Астықты ұсақтауға арналған сызбаны таңдау және негіздеу

• 
  Дәнді елеуішті қолданып, қабықшаны, пневмосепарирлейтін каналдар, магнитті аппараттар, тастан ажырату сеператорларын, дәнді және қоспаларды ажырата отырып тазалау (4-сур);
  
• 
  Үйкелейтін наждачкасы бар, болаттан жасалаған, щеткалы және елеуішті жабдықтарды қолданып дәннің беткі қабатын құрғақ тазарту;
  
• 
  Бастапқы ылғалдылығын және күлділігін төмендету, санитарлық тазалықты ұстау мақсатымен дәнді суға толық салып дән қабатын ылғалды немесе дымқыл өңдеу;
  
• 
  Ұнтақ түріне және дән сапасына байланысты гидротермиялық өңдеу;
  
• 
  Дәнді жасырын зақымданған, ішінен зақымдалған дәндердә өңдеу;
  
• 
  Тазаланбаған сыйымдылықтарда дәндерді оперативті сақтау және технологияның түріне байланысты ылығалдандыру;
  

1 - дән конвейері, 2 - тазаланбаған дән үшін шанақ; 3- дозаторлар; 4 -винтті конвейер; 5 - автоматты таразылар; 6 - дәнді жылытқыш; 7 - ауа-елеуіш сепараторы; 8 - тастан тазату машинасы; 9 - куколеотборник; 10 - қарасұлы тазартқыш;

Жүйе шектерiндегi жабдықтың саны тең бола алады, бiрлiк көбiрек немесе аз кәсiпорынның қуаты, конструктивтiк орындау және жабдықтың өнiмдiлiгiне байланысты. Осылай, кезеңдердiң бiрлерiне сұрыпталған ұнтақтарының бидайлары үшiн 125, 250, 500 т/сут-шi өнiмдiлiгiмен ұн тартатын зауыттарының дайындық бөлiмдерiндегi технологиялық операцияларды жобалауда сепаратор қолданған - Бпс-шы. Ең алдымен технологиялық сұлбаларының жобалауында жүйелердiң жалпы саны, олардың орналасу кезегi және өзара байланыстыруларды анықтайды. Машиналардың технологиялық сұлбалары суреттер 8, 9, 10 көрсетiлген. (1 )

Тазалалған дән технологиялық үдерiстi келесi жүйеге бағытталады, қалдықтар және қосымша өнiмдер пайдалы астықтың олары, минералды қоспаларда мазмұн және тағы басқаларға байланысты тиiстi дәрежелердiң қалдықтарының бақылаудың жүйелерiнде түседi.

Астықтың гидротермиялық өңдеуi бiрнеше кезеңдерде салады. Бiрiншi кезең - астықтың алғашқы тазартуынан кейiн iске асады. (соңғы ) келесi кезең - астықтың бастапқы ұсақтауын алдында тiкелей өткiзуге керек, бұл қабықтардың пластификациясымен байланған. Гидротермиялық өңдеудi жарма технологияларда мұндай бiрiншi операциясының соңғы даярлайтын операциясымен аралығында уақыту үшiн есептеумен қайта өңдейтiн бөлiмшеге отделениябыло минимумға түйiстiруге қайта өңдейтiн астығының берiлуiн алдында тiкелей өткiзедi.

Астықты металломагнитті қоспалардан ажырату үшін даярлайтын процестердiң технологиялық сызбасына жүйе қосу керек. Ережелермен тиiстi жабдықтарды орналастыру үшiн схемалардағы сөзсiз орындар ескерiлген, (қосымшаны қара) жарма зауыттар үшiн, ұн тартатын (қосымшаны қара) зауыттар үшiн. Сонымен бiрге технологиялық сұлбалары астықтың өлшеуi, автоматты салмақтарға қалдықтар және қосымша өнiмдерi ескеруi керек.

Шығу және iстеп шығарылатын өнiмнiң сапасының көрсеткiштерi өңдеу түсетiн астықтан ғана емес тәуелдi болады. Оның ұнтаққа әзiрлеуiнiң әдiстерiнен, сонымен бiрге технологиялық үдерiстi жүргiзудi ұйымнан керiсiнше. Оның ұнына өңдеу дән уақытында душар болатын физикалық және химиялық өзгерiстерiнiң жиынтық және жоспарлы тiзбегi технологиялық үдерiс деп аталады. Ол астықтың әзiрлеуi, ұнтақтау, оның ұнына және оның демалысы ораушыны қосады. Олардың әрқайсылары технологиялық белгiлер бойынша кезеңде ойрандайды, олар өз кезегiнде, операцияда.

