Лек си ка лық-грам ма ти ка лық
Транс фор ма цияға ан то ни ми ка лық ау дар ма, көр кем ау дар ма
жə не ко ли ген са цияны жат қы за ала мыз. Көр кем ау дар ма – əде би
шы ғар ма ның бір тіл ден екін ші тіл ге ауда рыл ған нұс қа сы, көр кем
əде би шы ғар ма шы лық тың бір са ла сы. Көр кем ау дар ма түп нұс қа-
ға ма ғы на сы қан ша лық жа қын ке ле ті ні не орай дəл ме-дəл ау дар-
ма, ер кін ау дар ма, сəй кес ау дар ма деп бө лі не ді. Көр кем ау дар ма да
əде би шы ғар ма сөз бе-сөз тəр жі ма лан байды, сөз дер дің ма ғы на сын,
көр кем дік қуа тын, бей не лік əсе рін не ғұр лым то лық жет кі зу мақ сат
еті ле ді. Ан то ним дік ау дар ма ау дар ма шы ға грам ма ти ка лық фор ма,
лек си ка лық үйле сім ді лік ере же ле рі не қа ра ма-қар сы бо лып, ау дар-
ма мə ті нін көр кем ді гі нен айыр ған кез де ау дар ма ті лін де грам ма ти-
ка лық құ ры лым ды дұ рыс қолданбаған кезде іске асады. Мы са лы,
He did not have much time at his disposal. Оның уақы ты аз қал ды.
Экс пли ка ция – дəл емес ұғым ды дə лі рек ұғым мен ауыс ты ру.
Экс пли ка ция тер ми ні сим вол дар мен шарт ты бел гі лер ді бей не-
леу үшін қол да ны ла ды. Экс пли ка ция (лат. explicatio – анық тау,
тү сі ну – кейбір кезде өз тіліміздегі сөздерді түсінбей қалуымыз
адам арасындағы қарым-қатынас пен талқылау жасағанда түсі-
ніс пеушіліктерге əкеледі. Сонымен қатар кейбір жағдайларда
дəлме-дəлдік пен анықтықтың жоқтығы қате жағдайлар туғызуы
мүмкін. Мысалы: көпшілік ойлардың қалыптасуында ішкі ойлар-
ға жүгінеміз. Ішкі ойлардың өзі экспликацияға əкеледі. Экс пли-
ка цияда анық емес, дəл ді гі жоқ тү сі нік тер дің ауысуы біз ді қа те
тү сі нік тен сақ тап қа на қой май, экс пи ли ка цияға ұшы рап отыр ған
зат ту ра лы ту ра көз қа рас пен оған же те лей кі рі гу ге əке ле ді, яғ ни
өз ойың ды то лық тай дəл ді лік ке жет кі зе ді.
|