Эпидемиологиялық процесске әсер ететін факторлар
жүктеу/скачать 170.3 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 8.Жұқпа тасымалдаушы инфекция көзі, жіктелуі және эпидемиологиялық бағалау
- 9.Эпидемиялық үрдіс буынының (звено) сипаттамасы . Эпидемиялық үрдістің көріну формасы
- 10.Жұқпалы аурудың берілу механизмі, жолдары, және факторлары туралы түсінік
| Эпидемиологиялық процесске әсер ететін факторлар Эпидемиялық процесс уақыт пен кеңістікте үздіксіз өтеді. Бұл ретте биологиялық факторлар (гено – және фенотиптік жағынан өзінің белгілері бойынша бірдей емес паразит пен иесінің өзара іс-қимылы) эпидемиялық процестің даму себептерін қалыптастырады,ал әлеуметтік және табиғи факторлар эпидемиялық процестің даму жағдайларын реттейді. Эпидемиялық процесс себептері мен жағдайлары бір мезгілде болған кезде ғана бар. Биологиялық фактор Биологиялық фактор-«паразит — иесі» паразиттік жүйесі, онда өзара әрекеттесетін екі тарап белгілі бір қасиеттер (паразит — паразитизм және патогендік, иесі-сезімталдық) көрсетеді. Әлеуметтік факторлар — бұл эпидемиялық үдерістің пайда болуына ықпал ететін (немесе кедергі келтіретін) әлеуметтік жағдайлардың жиынтығы. Әлеуметтік факторларға жатады: әлеуметтік дамыту; халықтың әлеуметтік белсенділігі; елді мекендерді санитарлық көркейту. Әлеуметтік даму және өндіргіш күштер деңгейі эпидемиялық процестің даму жағдайына жанама әсер етеді. Ол эпидемиялық процестің дамуына оң және теріс әсер етуі мүмкін. Оң әсер етудің мысалдары: өмір сүру және тамақтану сапасын арттыру, соның салдарынан — иммунитеттің жағдайын жақсарту; мінез-құлық мәдениетін, гигиеналық тәрбиені өзгерту; технологияларды жақсарту және дамыту болып табылады. Теріс әсердің мысалы ретінде мыналар қызмет ете алады:: есірткіні қолданатын адамдар санының артуы және жыныстық мінез — құлық мәдениетінің өзгеруі-АИТВ — инфекциясы мен вирустық гепатиттің таралуы; экология жағдайының нашарлауы-иммунитеттің төмендеуі. Халықтың әлеуметтік белсенділік деңгейі инфекциялық және эпидемиялық процестердің өту қарқындылығына тікелей және жанама әсер етеді. Халықтың әлеуметтік белсенділігі жоғары болған сайын, инфекциялық процесс қарқынды өтеді. Халықтың әлеуметтік белсенділігінің шыңы соғыс және революция кезеңдеріне тарихи түрде келеді. Әлеуметтік белсенділік жеке отбасы немесе тұтас қоғам деңгейінде көрінуі мүмкін. Елді мекендерді санитарлық абаттандыру деңгейі эпидемиялық процестің қарқынды дамуына тікелей әсер етеді. Бұған сумен жабдықтау, су бұру, қатты және тамақ қалдықтарын жинау және жою және т. б. жүйелерінің жай-күйі жатады. Табиғи факторыөңдеу Табиғи факторлар-бұл эпидемиялық үдерістің пайда болуына ықпал ететін немесе кедергі келтіретін табиғи жағдайлардың жиынтығы. Табиғи факторларға жатады: биотикалық элементтер; абиотикалық элементтер. Биотикалық элементтер-тірі табиғаттың компоненттері. Зооноздар кезінде биотикалық элементтердің реттеуші әсерінің мысалы табиғи-ошақты инфекциялар кезінде кеміргіштер санының (эпизоотиялық процестің қарқындылығы) өзгеруі кезінде эпидемиялық процесс ағымының қарқындылығын өзгерту болып табылады. Трансмиссивті зооноздар кезінде буынаяқтылардың саны мен көшуі эпидемиялық процестің өту қарқындылығына реттеушілік әсер етеді. Абиотикалық элементтер-климат және ландшафтық-географиялық жағдайлар. Мысалы, экваторға жақын болған сайын, жұқпалы аурулардың нозологиялық түрлерінің алуан түрлілігі соғұрлым жоғары. 8.