Схеманы белгілі бiр үлгiдегi схемалардан таңдайды. Түсiнiктемеде арам қоспаларды тазартуды процестiң есебi, мiнездеме, ұнтаққа астықтың әзiрлеулерiн көрсетедi; технологиялық сұлбасы, ғылымның табысы және техника құрайтын жеке кезеңдер суреттеледi.
4.5. Ұн-құрама жем зауытының дайындау бөлімін жобалау

Дайындау бөлімінде дәнді тартуға дайындау технологиялық процестері мен жабдықтардың түрлерін мына кесте бойынша қабылдайды:

Негізінен өңделетін шикізат түріне, тарту түріне, дәнді тасымалдау әдісіне байланысты болады. Дәнді механикалық тасымалдауда металл цилиндрлі обоечный машиналарда бетін өңдеу қосымша жүреді, ал дәнді пневмотасымалдауда бетін өңдеу бойынша қосымша операция қажетсіз, өйткені пневмотасымалдау қондырғыларынан өткенде дәннің беті аналогты әсерге ұшырайды.

Сулау ұзақтығын кесте бойынша қабылдау қажет. Бидайдың сұрыпты тартуларында сулауға арналған бункерлер сыйымдылығы, гидротермиялық өңдеу әдістеріне тәуелсіз, 36 сағаттан кем емес ұнтақтау бөлімінің үздіксіз жұмысын қамтуы керек.

Кондиционерлеу түрі ұн тарту зауытының орналасуына және өңделетін бидай түріне байланысты тапсырмамен беріледі. Қайта жобаланатын кәсіпорындарға бірінші сулауда 18-20⁰С температураға дейін дәнді қыздырумен және сумен ылғалдаумен суық кондиционерлеу нұсқасы ұсынылады. Макарон ұнын өңдеуге қатты бидайды дайындауда тек суық кондиционерлеу қажет. Бірінші айыруда және минералды қоспаларды бөлуде, триерлерде тазалау үшін дәнді екі бөлікке бөледі. Дәнді бөлікті тазалауға шкаф сияқты айырғыштарды қолдану ұсынылады. Дайындау бөлімінен көлікпен (нория, шнек, тізбекті конвейер) ұнтақтауға дәнді беруде, ылғалдау машинасының алдына ауаның тұйықталған айналымымен аспираторды орнатады.

Бидайдың сұрыпты тартуларында өндірушілігіне (200т/тәуліктен жоғары) байланысты екі қарама-қарсы технологиялық жолдарды қарастырады, ал 400 т/тәуліктен жоғары өндірушілікте – ағындардың жеке ылғалдануымен және сулаумен төмен шыны тәрізді және жоғары шыны тәрізді дән үшін үш және одан көп. Жеке ағымдарды 1 дранды жүйе алдында немесе кондиционерлеу аяқталған соң араластырады.

Екі секциялы ұн тарту зауытында әр түрлі технологиялық қасиеттермен және сәйкесті секция бойынша ұнтақталуымен дән ағындарын ұнтақтау бөліміне беру, ылғалдау және міндетті түрде үздіксіз сулау. Бұл кезде бункерлерді жүктеу бірқалыпты болуы керек.

Тазартылмаған дән мен сулауға арналған бункерлер астына әр бункерден шығарылатын дән мөлшерін реттеу үшін мөлшерлегіштер орнатады. Суық кондиционерлеуде дәнді ылғалдау үшін жылы суды пайдалану ұсынылады, 1-драналы жүйеде дән температурасы 25⁰С-тан кем емес болу керек.
4.6. Дайындау бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеу.
Жабдықтарды таңдау және есептеу кезінде мына жағдайларды қолданады:

- максимальды өнімділіктегі жабдықтарды таңдайды;

- технологиялық жабдықтар оптимальды жүктемеде болуы тиіс;

- жаңа заманға сай және экономикалық тиімді жабдықтарды таңдайды;

- жабдықтардың өнімділігін паспортты мәліметтеріне қарай таңдайды;

- таңдау және есептеу қабылданған схемалар бойынша жүргізіледі.

Машиналар мен аппараттар санына байланысты дайындау бөлімінің өнімділігін берілген өнімділіктен 10-20% аспай алады. Бұл ұн тарту бөлімінің жұмысын үзіліссіз қамтамасыз ету үшін, технологиялық схемалардың икемділігі үшін керек.

1. 
   Дайындау бөлімінің есепті өнімділігі, т\тәул.
   

Q_расч= К* Q

К – қор коэффициенті: К=1,1-1,2 – ұн-құрама зауыты үшін,

К=1,15 – жарма зауыты үшін,

К=1,2 – жарма зауыты үшін (тары, қарақұмық, сұлы, арпа жармалары).

2. 
   Дәнді тазалауға және гидротермиялық өңдеуге керекті жабдықтардың саны:
   

g – меншікті жүктеме, т\м²;

В_м – машинаның жұмыс оганының размері (қабылдау ситоның ені, себудің ауданы), м, м².

С_п=100% болғанда

n=Q_расч\24• g• B_м

немесе

Ұн және жарма өндірісінің схемасына сәйкес жабдықтарды әрбір технологиялық процесс үшін есептейді.

3. 
   Автоматты таразылар саны:
   

n_в=Q_расч• 1000\24• 60•a•в,

в – минутына өлшеу саны (егер а=50, онда в=180; а=100, онда в=120).

4. 
   Араластырғыш дозаторлар саны:
   

n= Q_расч• C_n\100•g,

g – чараластырғыш дозаторлардың сағаттық өнімділігі, т\сағ.

5. 
   Барлық бункерлерден дәндерді біруақытта дозирлеу кезіндегі араластырғыштар саны:
   

6. 
   Бункерлердің сыйымдылығының есепті мәні, м³
   

V_p=C_n• Q• T\Y• 24• 100• K_u,

C_n – дайындау бөлімінідегі дәннің мөлшері, %;

T – дәндердің бункерлерде болу уақыты, 30-50 сағ;

Y – дәннің натурасы немесе көлемдік массасы, т\м³;

K_u – бункерлердің көлемін қолдану коэффициенті

h\в=3 K_u=0,85

h\в=1,5 K_u=0,7

h\в=1,0 K_u=0,6

7. 
   Ылғалдауға арналаған бункерлердің сыйымдылығын есептеу, м³
   

V_p=C_n• Q•T\Y• 24• 100• K_u,

8. 
   Бір бункердің сыйымдылығы, V_б, м³
   

V_б= h • а• в,

6-қабатты ғимараттарда бункерлер 3-қабатты қамтиды, 5-қабатты ғимараттарда – 2 қабатты қамтиды, қабаттың биіктігі 4,8 м; сетка колонналар кезінде 6×6; 6×9; тазаланбаған дәндер үшін бункерлердің өлшемі 3,3м; ылғалдауға арналған бункерлер 1,5×1,5м.

9. 
   Бункерлер саны
   

10. 
    Бункерлердің фактикалық сыйымдылығы, м³
    

V_ф=n•V_б•γ•К_и ,

Vб - бір бункердің сыйымдылығы

γ - діннің натурасы т\м3

Ки - бункерлердің сыйымдылығын қолдану коэффициенті

11. 
    Магнитті сепараторлардың саны:
    

n=L_мп\L_м , где

L_м - бір магнитті сепаратордағы магнитті алаңның ұзындығы, м.

мұнда
G - өнімділікті өлшеу бірлігі.

G - дән және ұн өнімділігін өлшеу бірлігі– 100 т\тәул.

G - жарма және қалдықтарды өлшеу бірлігі– 10 т\тәул.

12. 
    Жууға арналған судан дән компоненттерін ұстау үшін арналған жабдықтарды таңдау және есептеу
    

n= Q_расч •C_n•f•1000\100•q_r•24 ,

мұнда

f – жуғыш машинада немесе ылғалды қауыздауға арналған машинада 1кг дәнге кеткен судың шығыны (f=1,5-2,0 кг\кг жуғыш машинада; f=0,3-0,6 кг\кг ылғалды қауыздауға арналған машинада)

13. 
    Дәнді жууға кететін судың жалпы мөлшері, F_м (кг\тәул)
    

F_м= Q_расч •C_n•f•1000\100

14. 
    Дәнді ылғалдауға еткен судың мөлшері, F_ув (кг\тәул)
    

F_ув= Q_расч•1000•(ω_к – ω_н\100 - ω_к) , где

ω_н – түскен дәннің ылғалдылығы, %.

Ұнтақтау бөліміндегі технологиялық үрдіс үздіксіз ұнтақтауда және ұнтақтау өнімдерін кезекті сұрыптауда жүзеге асады. Технологияның әр түрлі тапсырмасына байланысты, технологиялық үрдістің жеке кезеңдерінде ұнтақтау операцияларының физикалық мәні күрт әр түрлі. Дәнді бастапқы және аралық ұнтақтау, дәннің кебекті қалдықтарын өңдеу, эндосперм бөлшектерін ұнтақтау жүйелері бар. Жүйелердің әрқайсысына қабықшалар мен эндоспермінің әр түрлі қатынасы мен өнім түседі. Сондықтан, дәннің крахмалды эндоспермасы мен жоғары күлді қабықшаларын максималды дәрежеде болу – ұн технологиясының негізгі мәселесін шеше отырып, әр жүйеде ұнтақтау дәрежесінің бірлігімен берілген, өнімге әсер етудің қатал белгіленген тәртібін таңдайды. Технологиялық сызбада бұл електерді жеке таңдауда, сұрыптаудың әр түрлі сызбаларында, кезеідерде ұнтақтау жолының әр түрлі ұзындығында, ұнтақтайтын біліктердің әр түрлі параметрлерінде беріледі.

