Лайықты болған жағдайда, қорытынды арнаулы қолданушыларға Тәжірибеші маманның қорытындысы оқылуы тиіс контексте хабарлауы тиіс

ҚАМСЫЗДАНДЫРУ КЕЛІСІМІ ЖӨНІНДЕГІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СТАНДАРТ 3400

(Бұрынғы АХС 810)

БОЛАШАҒЫ БАР ҚАРЖЫЛЫҚ АКПАРАТТЫ САРАПТАУ

(Бұл Стандарт тиімді болып табылады)

МАЗМҰНЫ

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Тарау

Кіріспе ........................................................................................................................... 1-7

Болашағы бар қаржылық ақпарат жайындағы аудитор сенімділігі ....................... 8-9

Келісімнің қабылдануы ............................................................................................... 10-12

Бизнесс білімі ............................................................................................................... 13-15

Қамтылған уақыты ...................................................................................................... 16

Сараптау процедуралары ........................................................................................... 17-25

Көрсету және ақпарат тарату ..................................................................................... 26

Болашағы бар қаржылық ақпарат жайында есеп беру ........................................... 27-33

Кепілдік міндеттеме жөніндегі Халықаралық Стандарт (КМХС) 3400, Болашағы бар Қаржылық Ақпаратты Сараптау, Сапаны Басқару, Аудит, Қайта қарау, (КМХС) және Қатысты қызметтер жайлы Халықаралық Стандартпен байланыста оқылуы қажет.

Кіріспе

1. 
   Кепілдік міндеттеме жөніндегі халықаралық стандарттың КМХС негізгі мақсаты үздік бағалау мен гипотетикалық болжамдарды сараптау процедураларын қамтитын келешегі бар қаржылық ақпаратты сараптау және есеп беру келісімдеріне көмеектесетін стандарттарды орнату мен бағдарламаларды қамтамасыз ету болып табылады. Бұл КМХС жалпы мағынада сипатталған келешегі бар қаржылық ақпараттарды сараптауда қолданылмайды.
   

2. 
   Келешегі бар қаржылық ақпаратты сараптауда келісі кезінде, аудитор төмендегілергіжеткілікті арнайы дәлелдемер алуы қажет:
   

а) Келешегі бар қаржылық ақпаратқа негіз болатын менеджменттің жоғары-бағалы болжамдары дұрыс болған жағдайда және, гипотетикалық болжамдар болған жағдайда, мұндай болжамдар ақпараттың мақсатымен тұрақты болып табылады.

ә) Келешегі бар қаржылық ақпарат болжамдардың негізінде дұрыс дайындалған.

б) Келешегі бар қаржылық ақпарат дұрыстап көрсетілген және барлық материалдық болжамдар жеткілікті түрде ашылған; олар жоғары-бағалы болжамдар ма немесе гипотетикалық болжамдар ма екенін нақты көрсеткіштерін қамтиды.

в) Келешегі бар қаржылық ақпарат сәйкес есеп қағидаттарын қолдану арқылы тарихтағы қаржылық мәлімдемелермен тұрақты негізде дайындалады.

3. 
   “Келешегі бар қаржылық ақпарат” дегеніміз болашақта туындауы мүмкін оқиғалар мен болмыстың мүмкін іс-әрекеттері жайлы болжамдардың негізіндегі қаржылық ақпарат. Бұл табиғаты бойынша жоғары субъективті және оны дайындау субъективті паймыдаудың орындалуын талап етеді. Келешегі бар қаржылық ақпарат болжам түрінде, оның проекциясы түрінде. Немесе екеуінің комбинациясы ретінде бола алады: мысалы, 1 жылдық болжам мен 5 жылдық проекция.
   
4. 
   “Болжам” дегеніміз менеджмент орындалуын күтетін және сәйкес шараларды қолданатын, мысалы, ақпарат дайындалған уақыт, болашақта орын алуы мүмкін оқиғаларға болжамдар негізінде жасалатын қаржылық ақпаратты білдіреді (жоғары-бағалы жорамалдар).
   
5. 
   “Проекция” деген төмендегілерге негізделген қаржылық ақпарaттың білдіреді:
   

1. 
   Болашақтағы оқиғалар мен менеджменттің орындалуы міндетті емес шаралары туралы гипотетикалық болжамдар, мысалы, кейбір болмыстар бастапқы кезеңде болғанда немесе операциялардың ретіне үлкен өзгеріс енгізуді қарастыру кезінде; немесе
   

ә) Жоғары-бағалы және гипотетикалық болжамдардың қосылымы.

Бұл ақпарат оқиғалар мен іс-әрекеттер орын алған жағдайда дайындалған ақпараттың дайын болған уақыты сияқты мүмкін болатын нәтижелерді көрсетеді.

6. 
   Келешегі бар қаржылық ақпарат қаржылық мәлімдемелерді немесе қаржылық мәлімдемелердің бір немесе бірнеше элементтерін қамти алады және дайындала алады:
   

1. 
   Ішкі менеджменттің құралы ретінде, мысалы, мүмкін болатын капитал инвестициясын бағалауда көмектесуде; немесе
   

ә) Мүдделі үшінші жақтарға таратуда, мысалы:

• 
  Потенциалды инвесторларды болашақ күтілімдер туралы ақпаратпен қамтамасыз ету.
  
• 
  Акция ұстаушылар, нормативті мүшелер мен басқа да қызығушылық танытқан жақтарға жыл сайынғы есептеме туралы ақпарат беру.
  
• 
  Жалға алушылар туралы ақпарат документтері, мысалы, ақшаның қоқғалысы жайлы болжамдар.
  

7. 
   Менеджмент келешегі бар қаржылық ақпаратты дайындауға және оны көрсетуге міндетті, ол негізге алынған болжамдарды айқындау мен таратуды қамтиды. Аудитордан келешегі бар қаржылық ақпаратты сараптау мен есептеме беру сұратылуы мүмкін, бұл сыртқы мүдделі жақтар болсын, ішкі мақсаттарға болсын қолдануда бұл ақпараттың шынайылығын жақсартуға бағытталады.
   

Келешегі бар қаржылық ақпаратқа қатысты аудитордың сенімділігі

8. 
   Келешегі бар қаржылық ақпарат әлі орын алмаған немесе орын алмауы мүмкін оқиғалар мен іс-әрекеттерге қатысты. Келешегі бар қаржылық ақпарат негізделген болжамдарды қолдайтын дәлелдемелер болуына қарамастан, мұндай дәлелдемелер жалпы болашаққа бағытталған және табиғатында спекулятивті болып табылады, яғни тарихи қаржылық ақпараттың аудитінде қол жететін қарапайым дәлелдемеден өзгеше. Сондықтан, аудитор келешегі бар қаржылық ақпараттың нәтижелеріне қол жеткізу туралы пікірін білдіретін жағдайда емес.
   
9. 
   Ары қарай, келешегі бар қаржылық ақпарат негізделген болжамдарды қолдайтын дәлелдемелер берілгенмен, аудиторға болжамдардың материалдық бұрмаланулардан азат екені жайлы пікірдің оң бағалануын қамтамасыз ететін жеткілікті қанағат деңгейіне жету қиынға соғуы мүмкін. Нәтижесінде бұл КМХС-да, менеджменттің болжамдарының орындылығы туралы есеп беруде аудитор сенімділіктің шамалы деңгейін ғана қамтамасыз ете алады.
   

Келісімнің қабылдануы

10. 
    Келешегі бар қаржылық ақпаратты сараптау үшін келісімді қабылдар алдында аудитор келесі заттарға көңіл бөлуі керек:
    

• 
  Ақпараттың арнайы қолданысы;
  
• 
  Ақпараттың жалпы немесе қысқартылған таралымға берілуі;
  
• 
  Болжамдардың табиғаты, жоғары-бағалы немесе гипотетикалық болжам екендігі;
  
• 
  Ақпаратты көрсетілуі қажет элементтер;
  
• 
  Ақпараттың қамтитын уақыты.
  

11. 
    Егер болжамдар анық түрде шындыққа жанаспаса немесе келешегі бар қаржылық ақпарат өзінің арнайы қолданысына сәйкес болмайды деп шешсе, аудитор мұндай келісімдерді қабылдамауы немесе бас тартуы қажет.
    
12. 
    Аудитор мен клиент келісімінің шарттары бойынша келісу керек. Бұл екі жақтың да қызығушылық аймағында, аудитор келісімге байланысты өзара түсініспеушіліктер болмас үшін келісім хатын жібереді. Келісімхат 10 тараудағы нәрселерді түсіндіреді және болжамдарды жасауда және аудиторды болжамдарды дамыту барысында бүкіл қисынды ақпаратпен қамтамасыз етуде менеджменттің міндеттерін баяндайды.
    

Бизнес туралы білім

13. 
    Аудитор келешегі бар қаржылық ақпаратты дайындауда барлық маңызды болжамдар айқындалғанын бағалау үшін бизнесс туралы жеткілікті білім қорын жинап алуы қажет. Сонымен қатар, аудитор болмыстың келешегі бар қаржылық ақпаратын дайындау процессімен таныс болуы да керек болар еді, мысалы, төмендегі нәрселерді қарастыра отырып:
    

• 
  Жүйенің келешегі бар қаржылық ақпаратты дайындауда қолданылатын үшкі қасқару құралдары және сол ақпаратты дайындайтын тұлғалардың экспертизасы мен тәжірибесі;
  
• 
  Басқарудың (менеджменттің) болжамдарын қолдайтын болмыстың құжаттарының табиғаты;
  
• 
  Статистикалық, математикалық және компьютер-негізді техникалардың қолданыс дәрежесі;
  
• 
  Болжамдарды дамыту және қолдану тәсілдері;
  
• 
  Алдын-ала дайындалған келешегі бар қаржылық ақпараттың дәлдігі және маңызды өзгерістердің себептері.
  

14. 
    Аудитор болмыстың келешегі бар қаржылық ақпаратына сенімділіктің расталғандығының дәрежесін назарға алуы керек. Аудитор келешегі бар қаржылық ақпарат тарихи қаржылық ақпарат негізінде дайындалғанын бағалау үшін және менеджменттің болжамдарын қарастыруға тарихи негіз болатындай болмыстың келешегі бар қаржылық ақпаратын білуді талап етеді. Аудитор, мысалы, сәйкес тарихи ақпарат тексерілгенін және қайта қарастырылғанын және оны дайындауда жарамды есеп қағидаттарының қолданылғанын орнатуы қажет.
    
15. 
    Егер алдыңғы тарихи қаржылық ақпараттың аудиты немесе қайта шолу есептемесі өзгермегеннен басқа болса немесе болмыс енді бастау кезеңінде болса, аудитор қоршаған фактілер мен келешегі бар қаржылық ақпаратты сараптау әсерлерін қарастырушы еді.
    

Қамтылған уақыт

16. 
    Аудитор келешегі бар қаржылық ақпарат қамтитын уақытты назарына алуы қажет. Қамтылған уақыт өскен сайын болжамдар көбірек тәуекелге баратындықтан, менеджменттің жоғары-бағалы болжамдар жасау қабілеті кемиді. Бұл уақыт менеджменттің болжамдар жасайтын саналы негізі бар уақыттан асып кетпейді. Төменде аудитордың келешегі бар қаржылық ақпарат қамтитын уақытты назарына алудағы кейбір орынды факторлар келтірілген:
    

• 
  Жұмыс істеу циклы, мысалы, басты құрылыс проектісі жағдайында сол проектті аяқтауға қажет уақыт қамтылған уақытты құрайды.
  

• 
  Болжамдардың сенімділік дәрежесі, мысалы, егер болмыс жаңа тауарды енгізіп жатса, қамтылған уақыт қысқа болатын еді және ай немесе апта сияқты ұсақ сегменттерге бөлінуші еді. Сол сияқты, егер болмыстың жеке бизнесі ұзақ мерзімді жалға алынған меншікті иеленсе, қамтылған уақыттың салыстырмалы ұзақ болуы орынды болар еді.
  

• 
  Пайдаланушылардың қажеттері, мысалы, келешегі бар қаржылық ақпарат қайта өтеуге жеткілікті қаражат жинауға қажет уақытқа жалға алу сұранымымен байланыстырыла отырып жасалуы мүмкін.
  

Сараптау процедуралары

17. 
    Сараптау процедураларының табиғатын, уақытын және дәрежесін анықтауда аудитор келесі нәрселерді қамтуы қажет:
    

(а) Материалдық бұрмаланудың ықтималдығы;

(ә) Бұрынғы келісімдер кезіндегі жиналған білімдер;

(б) Келешегі бар қаржылық ақпарат дайындауға қатысты менеджменттің құзыреттілігі;

(в) Менеджменттің үкімінің келешегі бар қаржылық ақпаратқа әсер ету дәрежесі; және

(г) Қолданылған мәліметтердің сенімділігі мен жеткіліктілігі.

18. 
    Аудитор менеджменттің жоғары-бағалы болжамдарын қолдайтын дәлелдемелердің бастауы мен сенімділігін бағалаушы еді. Осындай болжамдарды қолдайтын жеткілікті сәйкес дәлелдемелер тарихи ақпарат негізінде жасалған болжамдарды қарастыруды қамтитын ішкі және сыртқы деректерден және олардың болмыстың сыйымдылығы шекарасындағы жоспарларға негізделіп орындалғанын бағалауынан алынуы мүмкін.
    
19. 
    Гипотетикалық болжамдар қолданылған жағдайда аудитор осындай болжамдардың барлық маңызды қатыстылықтарын назарға алады. Мысалға, егер сауда болмыстың қазіргі мүмкін болатын сыйымдылығынан асып түседі деп болжанса, келешегі бар қаржылық ақпарат қосымша сыйымдылыққа қажетті инвестицияны немесе күтілген сауда көлемін орындауда қолданылған балама құралдарға кеткен шығындарды қамтуы тиіс, мысалы, қосалқы мердігерлік өндірісі.
    
20. 
    Гипотетикалық болжамдарды қолдайтын дәлелдемелер алынуы қажет болмаса да, аудитор бұл дәлелдемелердің келешегі бар қаржылық ақпараттың мақсаттарымен жүйелі болуымен және олардың мүмкін емес болуына ешқандай себеп жоқ екендігімен қанағаттануы керек.
    
21. 
    Аудитор келешегі бар қаржылық ақпарат менеджменттің болжамдарынан дұрыс түрде дайындалғанына көз жеткізуі керек, мысалы, қайта есептеу немесе ішкі бірізділікті қайта қарау сияқты тексерулер арқылы. Бұл менеджменттің ниеттенген бір-бірімен үйлесімді әрекеттері және бұл арада пайыздық мөлшерлеме секілді ортақ айнымалыларға негізделген мөлшерлерді анықтауда ешқандай жүйесіздік болмайды.
    
22. 
    Аудитор сезімтал аймақтардың келешегі бар қаржылық ақпаратта көрсетілген нәтижелерге материалдық әсерінің дәрежесіне назар аударуы қажет. Бұл аудитордың сәйкес дәлелдемелер іздеу дәрежесіне ықпал етеді. Және де бұл аудитордың мәлімет әйгілеуінің сәйкестігі мен жеткіліктілігіне әсер етеді.
    
23. 
    Жеке қаржылық ақпарат секілді келешегі бар қаржылық ақпараттың бір немесе бірнеше элементтерін сараптауға келіскен жағдайда, аудитордың қаржылық мәлімдемелердегі басқа да құраушылардың өзара байланыстарын қарастырғаны маңызды болар еді.
    
24. 
    Ағымдағы кез келген өткен уақыт келешегі бар қаржылық ақпаратта көрсетілсе, аудитор процедуралардың тарихи ақпаратта қолданылу дәрежесін қарастыруы қажет. Процедуралар келешектегі уақыттың өткен бөлігі сияқты жайларға байланысты өзгеріп отырады.
    
25. 
    Аудитор келешегі бар қаржылық ақпараттың мүдделі қолданысына, маңызды менеджмент болжамдарының толықтығына және менеджменттің келешегі бар қаржылық ақпаратқа жауаптылығына келісіміне қатысты менеджменттің жазбаша көрсетпесін алуы қажет.
    

Тұсаукесер және жариялану

26. 
    Келешегі бар қаржылық ақпараттың тұсаукесері мен жариялануын бағалау кезінде, орынды жарғылардың, ережелердің немесе кәсіби стандарттардың арнайы талаптарына қоса, аудитор төмендегілерді қарастыруы қажет:
    

(а) Келешегі бар қаржылық ақпараттың көрсетілімі ақпаратқа толы және алдамшы емес екенін;

(ә) Есеп ережелері келешегі бар қаржылық ақпараттың жазбахатында ұғынықты түрде жарияланғанын;

(б) Болжамдар келешегі бар қаржылық ақпараттың жазбахатында жеткілікті түрде жарияланғанын; бұл осы болжамдардың менеджменттің жоғары-бағалы немесе гипотетикалық болжамдары екенін айқын бейнелеуі керек, және болжамдар материалдық аймақтарда жасалған болса және белгісіздіктің жоғары дәрежесіне ие болса, бұл белгісіздік және шыққан нәтижелердің сезімталдығы жеткілікті түрде жариялануы керек.

(в) Келешегі бар қаржылық ақпарат дайындалған уақыт жарияланғанын. Менеджмент негізге алынған ақпарат уақыт өткен сайын жиналып жасалуы мүмкіндігіне қарамастан, осы уақытта жасалған болжамдардың сәйкестігін нақтылауы керек.

