Лекция: 45 сағат СӨЖ: 45 сағат обсөЖ: 45 сағат Барлық сағат саны: 135 сағат Аралық бақылаулар саны: 2 (40 балл)
Лекцияның тақырыбы. Қазақстанның саяси-әкімшілік картасы
жүктеу/скачать 1.32 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Лекцияның тақырыбы. Саяси мәселелердің тарихына шолу
- Лекцияның тақырыбы. Ұлы географиялық ашылымдар.
Лекцияның тақырыбы. Қазақстанның саяси-әкімшілік картасы(1 сағат) Жоспар:
Пайдаланатын әдебиеттер: Негізгі: 1.Т.О.Увалиев Дүниежүзінің қазіргі саяси картасы. Алматы,1998 ж. 2.Назарбаев Н.А. Ғасырлар тоғысында.-Алматы. “Қазақстан”. 1996 ж. 3.Гладкий Ю.Н., Лавров С.Б. “Экономическая и социальная география мира. Москва 1993. 4.Двоскин Б.Я. Экономико-географическое районирование Казахстана-Алма-ата.1986г. 5.Готовимся к экзамену по географий. М.2002. Қосымша: 6.Марков К.К , Дабродив О.П ,Симонов Ю.Г,Суетова И.А .Сведение о физической географии.М 1973 7.География және табиғат /журнал/ 2000 –2007 жж
ХХ ғасырдың басында “Ресей бодандығындағы қазақ жері өзінің басқарылуы жағынан біртұтас ел жүйесінде қалыптаспаған күйде болып, ал Қазақстанның саяси - әкімшілік құрылымы аумақтық та, әлеуметтік-экономикалық жағынан да өте тұрпайы түрде бөліністе болды. Өйткені, патшалық Ресейй саясаты-Қазақстаны жерін бөлшектеу арқылы қазақ ұлтыныңғ басының бірігуін қиындату, әрі оның ұлт-азаттық қозғалысын болдырмау мақсатына бағытталған еді. Оның әкімшілік-аумақтық бөлінісі (ӘАБ) ешқандай саяси-экономикалық және ұлттық-әлеуметтік мүдделерді есепке алмай жүргізілді. Мұндай бөлініс тек патшалық өкіметтің әскери-саяси пайымдауларына сай, басқарудың оларға қолайлы ғана жақтарын ескеріп, ал ұлттық мемлекеттің құрылу мүмкіншщілігін болдырмау жағы көзделді.” Ресей империясы кезінде өзінің мемлекеттілік құрылымынан жұрдай Қазақстан бірнеше әкімшілік бірліктер арасында бөлшектену күйінде болдды. 1917жылғы төңкерістер қарсаңында оның аумағында келесі алты облыс болды. Олар: Ақмола, Атбасар, Омбы және Петропавл уездері қараған-Ақмола мен Зайсан, Қарқаралы, Павлодар, Семей және Өскемен уездерінен тұратын Семей облыстары. Бұл аталған екі облыс та Далалық генерал губернаторлығы құрамында болып, Омбы қаласында басқарылатын. Ал орталығы-Ташкент қаласы болған. Түркістан генерал-губернаторлығы құрамына: Верный, Жаркент, Қапал, Лепсі, Пішпек және Пржевальский уездері кірген-Жетісу мен әулиеата, Қазалы, Перовек, Ташкент және Шымкент уездерінен құралған-Сырдария облыстары қарады. Ал Гурьев, Лбищенск, Темір, Орал уездерімен Орал облысы мен өзінің құрамындағы –Ақтөбе, Ырғыз, Қостанай, Торғай уездері кіретін-Торғай облысы жеке әкімшілік құрылымдар ретінде болды. Бұлардан басқа Бөкей ордасының жері Астрахань губерниясына бағындырылып, ал Маңғыстау түбегі мен оған жанасып жатқан Арал және Атырау теңіздерінің аралығындағы жерлер, Закаспий облысына қаратылды. Міне, осылайша қазіргі Қазақстан жерінің аумағында сол кезде бірде-бір ұйымдастырушылық орталық мәніндегі губерниялық қала болмады.
Лекцияның тақырыбы. Саяси мәселелердің тарихына шолу(1 сағат) Жоспар:
Пайдаланатын әдебиеттер: Негізгі: 1.Т.О.Увалиев Дүниежүзінің қазіргі саяси картасы. Алматы,1998 ж. 2.Назарбаев Н.А. Ғасырлар тоғысында.-Алматы. “Қазақстан”. 1996 ж. 3.Гладкий Ю.Н., Лавров С.Б. “Экономическая и социальная география мира. Москва 1993. 4.Двоскин Б.Я. Экономико-географическое районирование Казахстана-Алма-ата.1986г. 5.Готовимся к экзамену по географий. М.2002. Қосымша: 6.Марков К.К , Дабродив О.П ,Симонов Ю.Г,Суетова И.А .Сведение о физической географии.М 1973 7.География және табиғат /журнал/ 2000 –2007 жж
География адам ойымен аќыл есініњ дамыѓан кезењінде пайда болып,тарихи тамыры терењге тартылѓан.Ењ алѓашќы географиялыќ ой пікірлер ежелгі ‡ндістан ,Ќытай ,Месопотамия,Египет жерінде ќалыптаса бастады. География ѓылымыныњ ж‰йелену процесі антикалыќ уаќытќа тура келді(VII-I ѓѓ.б.э.д.).Б±л уаќытта Жердіњ мынадай ќасиеттері аныќталѓан еді:Жердіњ пішіні,кµлемі,Єлемде ќозѓалу баѓыты аныќталѓан еді.Кµп уаќытќа дейін география тек таныстырушы-бейнелеуші ѓылым ретінде болды жєне географияныњ сол кездегі міндеті жањадан ашылып жатќан жерлермен жєне мемелекеттермен таныстыру болып табылды. Географияныњ дамуына ‰лкен єсерін тигізген кезењ ¦лы географиялыќ ашылулар кезењі болып табылады(XV ѓасырдыњ ортасынан XVII ѓасырѓа дейін). Осы ашылулардан соњ Д‰ниеж‰зілініњ ќ±рлыќтарымен м±хиттарыныњ картасы жасалынды. Ѓылыми географиялыќ зерттеулер XVII ѓасырдыњ екінші жарытысынан басталды.Жер бетін айнала саяхаттау , ќ±рылыќтыњ ішкі бµліктерін зерттеу,Антарктиданыњ ашылуы, ѓылыми географиялыќ ќоѓамдардыњ ќ±рылулары осы кезењге тєн еді.XIX ѓысырдыњ соњымен XX ѓасырдыњ басында география ѓылымынан бірнеше ѓылыми салалары бµлініп шыѓа бастады.Мысалы: климатология, океонология ,геоботаника жєне т.б Тарихи география пәні – қоғамдық ғылымдар ішіндегі жеке дербес пән ретінде жаңа оқытыла бастаған жас пәндердің бірі болып саналады. Ол бұрын тек қысқаша бір тарауға біріктіріліп, дүние жүзінің әлеуметтік- экономикалық географиясы оқу курсының құрамында ғана өте аз оқытылып келді. Ал қазіргі таңда еліміздің тәуелсіздік алып, бұрынғы саяси және экономикалық жүйеден бас тартып, мүлде жаңа даму жолына түсуі, жалпы дүниежүзілік адамзат қоғамының бүгінгі таңда күрделі саяси, әлеуметтік – экономикалық дамуы бүгінгі әлемдегі сан- салалы инетеграциялық байлансытар - өзге де қолға алынып, оқытыла бастаған қоғамдық ғылымдармен қатар, осы аталмыш пәнге де қажеттілік туғызып отыр.
Лекцияның тақырыбы. Ұлы географиялық ашылымдар.(1 сағат) Жоспар: 1.Генри Гудзон өмірі
Пайдаланатын әдебиеттер: Негізгі: 1.Т.О.Увалиев Дүниежүзінің қазіргі саяси картасы. Алматы,1998 ж. 2.Назарбаев Н.А. Ғасырлар тоғысында.-Алматы. “Қазақстан”. 1996 ж. 3.Гладкий Ю.Н., Лавров С.Б. “Экономическая и социальная география мира. Москва 1993. 4.Двоскин Б.Я. Экономико-географическое районирование Казахстана-Алма-ата.1986г. 5.Готовимся к экзамену по географий. М.2002. Қосымша: 6.Марков К.К , Дабродив О.П ,Симонов Ю.Г,Суетова И.А .Сведение о физической географии.М 1973 7.География және табиғат /журнал/ 2000 –2007 жж Лекцияның мәтіні 1607 жылы ағылшын сауда компаниясы Лондон қаласының қартайған тұрғыны Генри Гудзонды жұмысқа қабылдайды. Гудзон саяхатының мақсаты – Солтүстік полюс арқылы Жапония аралдарына бару болды.Гудзонға “Мәскеу компаниясы” 1 парусты кеме және 12 адаммен 1 майда 1607 жылы Темзадан шығып кетті.Июнь айында Гренландия аралына жетті. Гренландия аралының шығыс жағалауынан аралай отырып, Жаңа арал –Шпицберген аралының шығыс жағалауларына жетті және бұл жерлерді жаңа жерл ер деп. есептейді.Солтүстікке қарай жылжи алмайды.Өйткені Альп мұздықтардан өте алмайды және оңтүстікке қарай бұрылуына тура келді. Сол тұста екі шыңды тауы бар аралды көріп Гудзон бұл аралды “Гудзон тістері” деген ат берді.Бірақ 4 жылдан кейін бұл аралды голландық капитан Ян Майен ашып ,бұл аралға өз атын береді. 1607 жылдың қыркүйек айында Гудзон еліне оралды.Ол Солтүстік Мұзды мұхитттың китке және жануарлар әлеміне бай екендігін дәлелдеді.Гудзонға қаржылай көмек берген компания өкілдері Гудзонның солтүстік Мұзды мұхит арқылы Жапония аралдарына жетпегендігінен наразы болып ,бірақ келесі жылы саудагерлер Гудзонды тағы да қаржыландырады.Бірақ парусты кемемемен Солтүстік Мұзды мұхит арқылы Жапония аралдарына жету мүмкін емес еді.Гудзонға 14 адаммен саяхатқа жібереді. 1608 жылы 22 апрельде Темзадан шыққан Гудзон 26 июньде Жаңа Жер аралына жетеді.Бірақ Карск теңізінен солтүстікке өте алмаған Гудзон елге бос оралуына тура келді.1609 жылы 25 мартта Гудзон келесі саяхаты болып ол Зейдер-зе шығанағына жетті (Нордкап мүйісінен өтіп) және Баренц теңізіне өтті. 72 с.е. ірі алып мұздықтар алдынан шығып оңтүстік-батысқа таман бұрылуға тура келді.Бұрылысыменен-ақ ол күшті толқындарға душар болып сол толқындардың әсерінен Солтүстік Атлант мұхитын кесіп өтіп Америка құрлығының жағалауларына келіп жетті. 44 с.е. жетіп солтүстікке бұрады және Европаға оралады. 17 апрельде 1610 жылы Гудзон Лондон портынан шықты. Исландия аралынан Гренландия аралының шығыс жағалауларына жетті. Гудзонның пікірінше Гренландтя аралынан Тынық мұхитына шығуға болады деп есептеген Гудзон Тынық мұхитына шығатын жолдар іздестірді. Исландия аралынан Гренландияның шығыс жағалауларына жетіп , ол жерден Баффин теңізіне өтеді.Баффин теңізінен белгісіз бұғаз арқылы шығанаққа өтеді.Кейінрек бұл бұғазға да шығанаққа да Гудзон бұғазы және Гудзон шығанағы деген ат қойылады.Бұл шығанақтан шыққан соң 2 августта Гудзон Лабрадор жағалауларынан өтеді. 3 августта 1610 жылы Гудзонның кеме журналынан мынадай жазбалар қалған: “ Біз батысқа қарай жүріп жатырмыз ,яғни Дигс және Лабрадор аралдарының арасынан өттік. ” деген жазбалары Гудзонның ең соңғы жазбалары болып табылады. Қыркүйек айының соңына таман кеме ішінде бүлікшілер пайда болады.Бүлікшілердің басшысын Гудзон Лабрадордың жағалауында тастап кетеді. 1610 жылан 1611 жылға өтетін қыс өте суық болып, осы аралды қыстаған Гудзон және оның кеме мүшелерінің жағдайы өте төмен болды. Осы жағдайлардың барлығы Гудзон кеме мүшелерінің бүлігінің көтерілуіне әкеп соқты.1611 жылы 22 июньде бүлікшілер кішігірім кемеге Гудзонды және оның ұлын және бір Гудзонның жақтысын ,яғни 3 адамды суға жібереді. Гудзон саяхаты осымен аяқталды 35-лекция. жүктеу/скачать 1.32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|