«Физиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі» кафедрасы «Механика» пәні бойынша зертханалық жұмыс орындауға арналған
ҚАТТЫ ДЕНЕЛЕРДІҢ ИНЕРЦИЯ МОМЕНТІН БҰРАЛМАЛЫ ТЕРБЕЛІСТЕР ӘДІСІМЕН АНЫҚТАУ
жүктеу/скачать 1.48 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сабақтың жоспары
- Теориядан қысқаша мәлімет
| ҚАТТЫ ДЕНЕЛЕРДІҢ ИНЕРЦИЯ МОМЕНТІН БҰРАЛМАЛЫ ТЕРБЕЛІСТЕР ӘДІСІМЕН АНЫҚТАУ
Жұмыстың мақсаты: тербелмелі қозғалыстардың заңдарын оқып үйрену, бұралмалы маятник жұмысымен танысу, қатты денелердің инерция моментін бұралмалы тербеліс әдісімен анықтау. Сабақтың жоспары: Экспериментальды қондырғымен танысу Зертханалық жұмысты орындау Нәтижеге талдау жасау. Есептеулер жүргізу, зертханалық жұмыстың есебін рәсімдеу және қорғау. Теориядан қысқаша мәлімет. Тербелмелі қозғалыс деп белгілі бір дәрежеде уақыт бойынша қайталанғыштығымен сипатталатын қозғалысты айтады. Гармониялық тербелістер, яғни тербелетін шама (мысалы, маятниктің ауытқуы) уақыт бойынша синус және косинус заңына сәйкес өзгеретін тербелістер қатарына жатады. Гармониялық тербеліс теңдеуі төмендегі өрнек арқылы анықталады: немесе (1) мұндағы -серпімділік коэффициенті, - тербелмелі жүйенің массасы, х- тербелмелі жүйенің ығысуы, - қайтарушы немесе центрлік күш. (1) теңдеудің шешуін мына түрде жазуға болады: немесе (2) мұндағы х- тербелмелі шама (жылдамдық, үдеу, күш, ығысу); - уақыт, А- тербеліс амплитудасы, - циклдік немесе айналмалы жиілік. Циклдік немесе айналмалы жиілік деп, уақыт ішіндегі тербеліс санын айтамыз. Ол әдеттегі жиілікпен және Т периодпен төмендегі қатыс арқылы байланысады. және немесе (3) мұндағы - тербеліс жиілігі, яғни уақыт бірлігі ішінде жасалатын толық тербелістер саны, Т- тербеліс периоды, яғни толық бір тербеліске кеткен уақыт, - тербеліс фазасы. Тербеліс фазасы белгілі бір уақыт мерзімінде х ығысу амплитуданың А қандай бөлігінде (қандай таңбамен) орналасқандығын айтады. - фазаның уақыт мезетіндегі мәні болып табылады. 1-сурет Гармониялық тербеліске мысал ретінде бұралмалы тербелісті қарастырайық. Қатты дененің гармониялық бұралмалы тербелісі деп, салмақсыз жіпке ілінген (немесе салмақсыз В өзекке) жоғарғы шеті қозғалмайтын О нүктесінде бекітілген, ал осы дененің негізгі бір өсімен дәл келетін, Х өсімен солға және оңға бұрыш жасай ауытқып, ХОУ жазықтығында тербелетін периодты қозғалысты айтамыз. 2-сурет Бұралмалы тербелістер кезінде денеге оның тепе-теңдік күйінен ауытқуын тежейтін, сосын денені кері қозғалуға мәжбүр ететін қайтымды моменті әсер етеді. Қайтымды момент М, жіпке (өзекке) оны өсі бойынша бұру кезінде пайда болатын серпімді күштерге байланысты. Бұрылу бұрышы аз болған жағдайда бұралмалы тербелістерді гармониялық тербелістерге жатқызуға болады. жүктеу/скачать 1.48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|