Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ғылыми қазына» мақсатты бағдарламасы
жүктеу/скачать 2.92 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 10. Үйсін Қожаұлы Секрек туралы жыр.
| 9. Бегіл ұлы Әмірен туралы жыр. Баяндүр ханға алыс Грузиядан
сыйлық келеді. Бірақ сыйы тек қылыш пен сауыт бо лып шығады. Бұрын алтын, күмістен басқа сый алмай жүрген хан қайғырады. Қорқыт қобызымен оны жұбатады. Бұл ба тыр құралын иеленер кім бар деп сұрайды. Оған Қорқыт Бегіл батыр бар, соған бар дейді. Барады. Бегіл жау жақты торып жүреді. Оны хан өзінің қасына алдырады. Аңға шығады. Хан оны: сенің ерлігің, мергендігің, аңшылығың өзіңнің жеке басыңа бітпеген, мен сыйға берген ат пен қарудың күші, - деп кемсітеді. Бұл батырдың намысына тиеді. Хан сыйларын өзіне кайтарады да үйіне кеп, әйеліне гәуірлер жағына көшіп кетелік дейді. Әйелі қарсы болады. Оғыздың аруағын еске салады. Хан - қудайдың көлеңкесі. Онымен қарсыласпа, еліңнен кетпе зеріксең аңға шық дейді. Ол әйелінің айтқанын істейді. Бірақ аңды қуып жүріп, аттан құлап, аяғын сындырады. Үйге әрең жетеді. Баласы Әмірен оны қарсы алады. Гәуірлер Бегіл батырдың мертіккенін естіп, кек алуға аттанады. Әмірен көп гәуірге карсы аттанады. Ол жеңіске жетеді. Қорқыт бұл жеңісті де жырға қосады. 10. Үйсін Қожаұлы Секрек туралы жыр. Оғыздар заманында Үйсін Қожа деген бір адам болыпты. Оның екі ұлы болыпты. Үлкені Әкірек деген екен. Ол хан сарайында сый-сияпатты бо- лыпты. Әкіректі хан алдынада Теріс Узамыш деген күндейді. Ешбір ерлік көрсетпеген Әкіректі не үшін сыйлаймыз дейді. Мұны естіген Әкірек ханнан рұқсат алып жауға аттанады. Ол біраз жерді өзіне 147 каратып ерлік көрсетеді. Алынбақ қамалына таяған жерде демалу үшін шешініп жатады. Бұлардың бейқам жатқандарын жау біледі дағы қапыда тұтқындайды. Үйсін елі мұны естіп кайғырады. Жаудан тұтқындарды кұтқаратын ешкім шықпайды. Үйсіннің екінші баласы Секрек жастау болады. Ол ойнап жүргенде екі жетім балаға тілі тиеді. Ол балалар мықты болсаң, ағанды тұтқыннан азат етсейші дейді. Секрек әкесі Үйсін кожаға келіп жайды біледі. Аттанбақ бола ды. Әке.шешесі жылап жібермейді. Қыз айттырып,үйлендіреді. Қалыңдығы да оған: «Жауға аттанба, қасымда бол», - дейді. Бірақ батыр жарын да тындамайды, ағасын тұтқыннан азат етуге аттанады. Үш күн, үш түн жүріп, жау қамалына жетеді. Әуелі жаудың жылқысына тиеді. Жылқышыларын ұрып жығып, жылқыны айдап жібереді. Ұйқы басқасын, тұлпар шылбырын беліне байлайды да ұйықтайды. Гәуірлер бұны біліп, 60 адам келіп қамайды. Тұлпары жауды сезіп, иесін оятады. Ол қамалаған жауды қуып, қамалға қайта тығады. Қайта ұйықтайды. 100 гәуір кайта қамайды. Қайтадан аты оятады. Алласына сиынған жігіт жауына бөріше тиеді. Үшінші рет ұйықтайды, бір ретте аты шешіліп кетіп қалады. Жау 300 адам болып шықса да, бата алмайды. Жаулар ақылдасып, тұтқындағы батырға ағасы Әкіректің өзін жіберуді ұйғарады. Оны алдап, ұры тиді, соны өлтірсең бостандық аласың дейді. 300 қол қосып береді. Ұйқыда жатқан жас жігітке Әкірек келіп қараса: Толған айға ұқсаған ғажап бір жас жігіт шырт ұйқыда, белінде қобызы бар екен. Әкірек қобызды алып, зарлап қоя береді. Бала оянады. Екеуі тілдесіп, танысып, мұңдасады. Гәуірлерді күш қосып, бірнеше күн соғысып, екеулеп қырады. Еліне келіп, қуаныш тойын тойлайды. Қорқыт жыр шертеді. жүктеу/скачать 2.92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|