Қазақстан республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі
Ара шаруашылығы өнімдерін алу және оларды пайдалану
жүктеу/скачать 6.32 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Гүл балының монофлерлі түрлері.
| 4.9 Ара шаруашылығы өнімдерін алу және оларды пайдалану
Бал – өсімдік шырынынан, бал шырынынан, бал шіресінен немесе осы заттардың қоспасынан аралар өндіретін биологиялық белсенді өнім. Осыған сүйене отырып, гүлді бал мен шіре балы болып ажыратылады. Балдың екі түрі де табиғи. Аралар қант шәрбатынан, жемістердің, көкөністердің тәтті шырындарынан, сондай-ақ бақбақ гүлдерінен қайнатылған, жасанды балдан алынған бал табиғи емес болып саналады. Табиғи бал шығу тегіне, физикалық қасиеттеріне, дәміне және алу әдісіне қарай бөлінеді. - Ботаникалық шығу тегі бойынша балды ажыратады: монофлора, яғни өсімдіктердің бір түрінің балшырындарынан (қарақұмық, таңқурай, жөке, тәтті беде, жалбыз және т.б.) және өсімдіктердің бірнеше түрінің балшырындарынан алынған полифлера. Бал жинау орнына байланысты бал бөлінеді: жеміс, шалғын, дала, орман және т.б. Географиялық орналасуы бойынша бал: оңтүстік, Сібір, Қиыр Шығыс, алтай, башқұрт және т. б. болып бөлінеді. - Физикалық қасиеттері бойынша бал түйіршіктену дәрежесін, тұтқырлығын, түсін ескере отырып ажыратылады. Түйіршіктену: ұсақ түйіршікті, ірі түйіршікті, тасты, май тәрізді; тұтқырлығы: сұйық, қою, қаймақ тәрізді; түсі: ақ, сары, қоңыр және т. б. - Дәмі бойынша бал әлсіз хош иісті, өте хош иісті, өте тәтті, қышқыл, ащы және т. б. - Алу әдісі бойынша центрифугаланған және ұялы балды ажыратады. Балдың табиғилығы түйіршіктену жылдамдығына және түйіршіктердің мөлшеріне байланысты емес; балдың хош иісі мен түсі кең ауқымда өзгереді, балдың кез-келген түрі адам ағзасына пайдалы әсер етеді. Сонымен қатар, балдың әртүрлі түрлерінің ерекшеліктерін білу қажет. Гүл балының монофлерлі түрлері. Жөке балы жағымды хош иіспен, өткір ерекше дәммен және ашық сары немесе ашық кәріптас түсімен сипатталады. Сұйық түрінде ол мөлдір сулы, түйіршіктелген кезде, ол ірі түйіршікті құрылымға ие болады, ақ түске айналады. Рапс балы - ашық сары, әлсіз жағымды хош иісі мен дәмі бар, тіпті бал ұясында да тез түйіршіктелінеді. Қарақұмық балы - қызғылт реңктері бар ашық қоңыр түсті, күшті жағымды хош иісі мен жақсы дәмі бар, оны басқа монофлорлы балдардан оңай ажыратуға болады. Түйежоңышқа балы (ақ және сары тәтті түйежоңышқа) - ашықтан ашық кәріптасқа дейін; ол нәзік және жағымды дәмі, хош иісімен ерекшеленеді, ванильді еске түсіреді; баяу түйіршіктеліп, ақ түсті қамыр тәрізді масса түзеді. Фацелий балы - ашық жасыл немесе ақ түсті, нәзік хош иісі мен жағымды нәзік дәмі бар, өте баяу түйіршіктеліп, қамыр тәрізді масса түзеді. Сурепковый балы - ашық сары түсті, әлсіз айқын хош иісі бар, өте тез түйіршіктеліп, жеткілікті қатты масса түзеді (бал ұясында да). Беде балы - екі түрге бөлінеді: қызыл-беде - қызыл-сары, салыстырмалы түрде баяу түйіршіктеледі; ақ-беде - ашық, хош иісті, тұтқыр, сыртқы түрі мен дәмі жағымды. Ол ұсақ түйіршікті ақ массаға айналады. Күреңот балы - жасыл реңктері бар сулы-мөлдір түс, айқын хош иісі мен дәмі жоқ, бал ұясынан шығарылғаннан кейін ол тез май тәрізді массаға айналады. Күнбағыс балының ашық алтын немесе ашық түсті түрі бар, ол өте тез ірі түйіршікті массаға айналады. Құрғақ, жаздың ыстық мезгілінде, ол бал ұясында жиі түйіршіктелінеді. Оның дәмі ауыз қуыратындай және күнбағыс гүлдерінің әлсіз хош иісі бар. Сұйық күйдегі ақ қарағаннан алынған бал ашық, мөлдір. Ол өте баяу ақтан алтын сары түске дейін ұсақ түйіршікті массаға айналады. Оның жақсы дәмі мен нәзік хош иісі бар. Қазанақ балы - қара-қоңыр түсті, өсімдіктің өзіне тән ерекше иісі бар. Тұтынған кезде дененің жалпы әлсіздігі, қатты терлеу, бас айналу және жүрек айнуы пайда болады, сондықтан қолданар алдында оны су ваннасында жылытқан жөн. Аршагүл балы - қызғылт реңктері бар қою сары, дәмі ауыз қуырарлықтай және біршама ащы, бал ұясында тез қоюланып, желе тәрізді және тұтқыр болады. Талдың балы - алтын сары, әдеттегі хош иісі және сәл ащы дәмі бар. Түйіршіктену кезінде ол ірі түйіршікке айналады және кремді реңкке ие болады. Итшомырт балы - ашық қоңыр, сәл бұлыңғыр түсті, әлсіз хош иісі мен ерекше дәмі бар. Түйіршіктелгенннен кейін бұлыңғыр қоңырға айналады. Таңқурай балы - ашық алтын түсті, ерекше жағымды хош иіс пен дәмге ие. Бұрын жиналған барлық балды ұялардан алғанан кейін ғана монофлера балын алынады; аралары бар ұялар (40-60 отбасы) бір мезгілде гүлдейтін өсімдіктің көп мөлшерімен (кем дегенде 80-100 га) өріске жақын орналастырылады, оның балшырындары барлық аралар (немесе көп бөлігін) тарта алады. жүктеу/скачать 6.32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|