Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3

75 
Бөлшектердің берілген жүйесінің инерция центрімен берік байланысқан 
жəне инерциялық санақ жүйелеріне қатысты ілгерiлемелі қозғалыста 
болатын санақ жүйесін инерция центрінің санақ жүйесі немесе Ц-жүйе деп 
атайды. Ц-жүйенің негізгі ерекшелігі − онда бөлшектер жүйесінің толық 
импульсы нөлге тең − бұл тікелей (3.10) формуласынан шығады: 
0. 
Басқаша айтқанда, бөлшектердің кез келген жүйесі тұтастай алғанда өзінің 
Ц-жүйесінде тыныштықта болады. 
Бөлшектердің тұйықталған жүйелері үшін − жүйе инерциялық, ал 
тұйықталмаған жүйелері үшін, жалпы алғанда инерциялық емес болып 
саналады. 
Физикада Ц-жүйенің мəні зор. Көптеген жағдайларды түсіндіру үшін 
осы Ц-жүйенің артықшылықтары сөзсіз пайдалы. Бөлшектердің соқтығысу 
теориясын жəне қатты заттардың динамикасын қарастырған кезде осы Ц-
жүйенің маңызының зор екені көрінеді, сондықтан бұл сұраққа əлі талай 
қайтып ораламыз.
Екі бөлшектен тұратын жүйе. Бөлшектердің массалары 
жəне 
. 
Ал олардың К санақ жүйесіндегі жылдамдықтары – мен . Ц-жүйедегі 
осы бөлшектердің импульстерін анықтайық. 
Ц-жүйесіне жататын барлық шамалардың төбесіне тильда ( ) белгісін 
қойамыз. Cонда іздеп отырған импульстерді келесі түрде жазуға болады: 
,
. 
 
мұндағы, 
 – К- санақ жүйеге қатысты Ц-жүйесінің жылдамдығы, яғни 
инерциялық санақ жүйелерінің бip-бipінe қатысты салыстырмалы 
жылдамдығы. Осы формулаларға 

жүктеу/скачать 2.75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: