А. К. Ершина, А. Шақарбекқызы, Н. Байтұрсын

T  2
өрнек арқылы анықталады.
Осыдан

(1)

T ² D
I  (2)
4 ²
Мұндағы I- дененің инерция моменті, D - дене ілінетін жіптің немесе стерженнің қасиеттерін сипаттайтын тұрақты.
Егер дене айналым осінен белгілі бір “a” қашықтықта орналасса, онда оның иірілмелі маятниктің тербелісінің периоды.

Осыдан
T  2




4 ² I  Ia
D
_T 2
. (3)
. (4)

Егер (2)- өрнекке D-ның орына (4)-ші өрнекті апарып қойса
T ² Ia
J  . (5)

I
T ²  T ²
Мұндағы T-рамкаға жүк бекітілмеген кездегі

тербелістер периоды,
T_I 
рамкаға жүк бекітілген кездегі

иірілмелі маятник тербелістердің периоды, Ia- жүктің айналым
өсіне "a" қашықтықта орналасқандағы инерция моменті.
ma ²
Ia  (кубтың инерция моменті) Штейнер теоремасы

6

бойнша



Ia  ^
mr ²

^ . (6)

^ 2  ma ^{2 }

 

Мұндағы r- жүктің радиусы, егер жүктің геометриялық формасы
mr ²
цилиндр болса,  айналым осі жүктің ауырлық центрінен

2

өтетін жағдайдағы инерция моменті (5)-ші және (6)-шы өрнектен анықталады
^ a ²  r ^{2  T 2}

 ^{2 2}
I  m^{
 1} . (7)
2 T  T



^I x ^{ I} S 
 R 1

T және T₁ миллисекундомердің көрсетуі арқылы анықталады

T  t / n,
T ^t
I / n
(8)

I
Мұндағы n-тербеліс саны, t - “n”-тербелістің уақыты, m- инерция моменті анықталатын жүктің массасы.

1. 
    жүк
   
2. 
    жүк
   

m  980 г;
m  1884 ;
a  B  C  50  50  50 мм
a  B  C  40  60 100 мм

III  жүк m=1962; a  B  C  50  50 100 мм

5. 
   Құралдың құрылысы.
   

Құралдың сыртқы көрінісі 5.1-суретте келтірілген. Құралдың төменгі ұшында FRM-14 миллисекундомері (1)
орнатылған. Құралдың колонкасына (3) винттердің көмегімен, үш кронштейн (4), (5), (6) бекітілген. (4)-ші және (6)-шы кронштейндерге арнаулы қысқыштардың көмегімен рамка (7) ілінетін болат сым бекітіледі. (5)-ші кроштейнде фотоэлектрлік датчиктің табаны болатын плита (8), электромагнит (10) және бұрыштық шкала (2) орналасқан. Электромагнит арқылы плитаның орнын өзгертуге болады. Фотоэлектрлік датчикке қатысты плитаның орнын электромагнитке бекітілген стрелка (көрсеткіш) арқылы бұрыштық шкаладан анықтауға болады. Рамканың құрылысы оған өлшемдері әр түрлі жүктерді (12) бекітуге мүмкіндік береді. Жүктер рамкаға қозғалмайтын балкалардың арасында жылжып отыратын балканың көмегімен бекітіледі. Фотоэлектрлік

5.1-сурет