«научное наследие заки ахметова и национальные ценности», в честь 95-летнего юбилея Заки Ахметова

231 
2. Нистратов, Е. Д. Жас футболшыларды даярлаудың бір жылдық циклінде 
жаттығу жүктемелерінің құрылымын оңтайландыру: реферат. дис.. канд. пед. 
ғылымдар / Нистратов Е. Д. — Смоленск, 2000.
3. Бизанц Г. Жас футболшыларды маусым алдындағы даярлаудың негізгі 
ережелері / / Шетелдік ғылыми зерттеулер. Т. I.-M.: ФиС, 1992. 
УДК.53:37.01 
ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН АЙМАҒЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІН ЕСКЕРУ 
АРҚЫЛЫ ОРТА МЕКТЕПТЕ ФИЗИКА САБАҒЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ 
Касымова Б.К. 
Ғылыми жетекші: Ахметжанов Б.К. 
С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті
Өскемен қ., Қазақстан, e-mail: beysen_1956@mail.ru 
Қазақстан Республикасында білім беруді дамыту бағдарламасының 
мақсаты Қазақстандық білімнің жаһандық бәсекеге қабілеттілігін арттыру және 
жалпыадамзаттық құндылықтар негізінде тұлғаны тәрбиелеп, оқыту [1]. 
Педагогикалық іс-әрекеттің жаңалығы қазіргі қоғам жағдайында мұғалімге 
баланы оқуға үйрету басты міндет болып табылады [2-3].
Біріншіден оқу пәндерінің бытыраңқылығы, бір-бірінен алшақтығы, 
байланыссыздығы, екіншіден интернеттің дамуы, яғни ақпараттың көбею, соның 
ішінде әртүрлі жалған мәліметтердің пайда болуы оқушының білім алу үрдісін 
қиындатады, қажетті білім және дағдыларды жүйелі түрде қалыптастырып, оқыту 
нәтижелеріне жетуіне кедергі жасайды.
Оқыту және тәрбиелеу процестері үздіксіз болуы қажет, сондықтан оқытушы 
сабақтарды және қосымша сабақтарды ұйымдастрыған кезде білім беру 
нормаларын бұзбай, пәнаралық байланысты қолданып, оқытуға метапәндік 
көзқараспен мүмкін болатын әмбебап оқу әрекеттерін іздегені дұрыс. Оқу пәндерін 
біріктіре алатын нәрсе – бұл физикалық заңдылықтарды процесстерді түсіндіру 
кезінде нақты қолданысын көрсетіп, жан-жақты қарастыру – өндірістегі, 
табиғаттағы, соның ішінде әсіресе аймақтың өндірісі мен табиғатында.
Мектеп физикасы оқулықтарының мазмұны (теориялық және тапсырма 
материалдары) әртүрлі ұлттардың мәдениетінің, өмір салты мен тұрмысының 
ерекшеліктерін есепке алмаған абстрактілі сипатқа ие. Білімнің өмірлік жағдайына 
қарай қолданылуын көруге мүмкіндік берілсе, оқушының пәнді түсінуі, ой-өрісін 
дамытуы жеңілдейді, оқушылардың пәнге деген қызығушылықтары артады. 
Танымдық қызығушылық оқушылардың сабақтардағы белсенділігіне және білім 
сапасының өсуіне ықпал етеді. 
Физика сабағында аймақтық компонентті қолдану жаңа білімді ашуға 
бағытталған. Оқушы зерттеуші ретінде бұрын өзіне беймәлім шындықтарды ашады, 
сол арқылы бойында өз жеріне деген мақтаныш сезімін тәрбиелеп қана қоймай, 
оның білім сапасын 
арттыруға 
көмектесетін 
танымдық дағдыларын 
қалыптастырады. Сабақтағы аймақтық компонент сонымен қатар оқушылардың 

