Еуропа және америка елдерінің жаңа және қазіргі заман тарихы 1640-2019 жж.
жүктеу/скачать 1.75 Mb. Pdf көрінісі
|
| Еуропада либералды-демократиялық режимдерді орнату және сол
идеология дағдарысы. 70-ші жылдардың ортасынан бастап Грецияда, Испанияда және Португалияда үстем диктаторлық режимдерге қарсы революциялық қозғалыстарды өрістетумен әлемнің көптеген елдерінде либералды-демократиялық режимдерді орнату процесі басталды. Дүниежүзілік-тарихи маңызы бар серпіліс Шығыс Еуропа елдеріндегі антикоммунистік төңкерістің және КСРО ыдырауының нәтижесінде 80-ші жылдардың соңы мен 90 - шы жылдардың басында жасалды. 90-шы жылдардың басында Шығыс Еуропа елдерінде билікке Батыс үлгісі бойынша шаруашылық және саяси өмірді қайта құруға бағыт алған либералды-демократиялық үкіметтер келді. Әлемдік тарихта алғаш рет социализмнен капитализмге көшу басталды. Басқарудың мемлекеттік құрылымдары, шаруашылық организм, халықтың өмір сүру салты қайта құрылды, либералды демократияның институттары мен құндылықтары бекітілді. КСРО ыдырағаннан кейін тәуелсіз посткеңестік мемлекеттердің көпшілігі шығысеуропалық елдері сияқты даму моделі ретінде нарықтық экономика мен саяси құрылыстың либералды-демократиялық нысанын сайлады. 80-90 жылдары дамыған капиталистік елдердің саяси өміріндегі сол партиялар мен қозғалыстардың ықпалының құлдырауымен сипатталды. Сол идеология дағдарысы және Шығыс Еуропа мемлекеттері мен посткеңестік кеңістіктегі социалистік жүйені жою жағдайында коммунистік қозғалыс нақты саяси күш ретінде дамыған елдердің қоғамдық-саяси аренасынан кетті. Азаматтық қоғамды қалыптастыру. Соңғы онжылдықтардың маңызды оқиғалары: ҒТР дамуы, қару-жарақ пен «қырғи-қабақ соғыс» жарыстарының аяқталуы, жетекші елдерде экономиканың және өмір сүру деңгейінің өсуі, кең өңірлік интеграция және т.б. азаматтық қоғамның нығаюымен сүйемелденді. Азаматтық қоғам - экономиканың, мемлекеттің және жеке өмірдің түйіскен жерінде орналасқан сала. Ол одақтарды, қауымдастықтарды, әлеуметтік қозғалыстарды және әлеуметтік шығармашылықпен байланысты қоғамдық белсенділігімен ерекшеленетін тең 118 құқықты коммерциялық емес, мемлекеттік емес ұйымдарды қамтиды. Азаматтық қоғамның қалыптасуы және дамуы орта сыныппен байланысты. Азаматтық қоғамның даму дәрежесіне демократияның қалыптасуы мен дамуы тікелей тәуелді болады. Азаматтық қоғам тұтастай алғанда мемлекеттің одақтасты және көмекшісі болып табылады. Осылайша, соғысқа қарсы және пацифисттік қозғалыстың дамуы жетекші мемлекеттердің қару-жарақ жарағын шектеу және тоқтату жөніндегі шараларды қабылдауымен қатар жүрді. Жастар қозғалысының көтерілуі үкіметті жастардың проблемалары мен мүдделеріне үлкен назар аудартуға мәжбүр етті. Азаматтық қоғам қызметімен 70-80 жылдары қоршаған ортаны қорғау үшін кең қозғалыстың пайда болуы байланысты. Оның жақтастары әртүрлі елдерде (оларды «жасылдар» деп атайды) табиғатты сақтауды, қоршаған ортаға ұқыпты қарауды қолдайды. «Жасылдар» қозғалысы қоршаған ортаға зиян келтіретін өнеркәсіптің жекелеген салалары үшін маңызды қоғамдық бақылаушы болды. Соңғы жылдары әлемдік аренада әрекет ететін қуатты қоғамдық күшке Мексикада 1994 жылы пайда болған антиглобалистер қозғалысы айналды. 1999-2000 жылдары бұқаралық ақпарат құралдарында «антиглобализм» термині пайда болды. Құрамы бойынша қозғалыстың өзі біркелкі емес, оған қандай да бір қоғамдық наразылықты білдіретін ұйымдар (экологиялық, құқық қорғау, соғысқа қарсы және т.б.) қосылады. Қозғалыстың барлық қатысушыларын жетекші индустриялық державалардың («Үлкен сегіздіктің), Әлемдік Банктің, Халықаралық валюта қорының және жаһандық экономикалық проблемалар бойынша шешім қабылдайтын басқа да құрылымдардың саясатымен келіспеуі біріктіреді. жүктеу/скачать 1.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|