Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ғылыми қазына» мақсатты бағдарламасы
жүктеу/скачать 2.92 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Лұқман Хакім қиссасы
- Бірінші хикаят
- Үшінші хикаят
| «Нұх қиссасында» қарлығаштың адамға достығы, істеген жақсылығы
айтылады: Нұхтың кемесінің түбін тышқан тесіп қояды. Тесіктен кемеге су кіріп, ішіндегілер суға бататын болады. Суды сыртқа төге бастайды. Оған болмайды, кемеге су толып кетеді. Сонда Нұх: «Кімде-кім тесікті бекітсе, тілегін орындаймын», – дейді. Жылан тесікті бітейді. Кейін ол Нұхқа келіп: «Дүниеде ненің еті тәтті болса, соны бер», – дейді. Ненің еті тәтті екенін дәмін татып білу үшін Нұх масаны жібереді. Күтеді. Ол кешігеді. Масаны тауып алып кел деп қарлығашты жұмсайды. Қарлығаш масаны тауып алады. Одан: «Ненің еті тәтті екен?», – деп сұрайды. - Бәрін татып көрдім, адамның қанынан тәттісін көрмедім, – дейді. Қарлығаш: - Оның дәмі тілінде бар болар, мен көрейін, ауызыңды ашшы, – дейді. Маса аузын ашады. Қарлығаш тұмсығымен масаның тілін жұлып алады. Екеуі Нұхқа келеді. Маса қатты үн шығарғанымен, быжылдап, ештеңе түсіндіре алмайды. Нұх: - Бұл не айтып тұр, неге сөйлемейді? – деп сұрайды. Қарлығаш: - Маған жолда айтқан, құрбақаның еті тәтті деп тұр, - дейді. Содан жылан құрбақаның етін жейтін болады. Бұл әңгіме-ертегі халық аузында көп тараған, бірнеше вариантпен айтылады. «Қазақ ертегілерінде» «Қарлығаштың достығы» 92 деп айтылады. Лұқман Хакім қиссасы (Арабша Лұқман – данышпан деген сөз). Лұқман – шығыс әдебиетінде көп кездесетін, ақылды, дана, көп жасаған, көпті көрген көне қарттың бейнесінде жүретін сүйкімді, жағымды тұлға. Лұқман туралы аңыз-әңгімелер Исламға дейінгі арабтардың ауыз әдебиетінде мол айтылған. Содан әр түрлі халықтың өзінікі, өзінің данышпан қарты болып кеткен. Бірте-бірте оның атына неше түрлі қызық, жанама әңгімелер қосылған. Рабғұзи қиссасында ауыз әдебиетінде айтылатын Лұқман туралы бірнеше әңгіме-хикаялар «Лұқман Хакім» деген атпен берілген. 92 Қазақ ертегілері. А., 1964, 3-том, 160-бет. 195 Бірінші хикаят: Алла Лұқманға: «Тілесең – пайғамбарлық берейін, жоқ, болмайды десең – ғылым берейін, қайсысын қалайсың?», – дейді. Сонда Лұқман: «Пайғамбарлық керек емес, ғылым, білім керек. Пайғамбарлық тым ұлық іс, онымен бірге болғанша, ғылыммен бірге болып, адал іс қылайын», – деп ғылымды алады. Сөйтіп, білімдар, көреген, ақылды болады. Жұрттың бәрі келіп, Лұқманнан ақыл сұрайтын болады. Үшінші хикаят: Лұқман хакім қарыз сұрап келген кісінің бетін қайтармайтын еді. Бір күні бір кісі келіп, мың алтын алады. Іштей: «Қарызын бермей кетейін», – деп ойлайды. Жолда бара жатып, бір жерге тоқтайды. Алтын қызыл жаулыққа ораулы болатын. Бір құс ұшып келеді де, тұмсығымен жатқан түйіншекті іліп алып, ұша жөнеледі. Құс Лұқманның үйінің төбесінен ұшып бара жатқанда түйіншек жерге түсіп кетеді. Лұқман түйіншекті көріп таниды. Қарыз алған кісі амал жоқ, Лұқманға қайтып келеді. Жайын айтып, тағы мың алтын бер деп өтінеді. Ішінен: «Осы жолы берсе, мың алтынын екі мың қылып қайтарармын-ау», – деп ойлайды. Лұқман сұрағанын береді. Алтын алған кісі сауда жасап, сол мың алтыннан он мың алтын пайда табады. Лұқманға екі мың алтын береді. Лұқман: «Бірінші мың алтынды алғанда, бермей кетейін деп арамдық ойлап едің, ол саған бұйырмады, екінші рет алғанда, адалдық ойлап едің, пайда таптың. Бұдан былай қара ниет болма!» – дейді. жүктеу/скачать 2.92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|