Ш. Т. Сауданбекова аударма теориясы
Ау дар ма жəне ау дар ма үде рі сі
жүктеу/скачать 0.9 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ау дар ма жəне ау дар ма үде рі сі
Ау дар ма бұл адам зат қо ға мын да ғы күр де лі əрі көп қыр лы са- ла ның бі рі бо лып та бы ла ды. Əл бет те, ау дар ма бір тіл ді екін ші тіл ге жет кі зу деп айт ыл са, шын ды ғын да ау дар ма үдерісі ке зін де тек қа на бір тіл ден екін ші тіл ге ауда ру ға на емес, со ны мен қа- тар ау дар ма ке зін де əр түр лі мə де ниет, əде биет, ке зең, əр түр лі салт дəс түр лер мен қа ғи да лар мен да му дең гейле рі ұшы ра са ды. Ау дар ма ісі мен қы зы ғу шы лар ара сын да мə де ниет та ну шы- лар, та рих шы лар, əде биет та ну шы лар да бар. Əр түрлі пікірлерге сүйен сек, ау дар ма үде рі сі ке зін де гі тіл дік бір лік тер əуен шы ға- ру ке зін де гі но та ны бі лу сияқ ты үл кен ма ғы на ға ие. Жал пы ал- ған да ау дар ма линг вис ти ка лық қа на опе ра ция емес, яғ ни тіл дік бір лік тер дің өзі ау дар ма теориясы ке зін де жет кі лік сіз. Екін ші дү- ниежү зі лік со ғыс тан кейін ау дар ма са ла сы ке ңейе тү сіп, синх рон- ды ау дар ма, ки но фильм дер ау дар ма сы, ра дио те ле бағ дар ла ма лар ау дар ма сы сын ды түр ле рі кең етек ала бас та ды. Ауда рыл ған кі- тап тар дың са ны өсіп, əр түр лі ұйым дар ме ке ме лер, кə сі по рын дар шең бе рін де кең кө лем ді рес ми жаз ба ау дар ма лар жүр гі зі ле бас- та ды. Линг вис тер дің мұн дай мə се ле ге кө ңіл ауда руы да ма ңыз ды еді, яғ ни бұл ау дар ма ісі нің са па лық жа ғы нан өз ге руі бо ла тын. Бү кіл əлем де көр кем əде би шы ғар ма лар дың са ны арт са да ма ңы- зы мен кө ле мі жа ғы нан ғы лы ми-тех ни ка лық, қо ғам дық-саяси, эко но ми ка лық-за ңи ау дар ма лар ал дың ғы орын ға шық ты. Ау дар ма үдерісі екі ке зең нен тұ ра ды. Бі рін ші сі – ауда ры ла- тын ма те ри ал ды тү сі ніп, ұғы ну, екін ші сі – ауда ру ке зін де түп нұс қа мə тін ді жет кі зу дің ар найы жол да рын та ба бі лу. Тү сі ну дің өзі Лит- ви нен ка ның айт уы бой ын ша, тө мен де гі дей этап тар ға бө лі не ді: 1) син так сис тік қа тар мен лек си ка ны тү сі ну. Бұл күр де лі фра за лар ға қа тыс ты. Сөз бен сөз ара сын да ғы син так сис тік бай- ла ныс ты тү сі ну ба ры сын да сөз дер дің лек си ка лық ма ғы на сын ай қын дай мыз, фра за ға бө лу əдет те гі дей жү руі тиіс: бас тауыш, баян дауыш, то лық тауыш, т.б.; 2) зат тық тү сі ну. Ауда ры ла тын фра за ны анық тап алу үшін оның іш кі маз мұ нын, оны құ райт ын бө лік ті ұғы ну ке рек; 3) ло ги ка лық тү сі ну, бұ ған лек си ка лық жə не зат тық тү сі ну кі ре- ді, бас қа ша айт қан да, фра за ның ма ғы на сы мен іш кі маз мұ нын ұғы на ала мыз, осы жағ дайда ға на дəл ме-дəл ау дар ма тү рі не же ту ге бо ла ды; 12 4) ай қын кө рін бе ген нəр се ні де тү сі ну, бұл жағ дайда ав тор сөз бен емес, ин то на циямен бе ріл ген нəр се ні де ұғы ну, əл бет те ау- дар ма ке зін де де ол сол қал пын сақ тауы тиіс. Ав тор дың сө зін ай- қын дау тү сін ді ру ді қа жет ет пей ді; 5) эксп рес сив ті фра за лар ды тү сі ну. Юмор, иро ния, сар казм, əжуа, қуа ныш эксп рес сия ның бар лық тү рі ау дар ма ке зін де тү сі- нік ті əрі мак си мал ды түр де дəл жет кі зі луі ке рек; 6) кри ти ка лық тү сі ну. Ма ғы на лық эксп рес сив тік маз мұ ны жа ғы нан тү сі ну ар қы лы ав тор дың по зи циясын, оның ойын, айт- қы сы кел ген нəр се сін тү сі ніп, ба ға лау қа бі ле ті не ие бо ла ала мыз, яғ ни бұл – ав тор мен ке лі су не ме се оны сы нау сияқ ты мүм кін дік- тер. Осы лай түп нұс қа ны тал да ған соң ау дар ма шы ауда ру ды, яғ ни түп нұс қа маз мұ нын жет кі зу де лек си ка лық жə не грам ма ти ка лық жет кі зу құ рал да рын таң дау ды бас тайды. жүктеу/скачать 0.9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|