Жылдардағы ашаршылық куәгерлері сөйлейді талдықОРҒАН
жүктеу/скачать 7.01 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тоқбай Аманқұлұлы
| Жақсылық Арайлым,
Ө.А.Жолдасбеков атындағы экономика және құқық академиясы «Құқықтану» мамандығының 1-курс студенті Тоқбай Аманқұлұлы Алматы облысы, Қаратал ауданы, Үштөбе қаласында туратын менің кіші әкем Тоқбай Аманқұлұлы 1931-1933 жылдардағы ашаршылықты былай деп еске алады: Ескелді-би, Балпық-би бабаларымыз Сыр бойынан елін көшіріп келгенде Бәйшегір бабамның ұрпақтары, «әрбір ши түбінде бір табақ ет, Балқаш көлінің тереңінде таусылмас маржаны, балығы бар, елімнің ырысы екен, елім тоқ болады екен» - деп, осы Қаратал өзенінің бойын Балқаш көлінің кұйғанына дейін таңдап алыпты дейді . Бәйшегірдің ұрпақтары Мықтыбек, Тілеуқұл бабаларымыз, Мықтыбектің баласы Бақай батыр, қазақ халқына аты белгілі Жәлменде-би, оның баласы Пышан - Қаңғай деген жерге қоныстанады. Солармен бірге сол Қаңғайды менің төртінші атам –Байтерек те мекен еткен екен. Бәйшегірден Байтерекке дейін менің аталарым төменгідей жалғасады: Бәйшегірден Тынымбет туады, одан Тағымбет, Тағымбеттен Жоламан, Жоламаннан Жанту туады, Жантудан Байтерек туады. Менің бабам - Мазабек, Жылқайдар атамның әкесі, алты ағайынды болған екен: Мазабек, Тазабек, Тастан, Аманқұл, Смағұл және Бейсенбай. Ашаршылық жылдары олар Қаратал өзенінің бойында «Қаңғай» деген құтты қонысын тастап, Талдықорғанға қарай жаяу-жалпы босыған көрінеді. Мазабек, Тазабек, Тастан бала-шағасымен Ешкіөлмес тауының бөктеріне жетеді. Ал Аманқұл, Смағұл, Бейсенбай Үштөбе қаласының маңайындағы қазіргі Новый мир ауылына әрең-әрең жетіп, сол жерде қалады. Бұл жерге келгеннен кейін темір жолды жағалап, қайыр тілейді. Баспана да жоқ жардың астын паналайды. Аштықтан бала-шаға қырыла бастайды, Бейсенбай қайтыс болады. Аманқұл да өлім аузында жатқаннан кейін, інісі Смағұл өз басын өлімге тігіп, бір түні ат ұрлауға барған жерінде, кімді-кім аяған заман, Смағұлды аттың иесі атып өлтіреді... Көп ұзамай Аманқұл да қайтыс болады. Аманқұлдың төрт баласы бар екен - Ақбай, Ақбар, Тоқбай, Қазтай деген. Әке-шешелері қайтыс болғаннан кейін Тоқбай мен Қазтайды детдомға алып кетеді. «Ақбай мен Ақбар туралы осыдан кейін ешқандай хабарым жоқ. Ашаршылық жылдары аштан өлген болар», - дейді үлкен бауырлары туралы Тоқбай атай. Балалар үйі қазіргі Көксу ауданының Талапты ауылында болған болуы керек, ел ашаршылықтан шыққаннан кейін Тоқбайды іздеп жүріп, 5-6 жылдан кейін Аманқұлмен бірге туған Мазабектің үлкен баласы Жылқайдар тауып алады да бауырына басады. Ал Қазтай болса детдомда жүргенде қайтыс болады. Ел ашаршылықтан шыққаннан кейін төменгі Қараталдың Балқаш көліне құйғанында балық колхоздары ұйымдаса бастайды. Сол кезде Сарыесік, кейіннен Киров атындағы колхозда Кенебай әкеміз (Жантумен бірге туған Бармақтың балалары) бастық болыпты. Жұмыс күші аз, колхозға мүшелер тарту керек заман. Қыстың көзі қырауда, Кенебай әкеміз ,әйелі Рабиғамен екеуі екі ат шанамен келіп Ешкіөлмес тауының бөктерінде қоныс теуіп отырған Мазабек балалары Жылқайдар мен Игенбайды «бірге боламыз» деп көшіріп алып кетіпті. Содан бастап Жылқайдар мен Игенбай бала-шағасымен Балқаш көлінің жағасында өмір сүріп, өніп-өсті. Топырақ сол жерден бұйырды, екеуі де Көпбірлік ауылында жерленген. 1931-1933 жылдардағы нәубат, ашаршылық қырғыны тек бір ғана Аманқұл атамыздың отбасынан оншақты адамның қаза болуына әкеліп соқса, ал жалпы қазақ халқының басына түскен «ақырзаман» болмағанда немене?! Одан бері 70 жылдан астам уақыт өтсе де, сол нәубаттың запыраны осы уақытқа дейін әлсін-әлсін ауызға келеді. Неге дейсіз ғой? Тоқбай атамыз әке-шешесінің, бауырларының сүйегінің қайда қалғанын осы күнге дейін білмейді. Аруаққа құрмет көрсетіп, басына белгі қоя алмады, аруақтарына арнап Құран оқыса да көңілі пәс екенін налып отырып әкемнің інісі, кіші әкем Тоқбай қария өз әңгімесін аяқтады. Жазып алған жүктеу/скачать 7.01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|