Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ғылыми қазына» мақсатты бағдарламасы
Қазанбектің баласы Оразбектің тұтқындалуы туралы жыр
жүктеу/скачать 2.92 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5. Бұқа Қожаның ұлы Домбауыл (Домрул) туралы жыр.
| 4. Қазанбектің баласы Оразбектің тұтқындалуы туралы жыр.
Бір күн Алаша (Улаша) баласы Қазанбек тоқсан қолбасы бектерін жиып кеңеседі. Баласы Оразбектің әлі ер жетіп, так иесі батыр бола алмай жүргеніне ренжиді. Баласы өзін танытқысы кеп әкесімен аңға шығады. Анда жүргенде мың сан гәуірлерге килігіп соғыс ашады Әкесі айтқан ақылды тындамай Оразбек жауға шауып тұтқынға түседі. Ұрыс аяқталған кезде Қазан өз баласын таба алмайды. Қашып үйге кетті ғой деп ренжиді. Кейін жау қолына түскенін біліп қатты қайғырады. Оразбектің анасы Бурла хатун да баласын жоқтайды. О да қырық қыз ер тіп, кара айғырға мініп іздеп шығады. Қазан өзінің батырларымен барып баласын босатып алады. Бұл жырда баланың ата-анаға деген назды мейірі, ата-ананың балаға деген жан жүректен айтылған жалынды монологы әсерлі суреттеледі. 5. Бұқа Қожаның ұлы Домбауыл (Домрул) туралы жыр. Оғыздар ішінде Домбауыл деген мықты болыпты. Ол сусыз кепкен жыраға көпір орнатып, өткеннен отыз үш тенге, өтпегендерден кырық теңгеден өтемақы алыпты. Бұл өктемдігінің себебін ол: менен артық алып жан күші көп мықты бар ма екен, соны білгім келеді, - деп түсіндіріпті. Менің ерлігімді, мықтылығымды, Рум мен Шам біледі деп даурығыпты. Бір күні сол көпір түбіне кеп бір кеш амалсыз бөгеліпті. Сол ауылдың өте қадірлі, аяулы жас азаматы қайтыс болып ты. Олар жылап- сықтап қатты кайғыда отырғанда әлгі Дом бауыл келіп, менің көпірімнің жанына келіп жылап отырған кім деп балағаттапты, қайғы себебін сұрайды. Олар өлікті көрсетеді. Өлтірген кім? - деп Домбауыл дікілдей 144 түседі. Құдай жіберген Әзірейіл дейді өлген жігіттің әкесі. Домбау ыл: ол Әзірейіл дегеніңіз кім? Әдемі, мейірімді жігіттің жанын неге кұдай Әзірейілге алғызады? - деп, құдайға тіл тигізеді. Кұдай енді Әзірейілді өктемсінген Домбауылға жұмсайды. Ол Домбауылдың жанын алмақ болады, қинайды. Өзінің Әзірейіл екенін айтады. Сонда Домбауыл есін жиып, Әзірейілді үйіне қамап, болат қылышын суырып алып, жаналғыштың өзіне ұмтылады. Әзірейіл дереу көгершінге айналып, терезеден ұшып шығып қашып құтылады. Домбауыл бір Аллаға: Жаным керек болса өзің ал, Әзірейілді жіберме деп жалбарынады. Құдайға бұл кылығы ұнайды. Домбауылдың өз жаны өлмейтін болсын, бірақ оның орнын басқа бір адам жанын беретін болсын деп бұйырады. Мұны естіген Домбауыл жан іздейді. Қартайып отырған ақсақал әкесіне келіп жайын айтады. Әкесі бар мүлкімді, тағымды, малымды ала бер, тек жаным өзімде қалсын деп жылап қоя береді. Шашы ағарған қария шешесіне келіп, жанын сұрайды. Ол: сені тоғыз ай кетеріп қиналып таптым. Он ай емізіп бақтым, түн ұйқымды төрт бөлдім. Сүтімді ақта, қартайсам да жаным тәтті, ғұмырым кымбат деп баласына жанын бермейді. Әзірейіл тағы келіп, Домбауылды қысады. Ол енді сүйікті жарым мен балаларым бар, соларға жолығуға рұқсат бер деп өтінеді. Әзірейіл көнеді. Әйеліне келіп болған жайды түгел баяндайды. Сүйген жары оған: Сенен аяған нем бар деп, жанын да беруге келіседі. Әзірейіл әйелдің жанын алуға келеді. Дом бауыл тағы құдайдың өзіне жалбарынады. Алсаң әйеліммен өзімді бірге, екеумізді катар ал, алмасаң екеуміздің де жанымызды сақта деп жалбарынады. Құдай ойланып, Әзірейілге Домбауыл мен әйеліне 140 жыл өмір бердім, енді оның әке-шешесінің жанын ал деп бұйырыпты. Солай болыпта да. Қорқыт ата бұны да жыр қылыпты. жүктеу/скачать 2.92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|