Н а л ьч и к – 2010 Малкъар жазыучуланы суратлау-адабият, жамауат-санат журналлары
жүктеу/скачать 1.04 Mb.
|
|
да жолгъа атландыла. Аланы андан ары барыр жерлерине дери капитан Демченко ашырлыкъды. Баргъан а Совет Союзну Жигити Мишулин коман- дирлик этген танкчыланы дивизияларына этерикдиле. Болсада тынч тюйюл эди ол къыямада муратларына жетмеклик. Фахмулу артист, поэт Гаркови аты кенг белгили жигит врачха, уста спортчугъа – Ноннагъа атап жазгъан назмусун кеси къурагъан макъам бла жырлап, артистлени къайгъыларын чачады бир кезиуде. Бара эдиле ала, туугъан жерни ташына, агъачына къор бола, душман отунда кюймей, аскерчилерибизни да кюйюп кетер жерле- ринде аланы жырлары, оюнлары, музыкалары сакълагъанларына ийнанып, сабанлагъа жауун жаудургъан да кеслери сунуп, искусство жашауну Тейри къылычы болгъанына ишексизликлери алгъа кёллендире. Эндиге дери да кёп жолоучулукъну сынай келген эселе да бу жол а тансыкълы таралтхан хал эслене эди хар биринде. «Адамны жашауу тюшча къысхады», – деди Хенкин, башын кётюрмей, къарамын чурукъ бу- рунларына тирегенлей. Кесин таныгъанлы, анга жаланда фахмусу бийлик эте келген адамны ол кёлсюзлюгюн жаратмагъанла болдула. Алай киши жукъ айтмады, – тынгылап къойдула. Артистни уруш къыйынлыгъы са- гъышха къойгъанын ангыласала керек. Шауаланы Хасан 121 *** Къачан эсе да бирде душман аскер атасын, жесирге алып, бугъоугъа салгъан хапарын эсгерди Науруз Алийхан сынаргъа боллукъ палахны къай- гъысындан кесин къутхарыр акъылда; алай жокъ эди ол сагъатда сынай тургъан къыйынлыгъын унутдурур кюч. Алийхан, терен къамыш «бахчаны» ичинден тёгерегине сакъ къарай чыкъды да, бугъунур жер излей, бир таш артындан экинчи таш артына секирди. Уллу Аллахдан уллу жел жиберип, тёгерекни бораннга алдырырын тилейди, олсагъатда киши аны къайгъылы болмаз ючюн. Науруз аны ызындан чабарыкъ эди, жеталса. Тарас анга тюбер- ге керек эди, тирменден чыгъып. Анга билдиргендиле аскер бёлюмден адам келлигин. Думпду олд а, тирменни эки ташыны ортасында табылыр эсе. Неда совет солдатла бла байламлыкъ жюрютгенин билип, тунчукъдуруп къойма- гъан эселе? Ол бабассакъал сен жанынгча кёрген Алийханынг ёлгенди деп къычырса, Наурузгъа болур болукъду. Тёгерекге сакъ къарайды Науруз, ком- мунист болгъанын унутуп, Аллахха жалынады хыйсапсыз. Тарас, бир заманда тирменден тышына чыкъды да, ушкок тауушлагъа сагъайды. Ол – жетмишден иги да атлагъан адам, узун сакъалы кенг кёкю- регине иелик этген, чал чачы хар заманда ариу таралыпды. Бет орамыны, санларыны ишленнгенлерине чурум табарыкъ тюйюлсе. Жыл саны кел- генликге, борбайлы эр кишиди. Инсан урушну заманында да тирменчи эди ол, алгъын тирмен аны кесиники болгъанды. Артда, Совет власть келгенден сора, къыралны къолуна тюшгенди. Суу тирмен. Къызыллагъа къуллукъ эт- генди жаны-къаны бла, дин китаплары акълагъа ишеклик туу дурмагъандыла, къызылла уа билгендиле аны ол хыйласын. Немецлиле бла «шуёхлукъ» жю- рютюрге да болушадыла ала. Ол, кёзлюклерин къолуна алып, аскер кёлегини этеги бла сюртюп – тазалап, кёзлерине салды да, тёгерекге жангыдан ышан- лап къарады. Ол ангылагъан жокъду, урушда ушкок атылгъан тёреди. Алай анга