Тест сұрақтарының жауаптар эталоны

1. 
   Гигиена и основы экологии человека. /Под ред. Пивоварова Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С.- М.: Академия, 2004.- 527с.
   
2. 
   Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков. - М.: Медицина, 2001.- 384с.
   
3. 
   Онищенко Г.Г. Социально – гигиенические проблемы состояния здоровья детей и подростков //Гигиена и санитария.-2001.- №5.- С.7-11.
   
4. 
   Приз В.Н. Гигиена учебного процесса и состояние здоровья учащихся инновационных школ. Монография.- Караганда, 2002.-122с.
   
5. 
   Сухарев А.Г. Научные основы укрепления здоровья детей и подростков //Гигиена и санитария.-2000.-№2.-С.43-44
   

7. Паспорт школьного пищеблока. Под ред. Академика НАН РК и РАМН, профессора Шарманова Т.Ш., Алматы-2008.

Қосымша 2

1. Балалар тамақтануын ұйымдастыру (Әдістемелік ұсыныс)

2. 
   Балалар мен жасөспірімдерді тамақтандыруда қолданылатын тағамдық май және май өнімдерінің гигиеналық аспектілері (Әдістемелік ұсыныс).
   
3. 
   Білім беретін мекемелерде оқушыларды қосымша тамақтандыруына арналған ұсынылатын ас өнімдерінің түрлері (Әдістемелік ұсыныс).
   
4. 
   «Мектепке дейінгі ұйымдардың құрылымына, оларды ұстауға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар». Санитарлық ережелері мен нормалары 4 шілде 2003 жыл № 2.01.017.03.
   
5. 
   «Жалпы білім беретін және интернат ұйымдарының құрылымына, оларды ұстауға және оқыту жағдайына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» Санитарлық ережелері мен нормалары №2.01.015.03.
   
6. 
   «Балаларды сауықтыру ұйымдарының құрылымына, оларды ұстауға және жұмысын ұйымдастыруға санитарлық-эпидемиологиялық талаптар». Санитарлық ережелері мен нормалары № 2475 8 қыркүйек 2003ж.
   
7. 
   «Мектеп асханаларында оқушыларға ыстық тамақты ұйымдастыру» әдістемелік ұсыныс. № 98 13 тамыз 2008 жыл.
   
8. 
   «Тез бұзылатын тағамдық азықтарды тарату және сақтау мерзімдеріне қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптар» бекітілуі туралы «Санитарлық ережелер мен нормалары», Қазақстан Республикасының бас мемлекеттік санитарлық дәрігерінің бұйрығы 1 тамыз 2002 жыл № 32, Әділет Министрлігіне 30 қыркүйек 2002 жылы № 1989 тіркелген.
   
9. 
   Қазақстан Республикасының Заңы № 489-II ҚРЗ «Йод жетіспеушілік ауруларының алдын-алу». Астана, 14 қазан 2003 ж.
   
10. 
    СанЕН 4.01.071.03 «Тағам өнімдерінің тағамдық құндылығына және қауіпсіздігіне қойылатын гигиеналық талаптар. Санитарлық-эпидемиологиялық ережелері мен нормалары» Алматы, 2003 ж.
    
11. 
    СанЕН № 2.01.015.03 «Жалпы білім беретін және интернат ұйымдарының құрылымына, оларды ұстауға және оқыту жағдайына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» Алматы, 2003 ж.
    
12. 
    Бұйрық №816 4.10.2003 ж. «Тұрғындардың декретирленген топтарында жекелей медициналық кітапшаның формасын, тіркелуі мен толтырылуы және тарату ережелерін» бекітуі туралы Әділет министрлігінде 24.11.2003 г. № 2575 тіркелген.
    
13. 
    Қазақстан Республикасында пайдалануға рұқсат етілген өнімдер және заттардың тізімі. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау министрінің 2003 ж. 18 желтоқсандағы № 73 бұйрығы.
    
14. 
    «Йодталған ас содасы және басқа да йодпен байытылған тағамдық азық-түліктердің сақталуы мен таратылуы, сапа мониторингін іске асыру ережелерін бекітуі туралы». Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігінің бұйрығы 18.08.2004 ж. № 641 .
    
15. 
    ҚР Заңы «Техникалық реттеу туралы» 9.11.2004 ж. өзгертулер мен енгізулер 31.01.2006ж.,7.07.2006ж., 29.11.2006 ж.
    
16. 
    «Тұрғындардың әртүрлі жыныстық жас топтары және прожиточный менюды есептеу үшін азық-түліктерді пайдаланудың минимальды нормасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігінің бұйрығы 13.12.2005ж. № 617.
    
17. 
    Қазақстан Республикасының Заңы № 301-III ҚРЗ «Тағамдық өнімдердің қауіпсіздігі туралы». Астана, Акорда, 21 шілде 2007ж.
    
18. 
    Мектеп асханаларында оқушыларға ыстық тамақты ұйымдастыру. Әдістемелік ұсыныс, бекітілген бұйрықпен Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау министрлігінің Мемлекеттік санитарлық –эпидемиологиялық қадағалау комитеті төрағасының міндетін атқарушы. № 98 13 тамыз 2008 жыл.
    
19. 
    Балалардың тамақтануын ұйымдастыру. Әдістемелік ұсыныс. ҚР ДСМ мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетінің төрағасының бұйрығымен бекітілген– Қазақстан Республикасының бас мемлекеттік санитарлық дәрігері 26 желтоқсан 2008 жыл № 152.
    
20. 
    Балалар мен жасөспірімдерді тамақтандыруда қолданылатын тағамдық май және май өнімдерінің гигиеналық аспектілері (Әдістемелік ұсыныс). ҚР ДСМ мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетінің төрағасының бұйрығымен бекітілген– Қазақстан Республикасының бас мемлекеттік санитарлық дәрігері 26 желтоқсан 2008 жыл № 154.
    
21. 
    Жалпы білім беретін мекемелердің оқушыларын, қосымша тамақтануы үшін тағам өнімдерінің ұсынылған түрлері. Әдістемелік ұсыныс. ҚР ДСМ мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетінің төрағасының бұйрығымен бекітілген– Қазақстан Республикасының бас мемлекеттік санитарлық дәрігері 26 желтоқсан 2008 жыл № 153.
    

ҚР ДСМ мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетінің төрағасының бұйрығымен бекітілген, Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік санитарлық дәрігері А.А.Белоног 26 желтоқсан 2008 жыл № 155.

3. Нысанның аталуы ________________________________________________

4. Орналасу орны және адресі_________________________________________

5. Меншік формасы _________________________________________________

6. Жетекшінің фамилиясы, аты, тегі, телефон номері_____________________

7. Санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің мемлекеттік органның санитарлық-эпидемиологиялық қорытындының болуы­­­­­­­­­­­­­­___________________

8. Эксплуатация іске қосу күні ________________________________________

9. Жобалық қуат ____________________________________________________

негізделген_________________________________________________________

10. Аймақты көркейту

Аймақ келесі талаптарға сай болуы қажет:

1) қоршалуы _______________________________________________________

2) жасыл желектендіру ______________________________________________

3) асфальттенген жамылғы ___________________________________________

4) кіреберіс жолдарының болуы

а) кіру ____________________________________________________________

б) шығу ___________________________________________________________

11. Санитарлық күн кестесінің болуы __________________________________

12. Профилактикалық дезинфекция,

дератизация және дезинсекция жұмыстарын жүргізу туралы келісім шарт (№ келісім шарт, кіммен) _______________________________________________

__________________________________________________________________

13. Қоқыс жинағыштардың саны ______________________________________

14. Тұрмыстық қатты қоқыстарды шығаруға арналған келісім шарт __________________________________________________________________
Мектеп ас блогының санитарлық-техникалық сипаттамасы

15. Сумен қамтамасыз етудің сипаттамасы. Әртүрлі жүйелері бар және сумен қамтамасыз етуідің сипаттамасы:

1) суық сумен қамтамасыз етілуі _________________________

2) ыстық сумен қамтамасыз етілуі ___________________________

3) орталықтандырылған сумен қамтамасыз ету ___________________

4) орталықтандырылмаған сумен қамтамасыз ету _______________________

5) басқа жақтан әкілінген сумен қамтамасыз ету _________________________

6) ыстық сумен қамтудың жеткіліктілігі ___________________

7) суды қорға жинау ____________________________

8) пароммен қамтамасыз етілуі __________________________

16. Қолданылған судың мөлшері су тұтыну нормасына сәйкес өндірістік қажеттілігін қанағаттандыруы қажет.

17. Санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органының санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы негізінде, сумен қамтамасыздандыру үшін тұрғын аймақтарда, мектеп ас блогында, шаруашылықта су құбыры жоқ жерлерде сумен қамту көзі таңдалуы қажет. Сумен қамту көзі болмағанда тасымалданатын су қолдануға рұқсат етіледі. Су арнайы жабық маркирленген ыдыстармен, рұқсат етілген материалдарды қолданып, жеткізілуі қажет.

18. Суды тамысалдауға және сақтауға арналған ыдыстар он күнде бір рет дезинфекцияланып, тазартылады.

19. Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген дезинфекциялаушы заттармен дезинфекция, нұсқауына сәйкес жүргізіледі.

20. Барлық жуғыш ванналарға және су ағатын шүмектерге ыстық сумен суық су жеткізілуі қажет. Ыстық су температурасы 65С төмен болмауы қажет.

21. 30 оқушыға қол жууға 1 раковина ескеру қажет.

22. Технологиялық, шаруашылық-тұрмыстық мақсатта қолданылатын жылыту жүйесіндегі ыстық суды пайдалануға рұқсат етілмейді.

23. Ыстық сумен қаматамасыз етудің орталықтандырылған жүйесі болмаған жағдайда, жуғыш бөлмелерде судың бірәз көлемін ысытуға арналған суысытқыш құру қажет.

24. Өндірістік және тұрмыстық ағынды суды бөліп жіберу және зиянсыздандыру белгіленген реттпен жүзеге асырылады

25. Өндірістік жабдықтар және жуғыш ванналар канализация жүйесімен байланысқан болуы керек. Ішкі канализацияның ағынды қабылдағыштары гидравликалық жабқышы (сифондары) болуы керек. Ашық су қоймаларына ағынды суды ағызуға тиым салынады.

26. Канализацияға сипаттама.

31. Жылыту жүйесіне сипаттама.

32. Бөлмедегі желдету жүйесіне сипаттама, оның жұмысының тиімділігі

33. Табиғи және жасанды жарықтандыруға сипаттама

34. Ас блогы ғимараты. Ас блогы ғимаратына сипаттама:

1) типтік ғимарат __________________________________________

2) ғимаратты бейімдеу __________________________________

3) оқушылардың жобалық санын тіркеу___________________________

4) оқушылардың негізгі санын тіркеу: ________________________

а) оның ішінде ыстық тамақ алатындары _______________________

б) буфет өнімдері __________________________________

в) аз қамтылған (жетіспейтін) жанұя балалары _______________________

35. Қосалқы бөлмелер жиынтығы, оның көлемі

Қосалқы бөлмелерге қойылатын талаптар:

1) ас қабылдайтын залда – отыратын орынның біреуі 0,8 кв.м. есебімен алынады. 1/3 оқушының санына байланысты отыратын орын анықталынады; _________________________________

2) үлестіргіш ас қабылдауға арналған залда – 8-12 кв.м.аз болуы керек; _____

3) 1-4 сыныптарға ас қабылдауға арналған зал– 50-75 кв.м; __________

4) ас қабылдайтын залда 1-4 сынып оқушылары үшін үлестіргіш – 4-7кв.м.;

5) буфет (келушілер үшін бөлме) – 20-30 кв.м.; _____________

6) асханада 20 отыратын орынға бір кран есебімен қолжуғыштар орнатылуы қажет ____________________________

36. Өндірістік бөлме. Өндірістік бөлмеге қойылатын талаптар:

1) көкөністерді алғашқы өңдеу цехы (дайындау) – 8-12 кв.м. __

2) көкөніс жартылай фабрикаттарын дайындауға дейінгі цехы – 8-12 кв.м. ______

3) ет және балық жартылай фабрикаттарын дайындауға дейінгі цехы – 10-18-20 кв.м.;

4) ыстық цех – 30-60 кв.м. __________________________________

5) ұн, кулинарлық және нан өнімдерінің цехы – 7-12 кв.м. ____

6) суық цех – 10-15 кв.м. ________________________________

7) жұмыртқаны өңдеу үшін бөлме – 4 кв.м. ______________________

37. Жуғыш бөлмелерге қойылатын талаптар:

1) айналымды жуғыш (жартылайфабрикат) ыдыстары– 4 кв.м. _________

2) асхана жуғыштары – 18-30 кв.м. _____________________________

3) ас үй ыдыстарын жуғыштар – 6-10 кв.м. _______________________

4) буфетте ыдыстарды жууға арналған бөлме – 4 кв.м. _____________

38. Қойма комплексі. Қоймаларға қойылатын талаптар:

1) жүк түсіру платформасы – 4-6 кв.м. _________________________

2) тиеу платформасы – 8-10 кв.м. _________________________

3) ыдыстарды сақтауға арналған бөлме – 4-6 кв.м. ___________________

4) құрғақ өнімдерге арналған қойма – 8-12 кв.м. ______________________

5) көкөніс қоймасы (салқындатылмаған) – 8-15 кв.м. _______________

6) ет және балық жартылай фабрикаттарына арналған салқындатылған қойма

(орташа температурада) – 6 кв.м. ____________________________________

7) мұздатылған жартылай фабрикаттар үшін салқындатылған камера (төменгі температурада) – 6 кв.м. _____________________________________

8) көкөніс жартылай фабрикаты үшін салқындатылған қойма – 6 кв.м. ____

9) салқындатқыш камера (орташа температуралық) сүт және май, гастрономикалық өнімдер үшін – 6-10 кв.м. __________________

10) нанды кесуге және сақтауға арналған бөлме – 6-8 кв.м. _____________

11) қойма керек жарақтары – 4-6 кв.м. ___________________________

39. Қосалқы бөлмелер. Қосалқы бөлмелерге қойылатын талаптар:

1) тамақ қалдықтарына және бактарды өңдеуге арналған салқындатылған камералар, ( мұздатқыш шкаф және бактарды өңдеуге арналған ванна) – 8 кв.м. ________

2) керек-жарақтарды жинау және дезинфекция заттарын дайындау бөлмесі – 1-2 кв.м. ______________________________

3) қызметкерлерге арналған бөлме – қызметкерлердің санына байланысты;

4) қызметкерлер гардеробі, душ және дәретхана – 13-18 кв.м. _________

5) өндіріс меңгерушісі (асхана) кабинеті – 7 кв.м. ______________

6) қызметкерлердің тамақтану және демалу бөлмесі – 6 кв.м. _______

40. Өндірістік және қосымша бөлмелердің ішінің әшекейленуі (төбе, қабырға, еденнің санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сай болуы):

1) Өндірістік бөлмелердің қабырғасының биіктігі 1,8 м аз болмауы керек, қабырғалар ылғалға, жууға, дезинфекция жасауға шыдамды болуы үшін, плиткамен немесе материалдармен қапталуы керек, ал қойма бөлмелерінің қабырғалары биіктігі 1,8 м ылғалға төзімді бояумен боялады. Еден соққыға төзімді, тайғанақ емес материалдардан жасалуы қажет және су ағу үшін еңгістеу болуы керек. Шикізаттарды және азықтарды қоймаларға, өндірістік бөлмелерге тасығанда, еденде табалдырық болмауы керек. Шикізаттарды тиеп, тасу үшін платформа (биіктеу алаң) жасалынады.

2) Бөлменің ішін әдемілеу үшін, қолдануға рұқсат етілетін материалдар пайдаланылады.

41. Өндірістік және қосалқы бөлмелердің санитарлық –техникалық жағдайы (капитальды және ағымды ремонттарды жүргізу):

1) Өндірістік және қосалқы бөлмелердің қабырғалары мен төбелерін бояу қажет кезінде жүргізіледі, жылына бір реттен көп емес.

5. Технологиялық жабдықтарға, инвентарға қойылатын талаптар

42. ҚР МСЭҚ органымен Қазақстан Республикасында рұқсат етілген материалдардан жасалған ыдыстар, инвентарь, технологиялық жабдықталуы. 43. Әр цехтарға арнайы маркировкаланған инвентарлар бекітіледі.

44. Әртүрлі тағамдарды, етті, балықты, көкөністерді бөлуге арнайы пышақ және бөлуге арналған тақтай қатты ағаш, тегістелген түрінде (ясень, қайың, үйеңкі, емен). Бөлуге арналған тақтайлар және пышақ өңдеуге арналған өз өнімдеріне сәйкес маркирлеген болуы керек: «ШЕ» - шикі ет, «ШБ» - шикі балық, «ШК»- шикі көкөніс, «ПЕ»- піскен ет, «ПБ» - піскен балық, «ЕГ»- ет гасрономиясы, «АК»-ашытылған көкөніс, «Н» -нан, «БГ» - балық гасрономиясы.

45. Әр технологиялық операциядан кейін бөлуге арналған инвентарь тазаланады: механикалық тазалау, жуғыш заттарды қолдана отырып, ыстық сумен жуу, ағынды ыстық сумен шаю. Шикі және дайын өнімдерді бөлуге арналған инвентарь бір бірінен бөлек сақталуы қажет, арнайы орында.

46. Етті және балықты шабуға арналған астау, бөлшектеу тақтайы беті тегіс, қатты ағаштан жасалуы қажет. Етті шабуға арналған жаңғырық арнайы тіреу арқылы тұрады. Күнделікті жұмыстың соңында жаңғырықты пышақпен тазалап, тұз себу қажет және аралап кесіп тұру қажет.

47. Тотықпайтын болаттан жасалған ыдыстар, тамақты дайындауға және дайын тамақтарды сақтауға қолданылады. Алюминий және дюралюминийден жасалған ыдыстар, тек қана қысқа уақыт сақтайтын тамақтар үшін қолданылады (бір сағаттан көп емес). Шынысы ұшқан, шетінде жарығы бар ыдыстарды пайдалануға тиым салынады.

48. Асхана ыдыстарын қолмен жуу үшін, үш секциялы ванна, шыны ыдыстарды және асхана аспаптарын жуу үшін –екі секциялы ванна қарастырылады. Асхана ыдыстарын жуу мынадай тәртіппен жасалады:

1) тағам қалдығын механикалық тазалау;

2) ваннаның бірінші секциясында жуғыш затты қосып жуу;

3) ваннаның екінші секциясында 40°С төмен температурада жуғыш заттарды бірінші ваннадан екі есе аз мөлшерде қосып, жуу;

4) 65°С төмен емес температурада үшінші ваннада, ыдыстарды ыстық ағынды сумен шаю;

5) ыдыстарды торшалы сөрелерде кептіру.

49. Шыны ыдыс және асхана аспаптарын жуу екі секциялы ваннада мынадай тәртіппен жасалады:

1) 40°С төмен емес температурада жуғыш затпен жуу;

2) 65°С төмен емес температурада ағынды сумен шаю;

3) сөреде, торшада кептіру.

50. Екі секциялық ваннада ас үй ыдыстарын жуу мынадай тәртіппен жасалады: 1) тағам қалдықтарынан механикалық тазалау;

2) 40°С төмен емес температурада сумен жуғыш затты қосып, щеткамен жуу;

3) 65°С төмен емес температурада ағынды сумен шаю;

4) еденнен 0,5 м жоғары торларда, сөрелерде аударып кептіру.

51. Жұмыс күнінің соңында асхана ыдыстарына, аспаптарына, стакан, бокалдарға рұқсат етілген дезинфекция заттарын қолданып, дезинфекция жүргізу.

52. Шкафта немесе торларда асхананың таза ыдыстарын сақтайды. Асхана аспаптары арнайы жәшіктерде сақталады. Жеткізу ыдыстарында сақтауға болмайды.

53. Жеткізу ыдыстары (подносы) әр қолданылған сайын сүртілуі қажет. Таза емес және деформацияланған жеткізулер қолданылмайды.

54. Ыдыстарды жууға арналған щеткалар жұмыстың соңында тазаланып, ыстық суға 45°С температурада жуғыш заттарды қосып салып қояды, дезинфекциялайды, ағынды сумен шаяды, сосын кептіріп, арнайы орында сақтайды.

55. Жуғыш бөлімшелерде, ыдыстарды дұрыс жуудың, жуғыш заттардың қолдану көлемі, дезинфекция заттарын дұрыс қолдану туралы нұсқауы ілініп тұрады.

56. Айналымдағы ыдыстарды жуу, Қазақстан Республикасының рұқсат етілген жуғыш заттарды пайдаланып, арнайы бөлінген ванналармен немесе жуғыш машиналармен жабдықталған бөлмелерде жасалынады.