І І І т а р а у . МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУДЫҢ

Сондықтан екінш і ш арт оны оқы туды ң бірінш і саты сы на 
көтереді.
Ү ш інш і ш арт оқуш ы ларда таным процесі ж әне оның 
заңды лы қтары жөніндегі үғымдардың қалы птасуы н талап 
етеді.
Ғы лы милы ң қағиданы ң аталған ш арттары н іске асыру 
үш ін оқы ту процесінде проблемалы қ оқы ту ж әне әр түрлі 
зерттеу ж олдары кеңінен қолданы луы керек.
2. Тәрбиелілік қагидасьі. Осы қағидаға сай математиканы 
оқыту тәрбиелік ф ункциясы з ж үргізілм еуі тиіс.
3. К өрнекілік қагидасы. Бүл қағиданы ң “дидакти каны ң 
алты н е р е ж ес і” деп те есеп телетін ін ай та к етк ен ж өн . 
Ол оңу м атер и ал ы н қ аб ы л д ау , талд ау ж ән е ж а л п ы л а у
процесінің мәнінен туындайды . Оқу бары сыны ң әр түрлі 
кезеңдерінде кө р н екілік түрлі ф ункция атқарады .
Ескеретін бір нәрсе, к ө р н е к іл ік ті ңалай болса солай 
ң олдана бермей, тек ң а ж е т тіл ігін е , ти ім д іл ігін е қ ар ай
пайдалана білудің маңызы зор. М ысалы, стереометрияның 
алғаш қы сабақтары нда ф игураларды ң өр түрлі моделін 
көрсету оқуш ы лар үш ін пайдалы, бірақ кейінірек олардың 
к е ң іс т ік т ік елестету ң аб ілетін д ам ы ту ға к ер і эсер етуі 
м үм кін, яғни стереометрияны үйретуде нақты к ө рн екілік 
біртіндеп «абстрактілік көрнекілікке» (ж азы ң сызбаларды 
қарасты ру) орын беруге тиіс.
4. Саиалы льіқ ж әне белсенділік ңағидасы . Бүл ңағида 
ң азіргі қоғам ны ң белсенді де саналы өкілдерін дайы ндау 
ж ө н ін д егі м ектеп м ін деттері мен м ақ са ттар ы н ан ж ән е 
м а т е м а т и к а л ы қ м а т е р и а л д ы и г е р у г е м а ғ ы н а л ы ә р і 
ш ы ғ а р м а ш ы л ы қ т ы т а л а п ететін о қ ы т у п р о ц е с ін ің өз 
ерекш еліктерінен туындайды .
Б іл ім д і м ең ге р у о қ ы ғ а н м а те р и а л д ы т ү с ін у , ж а ң а
б іл ім д і и геру ж о л д а р ы н ү ғы н у ж ән е ал ы н ғ а н б іл ім д і 
ңолдана білу біліктілігім ен сипатталады .
Б ілім ді іс ж үзінде қолдану оны басқа бір ж ағдай ларға 
«көш ірум ен » б а й л а н ы с ты . Б іл ім д і н еғү р л ы м ж о ға р ы
деңгейге ңолдана білу оқуш ы ны ң оны согүрлым ж оғары
деңгейде сапалы меңгергенін көрсетеді. Саналы меңгеру 
оқуш ы математикалы ң түсініктер мен фактілердің өмірмен 
байланысын көре білмеген, сондай-ақ аны қтам аны айтып, 
бірақ оның м ағы насы н түсінбеген (мысалы, логариф м нің 
аны қтам асы н түж ы ры м дай ды , бірақ 1о£28 логариф м нің
51

м әнін таба алм айды ) ж ағд ай лар д а білімді нем ңүрайлы
игеруден қүты луға көмектеседі.
5. Б іл ім н ің берікт ілік қағидасы . О қуш ыларды ң алған 
б іл ім і, д а ғд ы л а р ы б ер ік (н а қ ты ) болуы ү ш ін м ү ғал ім
а) өткен м атери алд ы ң ай тал ау д ы б іл ік т і үй ы м дасты ра 
б іл у і ң а ж е т ; ә )о қ у ш ы л а р д ы ң б іл ім , д а ғд ы л а р ы н а дер 
кезінде бақы лау ж асап оты руға ж әне мүнда орын алған 
олңы лы ңтарды дер кезінде аны ңтап, түзетіп отыруға тиіс;
б) оқуш ы ларға берілетін есептердің, ж атты ғуларды ң ж әне 
басңа тапсы рм аларды ң ж үй елілігін е ай ы ры қш а мән беруі 
ң аж ет т.с.с.
Ж а л п ы б іл ім д і и г е р у д ің б е р ік т іл іг і ә д іс т е м е л ік
ш е б е р л ік к е б а й л а н ы с т ы е к е н ін , а т а п а й т қ а н д а оңу 
м атериалдары ны ң негізгісін ж әне өтетін м атериалдарды ң 
іш к і ж әне сы ртқы байланы стары н көрсете білу, сабақты 
оңтайлы қ ай тал ау мен алған білім ді ңолдана білу ж әне 
ж а ң а т а ң ы р ы п ты ң ң и ы н д ау ж е р л е р ін н а қ ты , д аралап
отыра түсіндіру керектігін айта кеткен жөн.
6. Ж цііелілік ж ән ер ет т іл ік қағидасы . М атематиканы
үйретудегі ж ү й ел іл ік деректерді оңып-зерттеу белгілі бір 
тәртіпті саңтауды ж әне негізгі үғы мдар мен теорияларды
біртіндеп м еңгеруді көздейді. Б іл ім алуда н егізгі ж әне 
қосалқы білімді бір ж үйеге келтіріп таразы лағанда ғана 
алы нған білімді орнын тауып ңолдануға болады.
Ж үй елі білім оңу пәнінің ғы лы м и негізі туралы білім 
ретін де си п ат тал ад ы . О лар т ү с ін ік т е р мен ф а к тіл е р д і 
белгілі бір л о ги кал ы ң тізбек түрін де м еңгеру негізінде 
ң а л ы п т а с а д ы . Б ү л қ а ғ и д а м а т е м а т и к а н ы ң ж ү й е л і 
курсында неғүрлым толың айқы ндалады . Оқу материалын 
ж үйелеудің м аңсатты , логи калы ң ж әне психологиялы ң 
түрлерін бөліп көреетуге болады. Ж үйелеу әдістеріретінде 
индуктивті, дедуктивті әдістер, үқсасты қ (анология), жал- 
пы лау, нақты лау ж әне т.б. кең қолданы лады .
С оны м ен қ а т а р ж ү й е л і б іл ім ң а р а с т ы р ы л а д ы . Ол 
ғы лы м и теорияны ң методологиялың білім негізі ретінде 
сипатталады. Ж үйелі білімді ңалыптастыру қүралдарының 
б ір і о қ у л ы қ ң а м а т е м а т и к а л ы қ т е о р и я м ен оны қ ү р у
тәсілдері туралы мәліметтер енгізу болып табылады.
Р е т т іл ік ң ағи д асы б ой ы н ш а м а т е м а т и к а н ы оң ы ту
а) ңарапайымнан күрделіге; ә) елестен үғымға; б) белгіліден 
б е л г іс із г е ; в) б іл ім н е н б іл ік к е , о д ан д а ғ д ы ғ а к ө ш у
бағытында ж үруге тиіс.
52

Б ү л ң а ғ и д а н ы ж ү з е г е а с ы р у ү ш ін м ү ғ а л ім о ң ы ту
процесін саты лап үйы м дасты руы тиіс: алды ңғы сатыда 
білімді меңгеріп, дағдыны қалы птасты ры п алған соң ж аң а 
білім сатысы на көтеріледі.
7. 

жүктеу/скачать 5.94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: