Бактерия жасушасының құрылымы. Құрылымдар, олардың функциялары
жүктеу/скачать 112.15 Kb.
|
| Линкозамидтер (линкомицин және оның хлорлы дериваты – клиндамицин ) . Бактериостатиктер. Әсер ету спектрі макролидтерге ұқсас, клиндамицин анаэробтарға қарсы белсенді.
Левомицетин (хлормафеникол) –молекула құрамында нитробензенді «ядро» -сы бар , ол бактерияларға ғана емес , адам ағзасының жасушаларына да уытты әсер етеді. Әсер ету типі статикалық . Әсер ету спектрі – кең, жасушаішілік паразиттерге де әсер етеді. Рифампициндер (рифампицин) – препарат негізі – күрделі құрылымды ірі молекула . Әсер ету типі – бактерицидті . Әсер ету спектрі – кең (жасушаішілік паразиттер, микобактерияларға қарсы тиімді ) . Қазір негізінен туберкулезді емдеуге қолданылады. Полипептидтер (полимиксиндер) . Антимикробты әсер ету спектрі – тар (грам теріс бактериялар ), әсер ету типі - бактерицидті . Өте улы . Қолданылуы – сыртқа, қазіргі кезде қолданылмайды. Полиендер (амфотерицин В, нистатин және т.б. ). Саңырауқұлаққа қарсы препараттар , улылығы жеткілікті жоғары, сондықтан көбінесе жергілікті (нистатин),ал жүйелі микоздарда-амфотерицин В ( таңдау препараты) қолданылады.Химиялық синтез тәсілдерімен тірі табиғатта кездеспейтін көптеген заттар жасалды, бірақ олар әсер ету механизмі , спектрі, типі бойынша анитбиотиктерге ұқсас . 1908 жылы П.Эрлих мышьяктың органикалық қосындысы негізінде мерезді емдейтін препарат сальварсанды синтездеді. Бірақ ғалымның басқа микроорганизмдерге қарсы әрі қарай осы тәрізді препараттар өндіруге талпынысы нәтижесіз болды. 1935 ж. Герхардт Домагк бактериалды инфекцияларды емдеуге пронтозилді («қызыл стрептоцид») ұсынды. Пронтозилдің әсер ету бастамасы сульфаниламд болып табылады, ол организмде пронтозил ыдрағанда түзіледі.Қазіргі кезде әртүрлі химиялық құрылымды антибактериалды, саңырауқұлаққа қарсы, қарапайымдыларға қарсы синтетикалық химиотерапевтік дәрілік заттар алынған. Маңызды топтарға : сульфаниламидтер, нитроимидазолдар, хинолондар және т.б. жатады.Ерекше топты вирустарға қарсыпрепараттар құрайды.Сульфаниламидтер. Бұл препараттардың молекула негізін параминотоптар құрайды, олар бактериялардың тіршілігіне қажетті-пурин және пиримидин негіздерінің ізашары –фолий (тетрагидрофолий) қышқылының синтезіне қажет сондықтан да олар парамиинобензой қышқылының бәсекелес антагонисі және аналогы ретінде әсер етеді. Әсер ету спектрі – кең , бактериостатиктер . Инфекцияларды емдеуде соңғы кезде сульфаниламдтердің рөлі төмендеді, антибиотиктерге қарағанда сульфаниламдтердің жанама әсері болады және оған көптеген штаммдар төзімді келеді . Клинкалық практикада әлі кең қолданылып жүрген бұл топтың бір ғана препараты бар, ол ко-тримоксазол және оның аналогтары. Ко-тримаксазол (бактрим, бисептол) – сульфаметаксазол мен триметопримнен тұратын , комбинирленген препарат. Бактерицидті әсер етеді . Триметоприм басқа фермент деңгейінде фолий қышқылының синтезін тежейді. Грам теріс бактериялармен қоздырылған несеп жолының инфекцияларында қолданылады.Хинолондар. Бұл кластың бірінші препараты-налидикс қышқылы (1962) .Әсер ету спектрі шектелген , оған резистенттілік тез дамиды , грамтеріс бактериялармен қоздырылған несеп шығару жолдарының инфекцияларын емдеуге қолданыс тапты. Қазір фторхинолондар қолданылады. Фторхинолондардың артықшылығы-енгізу жолы әртүрлі, бактерицидті әсері бар , енгізген жерде жоғары белсенді , гистогематикалық тосқауылдан жақсы өтеді , резистенттілік дамуы төмен . Фторхинолондардың (ципрофлоксацин, норфлоксацин және т.б. ) спектрі- кең, әсер ету типі – цидті. Грам теріс бактериялар (көкірің таяқщасына да ), жасушаішілік паразиттер, микобактериялар қоздырған инфекцияларда қолданады. Нитроимидазолдар (метронидазол, трихопол) Әсіресе анаэробты бактерияларға қарсы белсенді , өйткені тек осы микробтар ғана қайта қалпына келтіру жолымен метронидазолды белсенділендіруге қабілетті. Әсер ету типі- цидті , спектрі- анаэробты бактериялар мен қарапайымдылар (трихомонадалар, лямблиялар, дизентериялық амеба). Имидазолдар (клотримазол және т.б.) . Цитоплазмалық мембрана деңгейінде әсер ететін саңырауқұлаққа қарсы препараттар.Нитрофурандар (фуразолидон және т.б. ) . Әсер ету типі- цидті, спектрі кең. Несепте жоғары концентрацияда жиналады. Несеп шығару жолының инфекцияларын емдеуде уросептиктер ретінде қолданылады. Биологиялық әсер ету спектрі бойынша тар спекторлы антибиотиктер оқшауланған, негізінен грам-позитивті микроорганизмдерге қарсы белсенді және кең спектрлі, көптеген Gr (+) және Gr (-) бактерияларға қарсы тиімді; Микробқа қарсы белсенділік түріне қарай олар бактерицидтік (пенициллиндер, стрептомициндер, цефалоспориндер, полимиксиндер) және бактериостатикалық (тетрациклиндер, левомицетин, макролидтер) болып бөлінеді. Цитоплазмалық мембраналар қызметінің тежегіштері - ЦПМ селективті өткізгіш тосқауыл қызметін атқарады, оның функцияларының бұзылуы жасушадан белоктардың, пурин және пиримидин нуклеотидтерінің, иондардың бөлінуіне, кейін оның өлуіне әкеледі. Бұл топтағы препараттарға полимиксиндер, полиенді антибиотиктер және грамицидиндер жатады. Полимиксиндер ЦПМ осмостық кедергісін бұзады; Полиенді антибиотиктер (нистатин, леворин, амфотерицин В) Streptomyces түрлерімен өндіріледі. Бұл антибиотиктер микробқа қарсы препараттар ретінде қолданылады, өйткені олар саңырауқұлақ жасушасының ЦПМ эргостеролын байланыстырады, бұл жасушаның төмен молекулалық салмақты қосылыстардың жоғалуына әкеледі. рибосомалардың функционалдық қасиеттерін бұзатын антибиотиктер белок синтезінің ингибиторлары. Бұл топқа аминогликозидтер, тетрациклиндер, левомицетин (левомицетин), макролидтер, азалидтер, линкосамидтер (линкомицин) жатады. Бұл антибиотиктердің барлығы дерлік Streptomyces-тің әртүрлі түрлерімен өндіріледі. нуклеин қышқылдарының транскрипциясы мен синтезінің ингибиторлары. Транскрипцияны тежейтін антибиотиктердің көп санының ішінде тәжірибеде тек Streptomyces mediterranel қалдықтары рифамициндер қолданылады. Ең танымал жартылай синтетикалық препарат - рифампицин. Оның бактерицидтік белсенділігі ДНҚ-тәуелді РНҚ-полимеразаны тежеу арқылы жүзеге асады, бұл бактериялық РНҚ-ның кез келген түрінің синтезін тежеуге әкеледі. Рационалды антибиотикалық терапияның принциптері 1. Антибиотиктерді тек қатаң көрсеткіштер бойынша қолданыңыз. 2. Препараттардың максималды терапиялық немесе ауыр инфекцияларға арналған субтоксикалық дозаларын тағайындаңыз. 3. Препараттың қан плазмасындағы тұрақты бактерицидтік концентрациясын ұстап тұру үшін тәулік ішінде енгізу жиілігін сақтау. 4. Антибиотиктерді ұзақтығы 5-7-ден 14 күнге дейінгі курстарда қолданыңыз. 5. Антибиотикті таңдағанда микрофлораның сезімталдығын зерттеу нәтижелеріне негізделеді. 6. Антибиотикті тиімсіз болған кезде ауыстырыңыз. 7. Антибиотиктердің, сондай-ақ антибиотиктердің және басқа Бактерияға қарсы препараттардың комбинациясын тағайындау кезінде синергия мен антагонизмді ескеріңіз. 8. Антибиотиктерді тағайындау кезінде жанама әсерлердің ықтималдығына және антибиотиктердің уыттылығына назар аударыңыз. 9. Аллергиялық сипаттағы асқынулардың алдын алу үшін аллергологиялық анамнезді мұқият жинау керек, кейбір жағдайларда тері-аллергиялық сынаманы (пенициллиндер) жүргізу міндетті болып табылады. 10. Антибиотиктердің ұзақ курстарында бактериоздың алдын алу үшін саңырауқұлаққа қарсы препараттарды тағайындаңыз. сондай-ақ витаминдер. 11. Оңтайлы енгізу жолын пайдаланыңыз. Эмпирикалық терапияда 2 принцип бар: максималды спектр принципі және ақылға қонымды жеткіліктілік принципі. Антибиотиктерге төзімділіктің қалыптасу механизмдері. Бактерияға қарсы препараттарға төзімділік механизмдері Жалпы заңдылықтар Бактерияға қарсы препараттардың терапевтік әсерінің негізі микроорганизмдерге азды-көпті тән метаболикалық процестің тежелуі нәтижесінде жұқпалы ауру қоздырғышының өмірлік белсенділігін тежеу болып табылады. Депрессия антибиотикті фермент немесе микроорганизмнің құрылымдық молекуласы бола алатын нысанаға байланыстыру нәтижесінде пайда болады. Микроорганизмдердің антибиотиктерге төзімділігі табиғи және жүре пайда болуы мүмкін. - Шынайы табиғи төзімділік антибиотиктің әсер ету нысанасының микроорганизмдерінде болмауымен немесе бастапқы төмен өткізгіштікке немесе ферментативті инактивацияға байланысты нысанаға қол жетімсіздігімен сипатталады. Бактерияларда табиғи төзімділік болған кезде антибиотиктер клиникалық тұрғыдан тиімсіз. Табиғи төзімділік микроорганизмдердің тұрақты түрлік белгісі болып табылады және оны болжау оңай. - Алынған төзімділік деп бактериялардың жеке штамдарының микробтар популяциясының негізгі бөлігін басатын антибиотиктердің концентрациясында өміршеңдігін сақтау қасиеті түсініледі. Микробтар популяциясының көп бөлігі алынған тұрақтылықты көрсететін жағдайлар болуы мүмкін. Бактерияларда жүре пайда болған төзімділіктің пайда болуы міндетті түрде антибиотиктің клиникалық тиімділігінің төмендеуімен қатар жүрмейді. Барлық жағдайларда төзімділіктің қалыптасуы генетикалық тұрғыдан анықталады: жаңа генетикалық ақпаратты алу немесе өз гендерінің экспрессия деңгейінің өзгеруі. Бактериялардың антибиотиктерге төзімділігінің келесі биохимиялық механизмдері белгілі: 1. Әрекет нысанасын өзгерту. 2. Антибиотикті инактивациялау. 3. Антибиотикті микробтық жасушадан белсенді түрде шығару (эффлюкс). 4. Микробтық жасушаның сыртқы құрылымдарының өткізгіштігінің бұзылуы. 5. Метаболикалық "шунттың"қалыптасуы. Жекелеген топтардың Бактерияға қарсы препараттарға төзімділік механизмдері β-лактамды антибиотиктер Ферментативті инактивация. Микроорганизмдердің β-лактамдарға төзімділігінің ең көп тараған механизмі β-лактамаза ферменттерімен β-лактам сақинасының байланыстарының бірін гидролиздеу нәтижесінде олардың ферментативті инактивациясы болып табылады. Осы уақытқа дейін келесі маңызды қасиеттері бойынша ерекшеленетін 200-ден астам ферменттер сипатталған: - Субстрат профилі (белгілі бір β-лактамдардың, мысалы, пенициллиндердің немесе цефалоспориндердің немесе солардың және басқалардың тең дәрежеде басым гидролиздеу қабілеті). - Кодтаушы гендердің локализациясы (плазмидтік немесе хромосомалық). Бұл сипаттама қарсылық эпидемиологиясын анықтайды. Гендердің плазмидтік локализациясында резистенттіліктің тез ішкі және түраралық таралуы жүреді, хромосомалық жағдайда резистентті клонның таралуы байқалады. - Медициналық тәжірибеде қолданылатын ингибиторларға сезімталдық: клавулан қышқылы, сульбактам және тазобактам. жүктеу/скачать 112.15 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|