Саясат тарихы.
Академик Э. Лависс Үшінші француз республикасының ресми тарихшысы болды. Ол тарих ғылымының негізгі міндеті сол кездің моралдық-адамгершілік құнылықтарын ғылыми түрде негіздеу деп түсінді. Екінші бір А. Рамбо есімді тарихшымен бірлесіп «Жалпы тарих» деп аталатын ұжымдық еңбектің редакциясын басқарды. Оның басшылығымен «История Франции от ее истоков до революции» атты шығарма жарық көрді. Бірақ оның тарихшы ретінде атын шығарған,француз халқының ұлттыұ және тарихи санасын қалыптастырған Франция тарихының оқулығы еді. Оқулық негізінен оқушыларға арналды. Оның беделінің жоғары болғандығы сондай, оқулықтың бірінші басылымы 1884 жылы шықса, соңғы 50-іншісі 1950 жылы жарық көрді.Француз елінің ұзын-сонар тарихтағы әкімшілік, территориялық және моролдық бірлігі ел қамын ойлаған корольдардың арқасы. Жер шарын мекендеген қай халық болмасын француздармен байланыста болған дейді тарихшы. Франция үкіметіне қарсы келгендердің бәрі француз халқының жауы. Оның революцияға берген бағасы екі ұшты. Бір кезде революция қажеттілік болса,қазыр ондай өзгерістерге жол беруге болмайды деп қортындылайды. Лависстың тарихи көзқарасы-ұлтшылдық,француз дәстүріне адалдық,күнге,жерге,ата-баба рухына табыну.
Француз тарихшысы А. Олар да Республика тарихына арнап бірнеше еңбектер жазды. 1901 жылы жарыққа шыққан оның «Политическая история Французской революции. Происхождение демократии и республики» деп аталатын монографиясында үшінші республика1792-1804 жылдардағы бірінші республиканың дәстүрін жалғастырушы деп есептеді. Революцияның мәні 1789 және 1793жылдардағы «Құқық декларациясында» көрсетілген деп дәлелдейді тарихшы-ғалым. Автор революция барысындағы саяси топтардың күресіне тоқталады. Бірақ, олардың көзқарасынан онша үлкен айырмашылықты көрмейді. Оның сүйікті тұлғасы Дантон. Оған«... Дантон - реальный политик, который «никогда не шел впереди общественного мнения». Он – пламенный трибун, «умиротворитель революции 10 августа 1792 г.», спаситель Франции от интервентов. Дантон хотел избежать любой ценой окончательного раскола между Горой и Жирондой» деп баға береді. Керісінше Олар Робеспьерге «самовлюбленный демагог», «беспредельно мстительный, безжалостный клеветник» депоған жағымсыз мінездеме береді.нның болашағының кепілі.
Келесі бір француз тарихшысы Робеспьерді ақтап алуға тырысты. А. Матьез есімді тарихшы 1907 жылы «Робеспьерді зерттеу Қоғамын» құрып ,«Революционные анналы» журналын шығара бастады. Негізгі мақсаты оның революциялық қызметіне әділ баға беру. Революция тарихына әлеуметтік күрес ретінде қарастыра отыра, Робеспьерді асыра дәріптейді. Ол Дантон жөніндегі аңызды жоққа шығарып, оның пара алғыштығын, котреволюционерлермен байланысын әшкерлейді. .
Герман тарихнамасында саяси тарихққа қалам тартқан тарихшы Г. Дельбрюк. Ол көп томдық «Истории военного искусства в рамках политической истории» атты еңбегінде әскери уақиғалардың қоғамдық құрылыспен байланысын зерттейді. Оның тарихи концепциясының мәнібір біріне қарсы жақтардың күресі. Мысалы табиғат пен адам, жеке тұлға мен бұқара.жеке адам мен қоғам,рух пен күштің арасындағы күрес осының айғағы. Ал енді мұндай күрестің айқын көрінісі-соғыс дейді тарихшы. Қорғаныс соғыстары ұлттық мүддені сақтап қалу үшін болатын күрес.
Достарыңызбен бөлісу: |