тюберик адамла уа айтылгъан замандан кёп да кеч къалгъандыла, алагъа керекли билдириуню уа хазыр этгенди Тарас. Бу адамны – Тарасны, кёзлерин терк-терк къакъгъан къылыгъы барды. Узун къалын сакъалы, чачы, чюйре айланнган къашлары чыммакъла, тап ишленнген бурунуну эки жаны. ырхы талагъан индекча, къырыкъ болупдула; чачыны бла сакъалыны арасында къурта къулакълары бютюнда гитчечик- ле кёрюнедиле. Эринлери къыз эринлеге тартаракъдыла – къызгъылдымла – къына жагъылгъанча; аз-маз кёксюлерек кёзлери не арсарлы жолоучугъа да таукеллик берликдиле, фахмулу артистибиз Кючюк улу айтыучулай – атыллыкъ ушкокга ушайдыла мыйыкълары, къол тырнакълары ариу ишле- нипдиле. Къартны кёз тюплери бир кесек кёпчюпдюле. Бу жигит адамны бек жунчугъан кезиулери да болгъандыла: кече сайын терк-терк жокълаучу патеген чырагъы бар эди, кечегиде анга жол кёргюзтген. Бир ингирде – отузунчу жылланы экинчи жарымында эшикден тирменнге киреме дегенинлей, босагъагъа абынып, жерге баууру бла тиеди – тирменнге от тюшеди. Тирмени сыйырлгъанын – колхозгъа берилгенин кётюралмай. кеси от салгъанды деп, беш жыл тутмакълыкъ сынатхандыла. Ол да андан къайтыр- гъа, уруш да башланнганды. Алай Тарас къыралгъа кёл ашамагъанды. Жазыучуну китабы 122 *** Алийхан жесирге тюшмегенин да биле тургънлай этеди Науруз аман къууум. Кёрюп турады аны къалайгъа жетгенин, къалайгъа ташай- гъанын. Ариулугъу бла айгъа, кюннге эришген Нонна , чыртда ыразы тюйюл эди Алийханны бюгюн жолгъа атланнганына. Анга бир зат болгъандан Аллах сакъласын ансы, къыз Наурузгъа ёмюрде да кечерик тюйюлдю бюгюннгю ишин. «Тамата лейтинант, Алийхандан сора адам тапмаймы эдинг бюгюн биргенге элтирге? – деп чамланады Нонна Наурузгъа кеси акъылында – Ала сау болсала, эндиге дери турлукъ тюйюл эдиле…» Да не этсин, быллай ишде кенгеш къурау изленмейди. «Къоркъма, Науруз, – деген эди Алийхан къалын къамишни теренине ташайып теби- регенинде, – фашистлени уяларын къуш тюгюнлей чачарбыз!» Бола тургъан ишлеге кёз къакъмай къарагъан жаланда чууакъ кёкню жылытхан кюндю. Быллай ишле алгъын да бола тургъандыла, алай бу жолча огъурсуз- лукъну ким кёргенди! Алийхан чабалгъаны къадар чабып бара тургъанлай, къалын котурну тюбюне бауурланып, аны марлап тургъан фашистни или- шаннга алды. Алийханны къачханына къууаннган фашистни, кюлген сагъатында жукъа эринлери бла дуппур буруну бир кибик жыйырылды- ла. Сора ол кёксюл шинелини сол женги бла мангылайыны терлегенин, эринлерини шытыларын сюртдю да, кёк кёзлерин кезиу къагъа, совет солдатны жангыдан илишаннга алды. Аллах анга онг берсе, Алийхан, энтта да бир-эки секиргенлей, хуна артына ташайырыкъды, андан сора уа фашист Алийханнга этерин юйюне элтсин. Болсада Алийханны халал тенги, не заманда да аман къуум бийлик этген Науруз, аны халал къаны къара жерге тёгюллюгюне ишексизди. Алайда – орус килисаны тёгереги- не иги да бёкем къаланнган хуна жашха къучагъын кергенча кёрюндю, солуун кючден бла бутдан ала, бауурундан жатхан Алийханнга. Ол бирде, ёрге кётюрюлюп, гуппуруракъ болуп тебиреди алгъа, абына да жыгъы- ла, – жерге тобукълары бла тиеди, дагъыда мычымай кётюрюледи ёрге. Немецли аны илишаннга алып тургъанын а сезеди. «Я Аллах, сен къарыу- кюч бер. Бу жол да бир къутхар палахдан», – деди Алийхан. Ёлюм ызындан къуууп келген сагъатда ол сёзлени эсине тюшюрге- нине кеси да сейир этди жаш. – Килисагъа жюрюгенлени да, бизни да аллахыбыз бирди, – дунияны: Кёкню, Жерни жаратхан да олду, тюз адам- лагъа тюзлюкню жолун кёргюзтген да олду. …Алийханны тенглерини хазна къалмай барысы да урушдадыла. Ала саумудула, ёлгенмидиле – жашны хапары жокъду. Ушкок атылды. Алийханны къулакълары сангырау болдула да къалдыла, кёзлери уа жукъ кёрмейдиле. Хуна ташха тийген окъ къайры чартлагъанын ким билсин. Алай ол ташха тийген сагъатда андан чартла- гъан жютю жаркъачыкъ а Алийханны мангылайына тийип, добар бетин, кёгерген эринлерин къызыл къаннга бояды да къойду. Жаш, ташаракъгъа ташайыр акъылда, килисаны хунасыны ол жанында терен илипиннге Шауаланы Хасан 123 секирди да, жерге бауурундан къапланды. Ким чыгъарлыкъды аны ёл- люгюн мындан? Ёлгенден сора да сюймей эди Алийхан адамгъа хатасы жетерин. Алай эсе, жаны саулай мыллыгын тышына атсын, аны кёрген адамла юсюне топуракъ къуюп кетерча… Олсагъатда ушкок тауушла жашны бютюнда элгендирдиле. Фашист- ле, Алийханны ёлмегенин билип, ызындан къуууп келгенлерине ишексиз болду жаш. Къургъакъсыгъан эринлерин жалай, – башындан къуюлуп келген къанын, бёркюн къолуна алып, аны бла сюртдю. Дагъыда сюртдю. Коммунист къайда къыйын эсе да, анда болургъа кереклисин эртте ангы- лагъан Алийхан кёлсюзлюк этмезге керекди не къыйын сагъатда да. Кеси акъылында этди ол оюмну жаш. Бир кесекден тёгерекни шошлукъ бийледи: ушкок таууш, адам таууш да жокъ. Алийханны къууандырмады бу зат, бютюн бек элгендирди. Аны узакъдан марагъан фашист, олсагъат алайда жетип, арт жанындан бугъа келип, ушкок къалагъы бла желкесине уруп, жашаусуз этерикди. Алайда мурдарла кёп болсала керек ансы, жангыз бири кесин алай базыныулу жюрютюрюк тюйюлдю киши жеринде, не кюйсюз, не батыр эсе да. Науруз, башын ёрге кётюрюп, тёгерекге тынгысыз къарады. Кесин уруш аулагъында сунду, Алийхан ташайгъан къалын къамиш кёз аллына келип тохтады. Дагъыда эс жыйып, анга тынгылап тургъанлагъа кезиу- кезиу кёз жетдирип, аз ышарады. Ала ол айтхан хапаргъа кёз къакъмай тынгылагъанларына ишексиз болду. Алай эсгериулерин андан ары созмаз акъылгъа келди. Болсада театрны адамлары Науруз хапарын жартылай къоймазын тиледиле кёзлери, башлары бла, ауузларындан а сёз чыгъарма- дыла. Олсагъатда Науруз кёпню кёрген огъурлу кёзлерин къаты къысды да, добар къолларына эркинликни кезиу-кезиу берип, ала да бир бирлерин ууа тургъан чакъда хапарын къысха айтып бошады. Дауумхан Алийханны танымагъан адам тюйюлдю – Москвада бирге окъугъандыла, Нальчикде бирге ишлегендиле. Аны ючюн эди Науруз- ну хапарына тынгыларгъа кимден да бек кюйгени. Алийханны ёлгени, Дауум ханны жюрегине къара тамгъа салды, ол, башын кётюрмей, терен- ден ахтыннган сагъатында кёзлери къарангы этдиле, жён этлери юзюлген сунду къарыны бургъан сагъатда. Алайда ол Наурузгъа да кёл ашады – Алийхан аны хатасындан жоюлгъанына ишексиз болуп. «Чырмау болма сёзюме, – деди тиширыу кеси акъылында, айтырымы артха саллыкъ тюйюлме». Дауумхан башын ёрге