Өндірістік операциялардың сипаты бойынша ұн өндірісінің технологиялық үрдісінің негізгі кезеңдер қатарына бөледі:

• 
  Ұсақтау (жарма түзуші);
  
• 
  Байыту;
  
• 
  Тегістеу;
  
• 
  Ұнтақтау.
  

Тартудың белгіленген түріне және зауыт өндірушілігіне сәйкес жобаланатын сызба негізіне сәйкесті әдебиетте берілген сызбалардың бірін алады. Бұл сызбаға тапсырма есебімен түзету енгізеді. Технологиялық үрдіс сызбасын жобалауда көп сұрыпты және бір сұрыпты тартындылар сызбаларының құрылым көрсеткіштерін пайдаланады.

Түсіндірме хаттамада бидайды тарту процесінің бөлек этаптарын, техника мен ғылымның жетістіктерін, сондай-ақ қабылданған сызбаның мінездемесін көрсету керек.

Ұнды тарту сызбасында машиналардың бейнесін шартты белгілермен көрсетеді (білікті станоктар, елеуіштерді, елеуіш машиналарды және т.б.), сондай-ақ олар қызмет көрсететін барлық жүйелерді, уақытаралық және соңғы өнімнің бағытын, әр жүйе үшін машиналардың санын, елеуіштің технологиялық схемаларының нөмірін.
4.8. Ұн тарту бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеу
Ұн тарту бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеуді өңделетін бидайдың мәдениетіне, ұн тарту сапасының түріне және кәсіпорынның өнімділігіне байланысты орындайды

1. 
   Білікті сызықты есептеу.
   

Q_м – ұн құрама зауытының өнімділігі.

Дәл осылай ажарлау және ұн тарту процесінің ұзындығын анықтайды.

2. 
   Білікті станоктар саны.
   

n=L_o\L_в.ст. , мұнда

3. 
   Елеуіш бетін есептеу
   

S_o=Q•1000\q_n , мұнда

q_n – елеуіш бетіне түсетін меншікті жүктеме кг\(м•тәул).

4. 
   Ұнды бақылау үшін елеуіш бетін есептеу - S_к (м²)
   

S_к=f_к•S_о\100 , мұнда

5. 
   Ажарлау және ұн тарту процесстері үшін елеуіш бетінің есептік мәні, м²
   

S_др= S_o- S_к\ч_с+1;

S_{шл.и раз.}=ч_с(S_o- S_к)\ ч_с+1 , мұнда
ч_с – процесстер бойынша елеуіш бетінің қабылданған қатынасы.

Дранный және ұн тарту процесстері арасындағы берілген ауданның қатынасы келесі қатынасты береді:

ч_{с др}: ч_{с раз}= 1:1 ден 1:1,2ге дейін. Мысалы: ч_{с др}: ч_{с раз}= 1:1,2, ч_{с раз}=1,2•ч_{с др} табады.

6. 
   Елеуіш беттің фактикалық қатынасы
   

ч_с= S_{шл.и раз}\ S_др

7. 
   Дранный процесс бетінің жалпы ауданы, м²
   

S_др=S₁+ S₂+ S₃+….+ S_n , мұнда

8. 
   Ажарлау және ұн тарту жүйелерінің суммарлы елеуіш беті, м²
   

S_ш+р=S₁+ S₂+ S₃+….+ S_n , мұнда

9. 
   Елеуіш саны
   

n=S_i\S_n , мұнда

S_n – жабдық маркасы мен сәйкес келетін елеуіш схеманың елеуіш беті, м².

10. 
    Дайын өнімді бақылау үшін елеуіш бетін есептеу, м²
    

C_о – ұнның суммарлы шығымы, %

мұнда, К – бақылау жүйесі үшін елеуіш бетінің саны, %.

11. 
    Елеуіш суырғылы манинаны есептеу
    

n=Q•1000\g_o•B_m ,

B_m – елеуіш суырғылы манинасының қабылдау елеуішінің ені, см.

12. 
    Қабылдау елеуішінің енін есептеу, см
    

B_m= Q•1000•С_к\ g_o•100 , мұнда

13. 
    Барлық елеуіш суырғылы маниналарының жалпы ұзындығы, м
    

В_о= Q•100\ g_o , мұнда

g_o – жалпы меншікті жүктеме, кг\(м•тәул):

g_o – нан пісіру сапасы үшін, 350-450 кг\(м•тәул)

g_o – макарон сапасы үшін, 100-120 кг\(м•тәул).

14. 
    Шыбыртқылау, бастыру және щеткалы машиналарды есептеу
    

n=Q•1000•С_п\24•g_м , мұнда

g_м – машинаның өнімділігі, т\сағ.

15. 
    Ұн тарту бөлімінің барлық есептеулерін таблицаға енгізі керек.