Научный журнал
жүктеу/скачать 3.75 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- МУЗЫКА САБАҒЫНДА ҚАНДАЙ ӘНДЕР АЙТЫП ЖҮРМІЗ
| Н. С. Дүкембай
1 , Г. Н. Дүкембай 2 , А. Махамбетова 3 1 профессор, С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, Павлодар қ., 140008, Қазақстан Республикасы; 2 Ұлттық өнер университеті, Астана қ., 010000, Қазақстан Республикасы; 3 студент, С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, Павлодар қ., 140008, Қазақстан Республикасы e-mail: 1 nazimbek1948@mail.ru; 2 gulzhannat0609@gmail.com; 3 aida_96.baby@mail.ru МУЗЫКА САБАҒЫНДА ҚАНДАЙ ӘНДЕР АЙТЫП ЖҮРМІЗ? Бұл мақалада авторлар музыка, оның ішіндегі ән репертуарының мазмұны, керектігі және балалар, оқушыларды өнегелі, музыкалық қасиеттігіне тәрбиелік маңызы мен рухани жаңғыру мақсаттарын іске асыру. Кілтті сөздер: музыка, әндер, рухани жаңғыру. Құлақтан кіріп, бойды алар Жақсы ән мен тәтті күй Көңілге түрлі ой салар, Әнді сүйсең, менше сүй. Абай КІРІСПЕ Музыка сабағы бағдарламасының өзгеріс кезеңі, ол әндету, ән салу, әнді үйрету, шығармашылық кезеңдері. Барлық бағдарламаларға сараптама жасаған кезінде, ән репертуарының өзгеруі. Жалпы мектепте 1–6 сыныптарда музыка пәні жүреді, біздің ойымызша ол аз, кеңес Одағы кезіндегі 8 сыныпқа жеткізу қажет. Неге? Музыка арқылы, ән арқылы тәрбиелеу, білім беру өтімді. Жақсы мен жаманды айыру, әдемілік деген не? сұлулықты білу, өнегелі, мәдениетті, білімді, жан жақты өмірлік көзғарасы, замануи бағытына бағыттау, ізденісте жаңа технологияларды қолдану, әрқашан муғалімнің шығармашылығында, сонда ғана баланың жан дүниесіне кіре аламыз, тәрбиелейміз, білім береміз. НЕГІЗГІ БӨЛІМ Мектептерге арналған музыка пәні бағдарламалары өзгеріп, жаңадан жасау жұмыстары жүріп жатыр. Кеңес одағынан бастап бүгінгі күннің бағдарламасы айрықша. Бірақта негізгі принциптары өзгеруде: тақырыптары өзгерді, тестілерді қолдану, музыка сабағы өнер сабағына айналуы, сабақтың негізі қимыл, ойнау, әндету, баланы жанажақты тәрбиелеу, оқыту, жаңа техникалық құралдар, жаңа технологияларды қолдану, интерактивтік тақта, компьютер т.б. Жасыратын жоқ, көп мектептерде әкімшілік музыка сабағына көзғарастарын өзгерту керек, музыка сабағы арқылы басқа сабақтарға баланың көзғарастары да өзгереді. Әдемілік, сұлулық, сүйіспеншілік сезім арқылы басқа сабақтарға қатынасы өзгереді, біліміділігін арттырады. Музыка сабағының негізі – вокалды хор жұмысын жандандыру. Музыка сабағының 70–80 % вокалды хор жұмысы, оған жататыны; вокалдық жаттығулар, әннің не музыка шығармаларынан үзінділері, ырғақтық – би жұмыстарының әндетіп сүйемелдеуі және ән репертуары. Негізіне ән репертуарын алатын болсақ, онда сабақтың мазмұнына, сабақтың тақырыбына, сыныптың интонациялық атмосферасына және балаларды қызықтыратын, вокалдық жұмысының машықтануы мен әдеті ескеруілуі болып табылады. Сабақта қолданылатын ән репертуары әртүрлі: әнді үйрету, қайталау, әнді әшекейлеу (динамика), әнді жан сезіммен қабылдау, әнді үйрету барысындағы кезеңдер, түрлі мақсаттар және өз өздерінің әншілік шығармашылығы жатады деп есептейміз. Осындайды ескере отырса, музыка мұғалімнің вокалды хор жұмысы жандандыра түседі де, балаларды қызықтырады, сезімталдық эмоциясы дамып, әншілік мәдениеті қалыптасады да жан сезімталдық қабілеті өседі. Вокалдық хор жұмыстарын жүргізу барысында, сабақтын тақырыбын ескеру кезінде вокалды хор жұмысын қазіргі замануи талабына сай таңдау, мемелекеттің күнделікті өмірі мен кезеңдері, тарихы мен мерекелерді ескере отыра ән репертуарын қолдану болып табылады. Әндердің, музыканың бүгінгі күн талабына мазмұнын ашып үйрету музыка мұғалімнің міндеті. Кеңес Одағы кезеңдер: әндер, әндердің мәтінін қазақшаға аудару т.б. жұмыстарды қою керек. Бірақта, классикалық шығармаларды (әсіресе орыстың) тыс қалдырмай, үлгі ретінде үйрету, қолдану, салыстыру деген ұғымдарды ұмытпау керектігін ескеру, қазақ классикалық музыкасы, қазақ халқының дәстүрлі музыкасы, қазақтың халық музыкасын қолдану, үзінділерін орындау, үйрету, әндету, үйрету, қолдану барысында жанды белсенділігі қалаптасады, музыкалық өнерді танушылық қасиеті дамиды. Одан басқа, классикалық музыка, баланы, оқушыны тәрбелеу құралы ретінде музыкалық, көркемдік татымын, жанын дамытып, рухани жаңғыруы қалыптасады. Классикалық музыкасы өзінің мазмұнымен, жоғары көркемдік деңгейімен, формасымен, интонациялық қасиеттерімен адамға әсер етеді. Осыны түсіндіру, оқушының қабылдау музыка мұғалімнің міндеті, парызы. Сонда ғана бала, оқушы жанжақты, білімді, мәдениетті, жаман мен жақсылықты |