Жұқпа тасымалдаушы инфекция көзі, жіктелуі және эпидемиологиялық бағалау Инфекция көзі-дені сау адамдар жұқтырған адам немесе жануар ағзасы-бұл паразиттің табиғи тіршілік ету ортасы, онда оның қоректенуі (метаболикалық процестерді қоса алғанда), көбеюі және жүзеге асырылады, содан кейін көзден (адамның немесе жануардың жұқтырған ағзасы) шығады. 1). Негізгі көзі – қоздырғыштың биологиялық түрі (табиғи тіршілік ету ортасы) ретінде сақталуын қамтамасыз ететін ерекше иесі. 2). Қосымша дерек көзі – қоздырғыштың адамдарға бере алатын спецификалық емес иесі. (адам қосымша көзі болуы мүмкін – оба). Инфекция резервуары-табиғи мекендеу ортасымен (негізгі көздердің жиынтығы) өзара әрекеттестікте қоздырғыш популяцияларының жиынтығы. Иесі-паразиттің тіршілік ортасы және тамақ көзі болып табылатын организм. Паразит түрінің болуы үшін міндеттілігіне байланысты антропоноздар-адам, зооноздар-Жануарлар, сапронзалар-орта). 9.Эпидемиялық үрдіс буынының (звено) сипаттамасы . Эпидемиялық үрдістің көріну формасы Эпидемиология-жұқпалы аурулардың пайда болуы мен таралуының заңдылықтарын, олардың адам қоғамында алдын алу мен жоюды зерттейтін ғылым. Бұл мәселемен дәрігер-эпидемиолог айналысады. Эпидемиологиялық процесс – бір-бірінен кейін бірі келе жатқан инфекциялық аурулардың жиынтығы, олардың үздіксіздігі мен заңдылықтары инфекция көзінің, берілу факторларының болуымен және халықтың қабылдауымен қолдау табады. Осылайша, бұл процесс үш буыннан тұрады: инфекция көзі, жұқпалы аурулар қоздырғыштарының берілу механизмі, халықтың қабылдағыштығы. Осы буындарсыз жұқпалы ауруларды жұқтырудың жаңа жағдайлары пайда бола алмайды. Инфекция көзі. Жұқтыру үшін инфекция көзі болуы керек. Инфекцияның көзі қоздырғыштардың табиғи болу және көбею орны болып табылады, онда жұқпалы бастың табиғи жиналу процесі жүреді және қоздырғыш сол немесе басқа жолмен дені сау адамдарды жұқтыруы мүмкін объект болып табылады. Бұл көз жұқтырған адам немесе жұқтырған жануар болып табылады. Инфекция қоздырғышының берілу механизмі-бұл қоздырғыштың зарарланған ағзадан жұқтырылмаған ағзаға ауысу тәсілі. ауа-тамшы – (тұмау, ОРИ, ангина, туберкулез); байланыс – (жел. ішек инфекциялары); трансмиссиялық – (безгек, Лайн ауруы, инцефалит). Эпидемиологиялық үдерістің үшінші буыны адамдардың сезімтал ұжымы болып табылады. Сезімталдық дәрежесі өте көп сәттерден тұрады: иммунитет жағдайы, әлеуметтік жағдайлар, мәдени дағдылар, толыққанды тамақтану, жас. Осылайша, тек үш буынның өзара іс-қимылы кезінде эпидемиологиялық ошақ пайда болады және індет өседі. Инфекциялық аурулардың таралуының алдын алу үшін осы үш өзара іс-қимыл жасайтын фактор арасындағы байланысты бұзу және бір мезгілде олардың әрқайсысына жеке-жеке әсер ету қажет. 10.Жұқпалы аурудың берілу механизмі, жолдары, және факторлары туралы түсінік Эпидемиялық процесстің негізгі үш звеносының біреуіне жұқпалы аурудың берілу механизмі жатады. Инфекцияның берілу механизмі дегеніміз – эволюциялық даму кезінде қоздырғыштың иелерінін алмастыру арқылы биологиялық түрін сақтауды қамтамасыз етуші механизм. Басқаша айтқанда, қалыптасқан заңдылықтың негізінде қоздырғыштың инфекция көзінен қабылдаушы ие ағзаға өту механизмі болып табылады. Бұл механим біріне бірі жалғасқан үш фаза арқылы жүріп отырады: Ауру адамнан шығу сатысы Сыртқы ортада уақытша бола тұруы Қабылдағыш организмге ену сатысы. Жалпы, жұқпалы аурудың берілу механизмінің түрлеріне келетін болсақ, бірнеше топқа бөлінеді. Олар: жүктеу/скачать 170.3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|