Платонның, Аристотелдің еңбектерінде адамдардың қабілеттерінің айырмашылықтары бар екені дәлелденді. Он сегізінші он тоғызыншы ғасырларда Руссо, Песталоцци, Гербарт Фребель өзінің педагогикалық теорияларында баланың қабілетіне қарай білім жүйесін өзгерту қажеттілігін бекітті, сонымен индивидуалды айырмашылықтардың маңызын білдірді. Сол кездегі дифференциалды психологияның дамуына үлкен үлес қосқандар В.Вундт, Крепелин (эксперимент бағытын индивидуалды ерекшеліктерді зерттеуге ауыстырды), Бине, Шарко (үлкен сандарды есте сақтаудың эксперимент зерттеулерін өткізді), У. Штерн (тұлғаның жеке жақтарын зерттеуге салды). Адамдардың индивидуалды айырмашылықтарын зерттейтін психологияның саласы. Латын сөзінен differentia - айырмашылық, және грек сөзінен psyche - жан + logos – білім пайда болған термин. «Дифференциалды психология» терминды В.Штерн 1900 жылы ұсынған. Дифференциалды психология адамдардың қабілетінің, интеллект деңгейін, мінез құлықтың, іс әрекетінің психикалық құрылымының индивидуалды айырмашылықтарын зерттейтін ғылым. Зерттеу объектісі ретінде бір индивид немесе әртүрлі әлеуметтік, этностық, жастық топтар болуы мүмкін. Көбінесе зерттеуге тұлғалық және ойға байланысты индивидтың ерекшеліктері түседі. Дифференциалды психологияның теоретикалық және практикалық міндеттері: Дифференциалды психология пәніне байланысты мәселелерді, басқа да ғылымдармен байланысын тереңдете зерттеу; Дифференциалды психофизиологияға байланысты мәселерді қарастыру; Жаңа әлеуметтік – психологиялық құбылыстарда пайда болатын және ерекше көрінетін адамның индивидуалды ерекшеліктерді зерттеу (этникалық, экономикалық, класстық, саяси, идеологиялық және т.б.); дифференциалды психологияның қолданбалы психологиямен байланыстарын қарастыру. Дифференциалды психология эксперименталды психологияның дамуының нәтижесінде пайда болды. Бірақ екеуінің зерттеу жолдары бөлек. Експерименталды психология тітіргендіргіш әсері зерттеленсе, дифференциалды психологияда әсер ететін тітіргендіргішті өзгешелігі бар индивид қалай қабылда екені зерттелінеді. Бұл кезде стимулді өзгертпей, зерттеуші индивидтерді ауыстырып олардың айырмашылықтарын зерттейді. Дифференциалды психология психологияның басқа салаларымен тығыз байланысты. Оның ішінде жалпы, эксперименттік психология, психодиагностика, педагогикалық психология, шығармашылық психологиясы және т.б. жүктеу/скачать 328 Kb. Достарыңызбен бөлісу: