Дипломдық зерттеудің өзектілігі
Әдістеме Әдістеменің мақсаты
жүктеу/скачать 294.84 Kb.
|
Төменде қолданылатын әдістердің қысқаша сипаттамасын ұсынамын. Толық сипаттама қосымшада бар. 1. Балалардың балабақша жағдайына бейімделуін зерттеу үшін Н.Д.Ватутинаның "Бейімделу парағы" әдісі қолданылды. Әдістеме сараптамалық бағалау әдісіне негізделген. Бейімделу критерийлері: эмоционалды күй; әлеуметтік байланыстар; ұйқы; тәбет. Сарапшыларға ұсынылған шкала бойынша мінез-құлық реакциясын бағалау ұсынылады [11]. 2. О.А. Сафонованың "Баланың құрдастарымен өзара әрекеттесуі" әдістемесі. Жеке ойнайтын балаға ересек адам құрдастарын ойынға шақыруды ұсынады. Бұл әдіс баланың құрдасын ойынға шақыра алатынын немесе оны қалай жасау керектігін білмейтінін, ұсыныстан алаңдаушылық, сенімділік немесе ұялшақтық танытатынын, баланың құрдасына ойын тапсырмасын қоюы түсінікті ме,жоқ па екенін анықтауға мүмкіндік береді. 3. О.А. Сафонованың "Баланың ересек адаммен өзара әрекеттесуі" әдістемесі. Бұл әдістемеде сарапшы аз таныс ересек адам ретінде әрекет етеді. Ол топтық бөлмеге кіріп, баланы ойнауға шақырады. Бұл әдіс баланың ересек адаммен оңай байланысқа түсетінін, ересек адаммен ойында бастама көрсететінін анықтауға мүмкіндік береді. 4. О.А. Сафонованың "Балалардың ойын әрекеті" әдістемесі. Әдістемені жүргізу үшін бірнеше ойын жағдайлары ұсынылады, олардың негізінде мектеп жасына дейінгі балаларда ойын дағдыларының қалыптасуы анықталады. Сауалнама ойын дағдыларының қаншалықты дамығанын көруге көмектеседі. Диагностикалық тексеру балалардың іс-әрекетін бақылау негізінде, пәндік-ойын ортасын пайдалана отырып және баланың өмірлік тәжірибесіне сүйене отырып жүргізілді [39]. Кіші мектеп жасына дейінгі топ балаларының бейімделу деңгейін диагностикалық зерттеудің нәтижелерін әр әдіс бойынша бөлек талдаймыз. Тәжірибе іздеу жұмысының бастапқы кезеңінде Н. Д. Ватутинаның "Бейімделу парағы" әдістемесі бойынша кіші мектеп жасына дейінгі балалардың бейімделу деңгейін диагностикалаудың сандық нәтижелері 1-қосымшаның 1-кестесінде келтірілген. Н.Д.Ватутинаның "Бейімделу парағы" әдістемесі бойынша 11 баланың бейімделу деңгейі ауыр – 43%, 5 баланың орташа бейімделуі – 37%, 3 баланың бейімделу деңгейі жеңіл – 15%, 1 баланың толық бейімделуі – 5%. Осылайша, балалардың көпшілігі бейімделудің орташа және ауыр деңгейін көрсетті. "Бейімделу парағы" әдістемесі тәжірибелік-іздестіру жұмыстарына қатысатын балалардың жартысынан азы бейімделудің қиын деңгейіне ие екенін көрсетті. Бұл балалар көбінесе қыңыр, дау-дамайға бейім, ересектерге тәуелді, әрдайым ережелер мен тәртіпке бағынбайды, үнемі жылау, тәбеті нашар, қысқа ұйқы болады. Балалардың екінші жартысында бейімделу деңгейі орташа деңгейден төмен. Мұндай балалар аздап жылайды, ұстамды, бір-бірімен ойнағысы келмейді, ұзақ әрі тыныш ұйықтайды, тәбеті таңдамалы. Балалардың аз бөлігі бейімделудің жеңіл деңгейіне ие. Бұл балалар тәуелсіз, ережелер мен тәртіпке бағынады, бір-бірімен ойнайды, жақсы тәбет, тыныш әрі ұзақ ұйықтайды, бірақ кейде мінездері құбылмалы болады және тұйықтық байқалады. Бейімделудің бұл оңай деңгейі балалардың осы топқа кірер алдында бірнеше ай бойы мектепке дейінгі мекемеге баруымен және бейімделудің қиын кезеңінен өтуімен түсіндірілуі мүмкін. "Баланың құрдастарымен өзара әрекеттесуі" әдістемесі бойынша 8 бала (29%) орташа деңгейге ие, құрдастарымен ойынға қатысады, бірақ алаңдаушылық танытады, құрдастарына ойын тапсырмасын түсіндіруге қиналады, бірлескен ойын мазмұнды емес қалыпқа ие, 10 бала (49%) орташа деңгейден төмен, құрдастарын бірге ойнауға шақыруға дайын, бірақ мұны қалай жасауға болатынын білмейді, ересектердің көмегі қажет, балалар қаттылықты, қарым-қатынаста ұстамдылықты көрсетеді, 2 бала (22%) – олар төмен деңгейге ие, құрдастарымен ойнау туралы ұсыныстан ұялады, оны қалай шақыру керектігін білмейді, тіпті ересек адамның кеңесінен кейін де құрдастарымен ойнағысы келмейді. Балалардың жоғары деңгейі анықталған жоқ. Әдістеменің толық сипаттамасы 1-қосымшада бар. Осылайша, осы әдістеме бойынша балалардың көпшілігі құрдастарын ойынға қуана шақырады, ойын қызметіне кіріседі, ойында заттармен әрекеттерді бейнелейді, бірақ эмоцияларда ұсталады, құрдастарына ойын тапсырмасын түсіндіруде қиналады, ұзақ ойын сюжеті жоқ. О. А. Сафонованың "Баланың ересек адаммен қарым-қатынасы" 6 баланың (25%) жоғары деңгейге ие екендігін, ересектермен ойын әрекеттеріне оңай енетіндігін, балалар қуана ойнауға келісті, кейінгі мотивация қажет емес екенін көрсетті. 12 баланың (63%) орташа деңгейі бар, бірден ойын әрекеттеріне кірмеген, ересек адам балада бірлескен ойын әрекеттерін тудырды, олар бір-бірімен ойнай бастады, өзге балаларды өз әрекеттеріне еліктеуге шақырды, содан кейін балалар ойынға кірді. 2 бала (11%) орташа деңгейден төмен, ересектермен ойын әрекеттеріне мүлдем кіре алмады, қысылу, мінез көрсету, қашықтықты сақтау әрекеттері орын алды. Бірақ ауызша және тактильді ойын түрінде эмоционалды – сөйлеу байланысын тәрбиешімен ұйымдастыра алды. Уақыт өте бала тәрбиешіге сенім білдіріп, жақындай бастайды. Нәтижесінде, осы әдіс бойынша ересектермен байланыс деңгейі төмен балалар жоқ, балалар тобының жартысынан көбі орта деңгейге ие, бейтаныс ересек адаммен ойын әрекеттеріне қатысады, бірақ олар бірден емес, уақыт өте ойнай бастайды, ал ересек адамның баламен тактильді байланысын ынталандырғаннан кейін, ойын тапсырмаларын негізінен ересек адам қояды. Балалар тобының аз бөлігі нашар, ересектермен қарым-қатынас жасау қиынға соғады, олардың деңгейі орташа деңгейден төмен, сонымен қатар ересектермен оңай байланыста болатын балалардың бір бөлігі бар, олардың ересектермен байланыс деңгейі жоғары. Әдістеменің толық сипаттамасы 1-қосымшада 4-кесте көрсетілген О. А. Сафонованың "Балалардың ойын қызметі" әдістемесі бойынша нәтижелерді талдау көрсеткендей, 4 балада (14%) – ойын дағдылары мен әрекеттерінің қалыптасу деңгейі жоғары, 9 балада (34%) – орташа деңгей, 7 балада (52%) – орташа деңгейден төмен. Балалар кейбір ойын сюжеттерін, сондай-ақ құрдастарының заттарын пайдалануда қиындықтарға тап болды, әрдайым ойын материалын ала алмады, ойын барысында заттармен әрекеттерді көрсетуге тырысты, бірақ эмоцияларына ие бола алмады. Кіші мектеп жасына дейінгі топ балаларында ұзақ ойын сюжеті болған жоқ, ойын сюжеті бір немесе екі әрекеттен тұрды. Нәтижесінде балалардың басым көпшілігінде ойын дағдылары мен әрекеттерінің қалыптасу деңгейі төмен көрсеткішке ие болды. Зерттеудің бастапқы кезеңінде мектеп жасына дейінгі балалардың мектепке дейінгі мекемеге әлеуметтік-психологиялық бейімделу деңгейін зерттеу нәтижелері барлық 4 әдіс бойынша 2-кестеде келтірілген. 2-кесте Барлық әдістемелер бойынша кіші топ балаларының мектепке дейінгі мекемеге әлеуметтік-психологиялық бейімделу деңгейін зерттеу нәтижелерін салыстыру
жүктеу/скачать 294.84 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|