232 
ойлау дербестігінің көрінісін білдіреді, балалардан жеке өмір тәжірибесін 
қолдануды талап етеді. 
Әрине, мұндай сабақтарды өткізу мұғалімнен байыпты дайындықты, 
өлкетану материалын терең талдауды, оны пайдалану нұсқаларын ойластыруды 
қажет етеді. 
Біздің жұмысымызда аймақтық компонентті ескере отырып, физиканы оқыту 
әдістемесін жасауға әрекет жасалынды. 
Біздің аймақ – Шығыс Қазақстан облысындағы өзінің ұлы тарихымен, 
дамыған өнеркәсібімен және тамаша табиғи байлығымен – биік тауларымен, мөлдір 
көлдерімен, көп өзендерімен, әсем жазықтарымен әйгілі Кен Алтайы. 
Орта мектеп физика курсындағы аймақтық компоненттің үш негізгі аспектісі 
бар: 1. өлкетану; 2. кәсіптік бағдар беру; 3. экологиялық. Олардың барлығы тек 
Өскемен, Шығыс Қазақстан облысы үшін ғана емес, бүкіл Қазақстан үшін өзекті. 
Білім беру бағдарламасына өңірдің экономикалық - шаруашылық мамандануын, 
оның физикалық - географиялық, демографиялық және тарихи ерекшеліктерін, 
ғылыми - өндірістік базаның дамуын қоса алғанда, біз мемлекеттік білім беру 
стандартының қисыны мен мазмұнын бұзбай, аймақтық компонентті қолдану 
оқушының физиканы ғана емес, сонымен бірге туған өлкесінің ерекшеліктерін 
оқуға деген қызығушылығын оқытудың әлеуметтік пәндік ортамен байланысын 
нығайту арқылы ынталандыруы керек.
Бұл мәселені шешу қазіргі заманғы мектепке берік білім беріп қана қоймай, 
өз бетінше және шығармашылықпен жұмыс істей алатын және оқуға қабілетті, 
құзыретті, өзін-өзі дамытатын жеке тұлға қалыптастыруға мүмкіндік береді, бұл ҚР 
білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасының міндеттеріне жауап береді 
[1-2]. 
Физиканы оқу кезінде аймақтық компонентті қосу пәнге деген 
қызығушылықтың дамуына ықпал етеді, оқушының отбасы мүшелерімен және 
таныстарымен алған білімдерін талқылауға алғышарттар жасайды, бұл өз кезегінде 
белсенді өмірлік ұстанымды қалыптастыруға, Отанына, ана тіліне деген 
сүйіспеншіліктерінің артуына, қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға ықпал 
етеді. Аймақтық компонентті қолдану мектеп пен соңғы жылдары жоғалған өндіріс 
арасындағы байланысты нығайтуы керек. 
Өскемен кәсіпорындарында экскурсия жүргізу мүмкіндігі жоқ, тек " ҮМЗ " 
ААҚ - да мектеп экскурсияларын қабылдауға қабілетті ақпараттық-көрме орталығы 
бар [4].
Шығыс Қазақстанның негізгі өнеркәсібі түсті металлургия болып табылады. 
Мұнда кен өндіру, байыту және металлургия кәсіпорындары орналасқан. Олардың 
ішіндегі ең ірілері "Казцинк" ААҚ, "ҮМЗ" ААҚ, "ӨТМК"ААҚ, KazMinerals болып 
табылады. Машина жасау кәсіпорындарының ортасын "Востокмашзавод" ААҚ, 
"Өскемен арматуралық зауыты" ААҚ, "Өскемен конденсаторлық зауыты"ААҚ 
бөліп көрсетуге болады. Энергетикалық кешен төрт жылу станциясын қамтиды: 
Өскемен, Согра, Семей, Риддер; алты су электр станциясы: Өскемен, Бұқтырма, 
Шүлбі, Тиша, Үлбі, Хариузов; электр желілерінің кәсіпорындарын жөндеу және 
құрылыс ұйымдары. Түсті металлургия кәсіпорындарын геологиялық қолдауды 
қамтамасыз етеді. 

233 
Өнеркәсіптік 
кәсіпорындарды 
жобалаумен 
"Казгипроцветмет"ААҚ 
айналысады. 
Мамандарды дайындайтын ең ірі білім беру орталықтары- ШҚУ [5] және 
ШҚТУ. Ірі ғылыми орталық Курчатов қаласы, 1991 жылы жабылған Семей ядролық 
полигонының орталығы болды. Курчатовта Ұлттық ядролық орталық құрылды [6].
Физиканы зерттеу процесінде аймақтық компонентті қолданудың кейбір 
мысалдары: 

жүктеу/скачать 5.2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: