إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَفِظُونَ

الَّذِينَ آتَيْنَاهُمْ الْكِتَابَ يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُوْلَئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ

Яъни, Биз Китоб (яъни Таврот, Инжил) ато этган зотлар (орасида) уни тўғри тиловат қиладиган кишилар (ҳам) бордирки, ана ўшалар (Қуръонга) иймон келтирурлар. Қатода , “бу оятдаги китоб ато этилганлардан мурод саҳобалар”, дейдилар. Бу таъвилга қараганда китобдан мурод Қуръондир. Абдурраҳмон ибн Зайд ибн Аслам: “ Китоб берилганлардан мурод исломга кирган бани исроиллардир”, дейдилар.Бу таъвил бўйича китобдан мурод Таврот ва Инжил бўлади. Оятдаги الذين сўзи ом бўлиб ҳар иккала тоифага тегишли ва булардан Қуръонни тиловат қилувчилар кўзда тутилган. (Қуртубий тафсири). Ҳаққут-тиловатдан мурод эса, ҳарф ва калималарнинг ҳаққини бериб, оятларни ўз маромида ҳусни адо билан тиловат қилишдир. Имоми Шавконий ўзининг “Фатҳул Қодир” номли тафсирида ҳаққут-тиловатдан мурод ҳарфларни ўз жойларидан жилдирмай ва алмаштирмай ўқиш, деганлар.

Шубҳасиз бу оятдан, Қуръони Каримни тўғри тиловат қилмаган ва тажвид қоидаларига риоя қилмаган кимсаларнинг мазаммати ҳам тушунилади.

Яъло бин Мумлик Росулуллоҳ  нинг қироатлари ва намозлари қандай бўлганлиги ҳақида Умми Салама онамиздан сўраганларида, шундай жавоб берганлар: Росулуллоҳ  нинг намозлари билан сизларнинг нима ишингиз бор? Яхшиси Қуръонни ўқишларини айтиб берай” деб Росулуллоҳ  қандай тиловат қилганларини ҳарфма ҳарф тушунтириб айтиб бердилар. Имоми Тирмизий бу ҳадисни “Ҳасан Саҳи” деб баҳолаганлар.???

Ва яна Мусо бин Язид Ал Киндий  айтадилар: Ибн Масъуд  бир кишига Қуръон ўқитаётган эди, у киши:

إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ

Дарҳақиқат одамлар учун Қуръони Карим маъноларини фаҳмлаш, унинг аҳкомлари чегарасида яшаш ибодат бўлгани каби, унинг ҳарфлари ва лафзларини ҳам, санадлари Набий  га етиб борган қироат имомларидан олинган сифатда саҳиҳлаб ўқиш ҳам ибодатдир. Лекин бу сифатни саҳифа ва китоблардан олиш қийин, уни фақат мутахассис уламолардангина олиш мумкин, “равм”, “ишмом”, “тасҳил”каби баъзи нозик аҳкомларни фақат эшитиш билангина эмас, балки кўз билан ҳам кўриб ўрганиш мумкин холос.

Қуръони Каримни Росулуллоҳ  давридан то бизнинг замонимизгача тажвид билан тиловат қилиш вожиблигига уммати исломийя ижмоъ қилган, бунга ҳеч ким хилоф қилмаган. Қайси бир қори уни бе тажвид ўқиса Ушбу оят ваъидининг таҳтига дохил бўлади:
وَمَنْ يُشَاقِقْ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا
Яъни, Ким ўзи учун Ҳақ Йўл аниқ бўлганидан кейин Пайғамбарга хилоф иш қилса ва мўминларнинг йўлидан бошқа йўлга эргашиб кетса, Биз уни кетганича қўйиб берамиз. Сўнгра Жаҳаннамга дохил қиламиз. Нақадар ёмон жойдир. (Нисо 115). Ал Имом ибн Ал Жазарий шундай дейди:

“Тиловат” деганда қорининг кетма кет оят кетидан оят, сура кетидан сура, шунингдек кунма кун қўймай қироат қилишини айтилади. “Адо” деганда қорининг устозига ўқиб бериб, яна ундан тўғри талаффузини олишини айтилади. “Қироат” буларнинг ҳар иккисига шомилдир.

Ибнул Жазарий мужаввад қироатни шаръан вожиб демоқдалар, бу дегани шундай ўқимаган одам гуноҳкор бўлади деганидир. Кўпчилик фуқаҳоъ ва уламоълар шундай дейдилар. Чунки Қуръон мужаввад ўқилиб тушган ва Росулуллоҳ  Жаброил  дан шундай олиб саҳобаларга шундай ўргатганлар.

Илмий тажвид.
Илмий тажвид биз ушбу китобда зикр қилмоқчи бўлган тажвиднинг илмий (назарий) қоида ва аҳкомларидир. Бунинг ҳукмида одамлар иккига бўлинади. 1. Омма учун бу илмни ўрганиш вожиб эмас, балки мустаҳабдир. 2. Қуръони Каримни ўқиш ва ўқитиш ва ўрганиш билан шуғулланадиган хос кишилар учун вожиби айний бўлиб, булар Қуръонни ҳаққут тиловат билан тиловат қилишда одамларга намуна бўлишлари лозим. Бунга Оллоҳ()нинг ушбу ояти далилдир.