кётюрген сагъатда къысха къыркъыл- гъан къалын чал чачы сыйдам бетине, мудах талгъыр кёзлерине тёгюлдю, иничке узун бармакълары бла аны артха сылады да, кёзлерин уллуракъ ачып къарады къатындагъылагъа. Сора, биягъындача, солууун теренден алды. Бу жол жюрек тамырлары ачыдыла. Къол бармакъларын кезиу- кезиу ийлей келип, ёрге кётюрюлдю, къызыл огъары жанындан келген ауана ариу жукъа жаякъларын къына тюрсюнлю этди. Бу не этеди де- генча, къарайдыла Дауумханны нёгерлери. Аланы эслеринде болмагъан хапарны башларыгъына уа ишексиздиле. – Науруз, – деди Дауумхан, шош, сабыр, кишини кёзюне къарамай, – сен урушда Алийханны жоюп къайтханлыкъгъа, къолубузда сауут-саба Жазыучуну китабы 124 жюрютмегенликге, мында биз да этгенбиз уруш. – Адамла сагъайдыла. Дау- умхан а бардырады, ёню къарыла, хар сёз айтханы сайын тамагъын ариулай. – Уруш жылла жашаусуз этген эллерибиз кюл болуп, жангыдан кючден бла бутдан тирилдиле. Бюгюн да сейир этеме сау къалгъаныбызгъа. Театрыбызны артистлери эдиле халкъгъа эс тапдыргъан, хорламгъа кёллендирген. Сахнада керек боллукъ затларыбызны эшеклеге жюклеп, кеси аркъабызгъа да алып, сабийлилени сабийлери къолларында бир тау аууздан экинчи тау ауузгъа жаяулай ётюп, халкъгъа сахна оюнла кёр- гюзтгенбиз тохтамай. IV Хамзатны жангы пьесасын окъургъа жыйылгъанда даулашны алай къаты башладыла, къычырыкълары театрны къабыргъаларын къалтыра- та, бир бирге тынгылагъан болмай. Ауузларындан сёз чыгъармагъанла: Науруз, Кусиба, Зурият, сора Барисбий. Владимир Ахматович чакъдан бир сёз айтады ауузларын тыймагъанланы «тизгиннге» жыяр акъылда. Алай анга эс бургъан жокъду. Ол да терлемез жеринде терлеп, – аллай жерде оноучугъа къыйынлыкъ кёбюрек тюшгенин ангылата. «Мен харип адамма, – деди ол кеси акъылында, – быллайлагъа оноу этер баш къайда манга?» – Сырмахан мында болса, директор аллай бир къыйналлыкъ тюйюл эди, ол ишни къолгъа алса, барысыны да ауузларын тыяргъа къо- лундан келлик эди. – Не кёп къалды бу, – деди Владимир Ахматович. – Сора Кусибаны кёзю- башы бла билдире, къатына чакъырды да, къулагъына шыбырдады. – Телефон бла сёлеш да Сырмахан къайда болгъанын бил. Бери мычымай жетсин. Кусиба инчиклери ашыкъ таууш эте къууулду тышына, – эти тыйыпмы къаллыкъ эди! Сырмаханны бла Кусибаны шуёхлукъларыны татлылыгъына ким да сукъланырчады. «Кечелери, кюнлери да биргеди», – дерге бек сюйюучюдюле таулула аллай шуёхлагъа. Бир кезиуде Сыр- маханны бла директорну татлылыкълары Кусибаны тенгинден бир кесек кенгирек этген эсе да, сюймеклик сезимге къажау сюелип, ол эталлыкъ зат болмазлыгъын ангылап, къыз экисини да къуллары-къарауашлары болуп тохтагъанды. Не хатасы барды аны – театрда фахмусузлугъун кёзюне алгъынча тутхан адам жокъ, уллу, гитче роль жетсе да, оюнуна киши сёгюм салмайды. Энди анга: «Ангыламагъан ишинг бла кюрешмеклик – жюзе билмей, тенгизге чанчылгъандан башха тюйюлдю», – деп киши айтмайды. Жаш сюймезча къыз да тюйюлдю Кусиба, алай «Къууанчынга ахшыланы жыярма», – деп киши айтмагъанды алыкъа. Болгъанды дейдиле бир сюйген жашы, таксиде ишлеп, ахча къобарып жашагъан адам, – Билял деп. Кусибаны хайырындан театрны терк-терк жокълап тургъанды. Тенглери бла келип, сахна оюнлагъа да къарар ке- рекли да къалмагъанды. Кусиба элгендиргенликге, театргъа сюймеклиги бюгюн да уллуду. Алай, театрны босагъасындан атлагъанлай, Кусибаны айтханы къулагъына эшитилмей а къалмайды: «Адамлыгъынга сылтау тапмайма, алай сёзюнгде жылыу жокъду». Шауаланы Хасан 125 Не сылтауу да сау миллетни жангыз театрыны артисти шофёр жашха барса, халкъ тийишли кёрмез деген акъыл хорлагъан болур эди, баям. «Туу- гъанлы да сангады жолум», – деп да кюрешгенди жаш. Къалай жокъду ол сёзледе жылыу?! Сырмахан бла Кусиба бирге кирдиле эшикден. Олсагъатда кёп заман- ны тынгылап тургъан Науруз, ёрге кётюрюлдю да, сёз айтды: – Хамзатны жангы пьесасында огъурлулукъ бла огъурсузлукъ бек тап суратланадыла. Ол экисини арасында кюрешни не бла ахыры бошал- лыгъыны тынгысызлыгъы терен сагъыш этдиреди бизни; халкъда миллет илишанланы седирей баргъанлары уа бютюнда бек. Жаланда биркюн- люк жашаугъа кёл салмакълыкъ насыпсызлыкъды. Ол затны кертилигин Хамзат теренден ачыкълайды. Пьесада суратлау сыфатланы сёзлеринде, къылыкъларында; аякъ алыуларында, къол къымылдатыуларында окъуна жашау кертиликни ачыкъ кёребиз. Пьесаны аты да сагъыш этдиреди бизни – «Атамы жомагъы». Аны терен магъанасы барды, – дуниялыкъ жомакъгъа ушагъан заманда жашайбыз… Аталарыбызны жолуна тю- шерге керек болуп тургъанын ангылатады Хамзат бизге. Угъай дечигиз: тилибизге, адет-тёребизге тамбла не кюн келлиги белгисизди: бешик жыр айта билмейдиле бюгюннгю тиширыула, сабийлерине жомакъ айта бил- мейдиле атала, аппала окъуна, ийнекни къайсы жанына олтуруп сауаргъа кереклисин, атха къайсы жанындан минерге тийишлисин да билмейдиле аланы кёбюсю; ырысхыны ызындан тюшгенле миллет культураны, ёз ти- либизде басмаланнган китапланы, газет-журналланы, жууукъну-тенгни окъуна сансыз этедиле, ниет байлыкъ не болгъанына багъа бичмейдиле. – Тамата, бу жол а кесинги профсоюз жыйылыуда сёлешген сунуп къойдунг дейме, тейри адамы, – деди Диммо – Тебо. – Черек да бирде таркъая, бирде къутура келгенди, дуния жаратылгъанлы. Сен айтхан затла бары да бир кюннге жокъ болуп къаллыкъ эселе, сора неден да не бизге, кёзлерибизни къысайыкъ да ахыр жолубузгъа атланайыкъ… – Мен сени таныгъанлы, бу жолгъу сёзюнг бир затха ушады, – деди Науруз Тебогъа, къол жаулугъун хуржунундан чыгъарып, шонтукъ буру- нун бла добар эринлерин сыйпай. – Театрда артистни къадары бла пьесаны жигитини къадары бирдиле, Тебо! (Науруз Тебону чам атын бир заманда айтмагъанды). Келигиз, ол затны эсден кетермейик. Артист андан башха жашауну билмейди, башха жашауну сайларыкъ да тюйюлдю, аны къой, ёлюмню да башха тюрлюсюн. Ма ол сайлауду бизни ишибизни бетин чыгъарлыкъ. Къайда да ишлесин адам, аны бек уллу борчу – адамлыкъны от жагъасында жылыннганлай турургъа керекди. Халкъны кесинге кюл- дюрмез ючюн а, къолунгдан келлик ишни эт. Экинчи кере къайтарабыз бу затны. Тамблагъа жашау халны къаллай боллугъун ангылап, анга кёре сёлеширге керекбиз; оюнубузну мурдору да ол болургъа керекди… Ойсуз къаугъалагъа жол бермезге, харам къан адамгъа кючсюнюп жилягъан сагъатында окъуна тенгсиз, жууукъсуз къалгъан сагъаты жетгенин ан- гылатыргъа. Миннген атыбыз киши арбазында кишнерге тюшмесин. Жазыучу, драматруг да башхамыды, критикагъа жууапны сёз бла угъай, иги чыгъармасы бла берирге керекди. Сора ол заманда жазыучу жангы Жазыучуну китабы 126 чыгъармамы иегилерин ууатхандыла деп айталлыкъ тюйюлдю. Кесини ишин кеси махтамакълыкъ а бетсизлик ишди. Мени тюз ангылагъыз, профсоюз жыйылыуда сёлешмейме, искусстводу миннген атыбызны жю- генин къолубуздан ычхындырмазлыкъ. Хамзатны пьесасында бир пакъыр адамны халсызлыгъына эс бур- гъанма. Ажалны кеси кесине излеп тургъан жазыкъгъа. Аямай тютюн ичеди, аракъыны да алай. Ол кесине сынатхан къыйынлыкъны не менме деген борбайлы адам окъуна кётюраллыкъ тюйюлдю. Жууукъ-тенгнге жууабы уа бу: «Мен сюрген жашауну бир хайыры, – менича бир адам телевизоргъа къарап тургъанлай ёлюп къалгъанды, ауруп, кишини да къыйнамай, кеси да, тёшекге тюшюп, дуния азабын сынамай». –Аракъыдан айырылмай эсенг да, тютюнню къой, – дегендиле жуу- укълары. –Тейри, алай этсек, иги болур, – деп, жаш, олсагъат окъуна бир жанына бурулуп, тютюн къабындыргъанды. – Ким да адамны юсюнден хапар айтырдан алгъа аны ким болгъанын иги билирге керекди, – деди Сырмахан, – сен а, тамата, бу пьесаны не ючюн махтагъанынгы кесинг да ангыламайса. – Бюгюнлю сёлешген сёзюм зырафхамы саналды сора? – Угъай, тамата, биз сенден юйреннгенбиз жашауну сюереге, – деди
– Терс даучула бузукълукъ этерге айланадыла, – деди Науруз сёзю бир башха адамланы юслеринден айтылгъаннга ушап, – тюз сёз – керти сёз жыйынны бирикдирген этеди, жалгъан сёз а – чачхан. – Жаш адамланы оюмларына магъана бермейбиз, – деди Владимир Ахматович, – тохтамай аланы ишлерине, къылыкъларына чурум тапхан- лай... Директор ол сёзлени Наурузну борбайларындан чёкдюрюр акъылда айтды. – Артист партия къуллукъчу тюйюлдю, – деп къойду Науруз. – Тамата, къарайма да, арабызда жарашыулукъ болмазгъа ушап
– Сени кибик кёп директорну кёргенме мен, – деди Науруз, халында бир тюрлю тюрлениу болмай, – жарашмасанг кесинге аман. – Дорбунда таулу эр киши таулу тиширыуну тешиндиргенине къалай къарайса? Ол зат керекмиди пьесада? – Керекди, – деди Науруз, бу жол секирип ёрге туруп, – жолдаш ди- ректор, драматруг сени кибик эр кишилени хапарларын айтады жангы чыгъармасында. Намысха жетгенде, таулугъа артха тургъан адет жокъду. – Науруз, бу жол асыры ачыуланнгандан айтмаз затын айтханын ангы- лап, шинтигине шош олтурду. Сора, къарангы чегетде кюн жарыгъын сакълагъан адамча, сагъышлы болду. Бир кесекден жюрегинде кеси ангы- ламагъан тынгысызлыкъны сезди. Кеси кеси бла ушакъ эте кечиннген бир харип адамгъа ушады, эринлерин терк-терк къымылдатып. Олсагъатда Науруз озгъан заманларын эсгергенин ким да ангыларыкъ эди. Фронтха Шауаланы Хасан 127 тебиреген кюн анасы жылы жилямукълары мудах кёзлерин ауана эте, элден чыкъгъынчы аны ызындан баргъанлай тургъаны олсагъатчыкъда болгъанча, аркъа жиклери къалтырадыла. «Анам, сен жилясанг, жолум боллукъ тюйюлдю, – деген эди Науруз. – Жарсыуунгу теренде букъдур- масанг, бизни жиляуубуз душманнга окъ болмаз». – «Душманнга эрлигинги кёргюзт ачыгъындан, – деген эди ана, жүктеу/скачать 1.04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|