(г) Белгілі бір шекарадағы пікірлерді қалыптастыруға негіз айқын түрде көрсетілгенін және келешегі бар қаржылық ақпараттағы нәтижелер осы шекаралар ретінде көрсетілген жағдайда, бұл шекаралар екімәнді немесе алдамшы түрде алынбағанын;

(ғ) Ең соңғы тарихи қаржылық мәліметтер жария болғандықтан, есеп ережесіндегі кез келген өзгерістерді және олардың келешегі бар қаржылық ақпаратқа жасайтын өзгерістері мен ықпалына себептерін.

Келешегі бар қаржылық ақпаратты сараптау есептемесі

27. 
    Аудитордың келешегі бар қаржылық ақпаратты сараптау есептемесі келесілерді қамтуы тиіс:
    

1. 
   Тақырып;
   

(ә) Адресат немесе қабылдаушы;

(б) Келешегі бар қаржылық ақпаратты сәйкестендіру;

(в) КМХС-ге немесе басқа да орынды келешегі бар қаржылық ақпаратты сараптауда қолданылатын ұлттық стандарттар мен тәжірибелерге сілтемелер;

(г) Менеджменттің келешегі бар қаржылық ақпаратқа жауаптылығының мәлімдемесі, және де осы уақытта жасалған болжамдар;

(ғ) Қолданыс жағдайында, келешегі бар қаржылық ақпараттың шектелген таралымына және/немесе мақсатына сілтеме;

(е) Болжамдар келешегі бар қаржылық ақпаратқа саналы негіз болатынына кері сенімділік мәлімдемесі;

(ж) Келешегі бар қаржылық ақпарат болжамдардың негізінде дұрыс жасалғанын және орынды қаржылық есептеме жиектемесіне сәйкес көрсетілгені туралы пікір;

(з) Келешегі бар қаржылық ақпаратта көрсетілген нәтижелерге қол жеткізуге қатысты сәйкес ескертулер;

(к) Процедуралардың орындалған уақыты болып табылатын есептеменің уақыты;

(л) Аудитордың мекен-жайы; және

(м) Қолтаңба.

(н) Осындай есептеме:

• 
  Болжамдарды қолдайтын дәлелдемелердің сараптамасына негізделе отырып, аудитордың назарын аудартқан, аудиторды болжамдар келешегі бар қаржылық ақпаратқа саналы негіз болмайтынына сендірген кез келген нәрсені баяндайды;
  
• 
  Келешегі бар қаржылық ақпарат болжамдардың негізінде дұрыс жасалғаны және орынды қаржылық есептеме жиектемесіне сай бейнеленгені туралы пікірді баяндайды;
  
• 
  Бекітеді:
  

• 
  Күтілген оқиғалар жиі күтілгендей орындалмайтындықтан және өзгерістер материалдық болуы мүмкін себепті шын нәтижелер келешегі бар қаржылық ақпараттағыдан өзгеше болуын; Сол сияқты, келешегі бар қаржылық ақпарат шекара түрінде белгіленсе, нақты нәтижелердің осы шекараның ішінде жататынына сенім болмайтынын сипаттауы керек.
  
• 
  Егер проекция болған жағдайда, келешегі бар қаржылық ақпарат болашақтағы оқиғалар мен менеджменттің орын алуы міндетті емес іс-әрекеттері туралы гипотетикалық болжамдарды қамтитын болжамдардың жинағын қолдана отырып дайындалады. Демек, оқырмандар келешегі бар қаржылық ақпарат сипатталғаннан басқа мақсаттарға қолданылмайтыны жөнінде ескертіледі.
  

28. 
    Төменде болжам жасалған өзгертілмеген есептемеден алынған мысал келтірілген:
    

Біз келешегі бар қаржылық ақпаратты сараптауда¹ қолданылатын Сенімділік Келісімдерінің Халықаралық Стандартына сай келетін болжамдарды сараладық. Менеджмент көрсетілген осы жорамалдарға және де болжамға жауапты.

Болжамдарды қолдайтын дәлелдемелердің сараптамасына жүгіне отырып, біздің назарымызға осы жорамалдар болжамға саналы негіз болмайтынына сендіретіндей ешқандай күдік келмеді. Ары қарай, біздің ойымызша, болжам жорамалдардың негізінде дайындалған және ... сәйкес көрсетілген².

Нақты нәтижелер болжамнан өзгеше болу ықтималдығы көбірек, өйткені, күтілген оқиғалар әрқашан күтілгендей орындала бермейді және өзгерістер материалдық болуы мүмкін.

жүктеу/скачать 2.1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: