Абомазотомия- күйіс қайыратын малды ұлтабарын жарып емдеу әдісі. Автогамия
«Тәжірибені салу, жүргізу және өсімдіктердің өсіп-дамуына бақылаулар жүргізу техникасы»
жүктеу/скачать 1.17 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1 Толық құнды танаптық тәжірибе салудың негізгі жағдайлары
| «Тәжірибені салу, жүргізу және өсімдіктердің өсіп-дамуына бақылаулар жүргізу техникасы»
1 Толық құнды танаптық тәжірибе салудың негізгі жағдайлары 2 Танаптық жұмыстарды жүргізу әдістемесі 1 Толық құнды танаптық тәжірибе салудың негізгі жағдайлары Танаптық тәжірибеден тәжірибе салу әдістемесінің барлық негізгі талаптарын – мөлдектерді орналастырғанға дейінгі жасалатын жұмыстардан бастап, яғни жалпы аяны (фон) дайындау: алғы дақыл және дақылдың ауыспалы егістегі орны, топырақ өңдеу, тыңайтқыш енгізу және т.б. жұмыстар, белгілі бір аймаққа ұсынылған агротехника деңгейіне сәйкес келуі тиіс, сонымен қатар дақылдар және олардың сорттары егістікке енгізілген болуы керек, себілетін тұқымдық материалдар жоғары деңгейдегі себу сапасына ие болуы қажет, себу және жинау техникалары қазіргі заман талаптарына сай болуы керек, себу мерзімдері мен себу тәсілдері, тұқымның себу мөлшері қатаң сақталуы тиіс және т.б. талаптарды қатаң түрде сақтай отырып толық құнды нәтижелер алуға болады. Тәжірибе жүргізудің кез-келген кезеңдерінде жіберілген, техникалық сипаттағы қателіктер жалғыз (бір, дара) өзгешелік қағидасын бұзады, эксперимент нәтижелерін бұрмалайды, ал тәжірибе салу және жүргізу үрдісінде жіберілген қателіктерді ешқандай математикалық өңдеулермен дұрыстауға болмайды, яғни жұмыстың нәтижелілігі және алынған мәліметтердің бағалылығы төмендейді (мәліметтер құнсызданады). Осыған байланысты танаптық тәжірибені жүргізудің барлық техникалық талаптарын қатаң түрде сақтау – сенімді нәтижелерге қол жеткізудің маңызды бір шарты болып табылады, яғни ол зерттеліп отырған агротехникалық шараларға немесе белгілі бір дақылдың жаңа сұрыптарына дұрыс (әділ) баға беруге және оларды өндірістік жағдайда кең ауқымда сынап көру және іс-тәжірибеге енгізуге ұсыныс жасауды негіздеуге мүмкіндік береді.
Сурет 10 – Тәжірибе мөлдектерін бір қабатқа орналастырудың сызбанұсқалық жоспары Танапта тәжірибе салу жұмыстарына кіріспес бұрын, тәжірибе мөлдектерін, нұсқаларын және қайталымдарын орналастыруды жер учаскесінің сызба нұсқалық жоспарына келтіру қажет, сонымен қатар барлық тәжірибенің, ондағы мөлдектер мен қайталымдардың енін, ұзындығын және жалпы жер көлемін анықтау керек. Танаптық тәжірибені танаптағы жер учаскесіне салу (қағу) үшін келесідей құрал-жабдықтар және аспаптар қажет: а) тік бұрыштарын шығару үшін теодолит немесе экер; б) ұзындығы 20 м кем емес өлшегіш лента немесе рулетка; в) ұзын, мықты жіп; г) тәжірибе шекарасын белгілеуге қажетті, тәжірибенің төр бұрышына қағылатын 4 бұрыштық діңгек (репер); д) ұзындығы 1,5-2 м 5-10 ағаштар; е) мөлдектердің шекарасын белгілеу үшін қолданылатын, ені 3-4 см, ұзындығы 25-30 см жұмыс қазықтары, олардың саны мөлдектердің санынан екі есе көп болуы қажет, сонымен қатар 10-15 дана қосымша (запас) қазықтар болуы тиіс. Жұмысты тәжірибенің ұзын жағынан сызық салудан бастаған жөн, мысалы АД (сурет 10). Бұл сызықты өлшегеннен кейін А және Д нүктелерін экер бойынша қалпына келтіреді, немесе басқаша әдіспен, яғни өлшегіш лентамен АВ және ДС жақтары өлшенетін, оларға перпендикулярлы әдіспен, ал В және С нүктелеріне қазықтар қағып олардың бір-бірінен ара қашықтығын өлшейді, сонымен қатар ВС жағы АД жағына тең болуы керек. Егер ауытқулар байқалатын болса, онда тәжірибе салудағы қателікті тауып, оған түзетулер жасау қажет. Тәжірибенің жалпы контурын (пішінін) асқан дәлділікпен жүргізу қажет, себебі белгіленген А,В,С,Д нүктелері кейінгі тәжірибелерді мөлдектерге орналастырғанда (салғанда) алғашқы нұсқа болып табылады. Экер және теодолит болмаған жағдайда тәжірибе мөлдектерінің тік бұрыштарын қағуды жіптің көмегімен, Пифагор теоремасын негізге ала отырып және тік бұрышты үш бұрыш формуласын пайдаланып жүргізуге болады: АВ2+АС2=ВС2. Егер, АВ = 3 м, АС-4 м, онда ВС = = = 5 м Жер учаскесінің бір бағытында АС=4 м кесіндісін белгілеп, А нүктесінен, ұзындығы 3 м болатын, циркуль ретінде жіпті пайдалана отырып, шамаланған В нүктесіне кертілген таңба (засечка) салу қажет, ал кейін С нүктесінен, ұзындығы 5 м болатын жіпті пайдалана отырып, В нүктесіне кертілген таңба салынады, олардың қиылысқан жері В бұрышын береді, ал ВАС бұрышы 900 (тік) болады. В 3 м
А 4 м С
Сонымен қатар, тәжірибені айналдыра ені 2 м қорғаныс жолағын және мөлдектердің шетіне, ені 15 м дейін бұрылыс жолақтарын қарастыру қажет. В С F Г Сурет 11 – мөлдектердің жалпы (Е, F, Г, Н) және есептеу алаңдарын (А,В,С,Д), қорғаныс жолақтарын орналастырудың сызбанұсқалық жоспары 1,0 4 А Д 5 Е Н
Мөлдектерді екі қабат әдісімен орналастырғанда, екі қабаттың арасынан,топырақты өңдегенде, себу жұмыстарында, өсімдіктерді күтіп-баптағанда және өнімді жинағанда ауыл шаруашылық техникаларының еркін бұрылуына мүмкіндік беретін, ені 15 м-ден кем емес бұрылыс жолақтары қарастырылады және оның көлемі мөлдектердің жалпы ауданына қосылады (сурет 12).
74 Сурет 12 – Тәжірибені екі қабатқа орналастырғанда мөлдектер мен қайталымдардың орналасуының сызбанұсқалық жоспары Тәжірибенің ауданын есептеген соң, мөлдектерді бір қабатқа орналастырғанда мөлдектердің, қорғаныс және бұрылыс жолақтарының жалпы ауданы - 8208 м2, ал екі қабатқа орналастырғанда - 7930 м2 деп белгілеуге болады. Жер учаскесінің шекаралары қағылған соң, оны мөлдектерге бөледі, яғни ұзын жақтары бойынша АД және ВС (сурет 10), өлшегіш лента және рулетканың көмегімен, танаптық мөлдектердің ені өлшенеді және оның шекарасына қазық қағылады, ол қазықта қайталымдардың және мөлдектердің нөмірі жазылады: алымында – мөлдектердің нөмірі, ал бөлімінде – қайталымдардың нөмірі жазылады, мысалы, 1,2,8 … 8, 9, 10 және т.б. 1 1 1 2 2 2 Егер мөлдектерді қағу жұмыстары дұрыс орындалса, онда олар жер учаскесінің шекарасында орналасулары тиіс, мөлдектерді көп қабаттарда орналастырғанда, мөлдектерді қағу жұмыстарын әр бір қабатта жеке-жеке жүргізу қажет, бірақ әр бір қабаттың шекарасы бір сызық бойында болуы қажет. Мөлдектерді қағып болған соң, жер учаскесінің шекарасын бекіту қажет, жалғастырылатын сызықтың ұзын жағында, қорғаныс жолақтарының шекарасында әрдайым реперлер (ағаш, металл қазықтар) қойылады, ал реперлерден шеткі мөлдектердің бұрышындағы нүктелерге дейінгі қашықтық дәл өлшенуі тиіс және жоспарға енгізілуі керек, яғни бұл мөлдектер бойынша уақытша қойылған, жұлынып қалған немес орнынан қозғалтылған қазықтарды қалпына келтіру үшін қажет. жүктеу/скачать 1.17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||