Құнанбаева Д.Ə
Калькуляциялық баптар бойынша шығындар топтамасының мақсаты мен мазмұны
жүктеу/скачать 1.06 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Экономикалық элементтер жəне калькуляциялық баптар бойынша шығындардың жіктелуі
- Экономикалық элементтер бойынша өндірістегі шығындарды топтастыру Калькуляциялық баптар бойынша өндірістегі
Калькуляциялық баптар бойынша шығындар топтамасының мақсаты мен мазмұныКалькуляциялық баптар бойынша шығындар жіктемесі өнім бірлігінің өзіндік құнын анықтауға, шығындарды ассортимент- тік топтар бойынша бөлуге, жұмыстың əрбір түрі, өндірістік бө- лімшелер, басқару аппараты бойынша шығындар көлемін белгі- леуге, шығындарды төмендету резервін анықтауға мүмкіндік бе- реді. Шығындарды топтастырудың калькуляциялық қағидасы шет елдің жəне еліміздің халық шаруашылығының барлық сала- ларындағы бухгалтерлік есеп жүргізудің жоспарын құру негізін- де жатыр. Есеп жүргізу, сондай-ақ өзіндік құнның калькуляция- сының негізінде құрылады жəне талданады. Калькуляциялық баптар бойынша жіктемеде шығындар олардың қолданылу бағытына, туындау орнына сəйкес (тікелей өнім өндіру, өндіріске қызмет көрсету, кəсіпорынды басқару жə- не т.б.) біріктіріледі. 2.2-кестеде экономикалық элементтер жəне калькуляциялық баптар бойынша шығындар типтік жіктемесінің салыстырмалы сипаттамасы көрсетілген. 2.2-кесте Экономикалық элементтер жəне калькуляциялық баптар бойынша шығындардың жіктелуі
Калькуляциялық баптар бойынша шығындардың жіктелуін- де шығындардың алғашқы баптары тікелей жұмыс орнында жү- зеге асырылады жəне əрбір өнім түрінің өзіндік құнына байла- нысты қарастырылады. Өнім бірлігінің өзіндік құнын калькуля- циялау осы шығындар баптары бойынша жүргізіледі: материал- дар, жинақтаушы бұйымдар, энергия шығыны нормасы бекітіле- ді, жұмыстың еңбексыйымдылығы жəне негізгі өндірістік жұ- мысшылары еңбекақысының сомасы жəне басқа да тікелей шы- ғындар анықталады. Қалған барлық калькуляциялық баптар кешенді болып та- былады. Олар белгіленген қызметтерді атқаруда немесе өндіріс- тік звеноға қызмет көрсету жəне басқару қызметі бойынша шы- ғындарды жинақтайды. Сондай-ақ жабдықтарды жұмыс күйінде ұстау жəне пайда- лану шығындары машиналар мен механизмдерге техникалық қызмет көрсету шығынын, жабдықтарды, цех көлігін жəне құ- ралдарды ағымды жəне күрделі жөндеу, цехқа бекітілген негізгі қор амортизациясы, азқұнды жəне тез тозатын бұйымдардың то- зуы т.б. бойынша шығындарды қамтиды. Өндірісті дайындау мен іске косу шығындарына келесі шы- ғындар кіреді: технологияны жетілдіру, жабдықтардың ауысуы, арнайы жабдықтарды дайындау жəне т.б. Цехтық шығындар құрамына цехтарды басқару, дұрыс кү- йінде ұстау жəне оларға қызмет көрсету шығындары жатады: цех персоналының (негізгі өндірістік жұмысшылардан басқа мастерлер, цех басшылары жəне цехтың басқару апараты) жа- лақысы, жарықтандыру, жылу, цехті тазалау, ғимарат, жалпы цех жабдықтары жəне көлік құралдарының амортизациясы, ин- вентарь жəне төмен бағалы цех бұйымдарының тозуы жəне т.б. Жалпы өндірістік шығындар кəсіпорынның бүкіл шаруа- шылық қажеттіліктерінің басқару жəне қамтамасыз ету бойын- ша шығындарын жабуға бағытталады: жалпыөндірістік бағыты бар басқару аппаратының, ғимаратты дұрыс күйде ұстау, көлік жəне т.б. шығындарын. Өндірістен тыс шығындар өнімді өткізумен байланысты шығындарды (орау, жарнама, тиеп жөнелту, сату желісі, комис- сиялық төлемдер жəне т.б.) жəне де түрлі аударымдар мен тө- лемдерді қамтиды. жүктеу/скачать 1.06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|