Ауалдан ахыргъа дери: тилстрим (джангы китаб. Башланнганы — 12. 04. 2012) динстрим, тилстрим эмда гольфстри́м



бет1/5
Дата20.06.2016
өлшемі446.5 Kb.
#149034
  1   2   3   4   5
АУАЛДАН АХЫРГЪА ДЕРИ: ТИЛСТРИМ

(джангы китаб. Башланнганы — 12.04.2012)
ДИНстрим, ТИЛстрим эмда ГОЛЬФстри́м
Гольфстри́м (от англ. gulf stream— течение из залива)— тёплое морское течение в Атлантическом океане. В широком смысле Гольфстримом часто называют систему тёплых течений в северной части Атлантического океана от Флориды до Скандинавского полуострова, Шпицбергена, Баренцева моря и Северного Ледовитого океана.

Расход воды Гольфстримом составляет около 50 миллионов кубических метров воды ежесекундно, что в 20 раз больше, чем расход всех рек мира, вместе взятых. Тепловая мощность составляет примерно 1,4·1015 ватт. Динамика течения заметно изменяется в течение года.

Благодаря Гольфстриму страны Европы, прилегающие к Атлантическому океану, отличаются более мягким климатом, нежели другие регионы на той же географической широте: массы тёплой воды обогревают находящийся над ними воздух, который западными ветрами переносится на Европу. Отклонения температуры воздуха от средних широтных величин в январе достигают в Норвегии 15-20°C, в Мурманске— более 11°C. ВИКИПЕДИЯ.
Гольфстрим джылытады тенгизни, хауаны.

ШималдА джашайма — билеме аны.

Гольфстрим джылытады тёнгегими,

Тилстрим а — джюрегими.


Гольфстрим джылытады турсам Шималда,

Тилстрим а джылытады болсам да къайда.


Айырылмайын джюрегимден, эсимден,

Ана тил айланады мени биргеме.

Ол туугъан халкъым бла байлаб турады мени,

Ата джуртум бла байлаб турады мени.


Эне тауладан, бара тюзлени,

Къобан байлагъанча тау бла тенгизни,

ма алай турады байлаб,

бютеу дуния бла Акъ сёз мени.


Эки къанатым — иман бла тил,

Кёкню, джерни да таныталла манга.

Сюркелирге тюл — сюелирге,

джюрюрге, учаргъа да онг берелле манга.


Айланалла мени джанымда

назму дефтер бла хамайыл.

Китабдан, Къаламдан айырылма дегенле

Кязим хаджи бла Сымайыл.


Айланалла мени джанымда

хамайыл бла назму дефтер.

Хакъ сёз бла Акъ сёздюле

адамны Адам да, Шайыр да этген.


Кёклени, джерни, джашауну да

ким джаратханды, ким?

Не ючюн? Анга берелле джууаб

ДИНстрим бла ТИЛстрим.


Джан джурт бла Ата джуртдан

эниб келелле ол эки къобан.

Ала бла джюрегин сугъармагъан

эки дуниядан да къаллыкъды къуру.


Акъ сёзню келечиси, бийи эмда къулу —

Мен — ТИЛстримден алама къарыу.

Халкъымы, кесими да джууукълашдыра Хакъгъа,

къарагъа — къара дейме, акъ дейме акъгъа.


ТИЛстрим тохтагъан кюн бузларыкъды халкъ.

Акъ сёзге, Ана тилге болмасакъ сакъ,

къара ырхыгъа ачыллыкъды джол —

бизни къурутурукъду ол.


Къолдан келгенни этмесек хар ким,

минг-минг джылны келиб тургъан ТИЛстрим,

бу ёмюрде боллукъду тохтаргъа.

Чамланмайыкъ, сора, къадаргъа.


Халкъны Халкъ этген —

диниди, джуртуду, тилиди.

Ол ючючсюню бирлигиди

халкъны Халкъ этген.


Сюрюуню Халкъ этген —

Диниди, Тилиди, Элиди.

Ол ючюсюню бирлигиди

адамны да Адам этген.


Мен — шайырма: Ана тил,

Акъ сёз джаратханды мени.

Хакъ сёзденди Акъ сёз:

сыйлайма Сёзню.

Динден сора — тилди,

къутхарлыкъ, джашатырыкъ да бизни.


Хакъ сёзге, Акъ сёзге да болайыкъ сакъ.

ТИЛстрим тохтагъан кюн, бузларыкъды халкъ:

бирибиз да сау къаллыкъ тюлдю —

барыбыз да боллукъбуз талкъ.


КЪУРАЛЫУ
Биринчи Сёз — Кёкден,

экинчи сёз — джюрекден...

Къошула илхам бла фахму,

Алай къуралады назму.


Ачылса джюрек,

ачылады Кёк:

энеди андан керамат,

болуб шайыргъа аманат.


Къанатлы джанны тартады Кёк.

Къанатлы джан тартады Кёкню.

Сёз — Ышыкъ-Джарыкъ —

кёрюнеди. Ашыкъ

тюберге анга, болургъа аны бла —

рахатлыкъ табар тёнгегинг, джанынг да.


Кёкден — къарай — джулдуз бла Ай,

Джерден — къарай — Таш бла Терек,

бир-бирине дагъан бола баш бла джюрек —

Ючюнчю дуния къуралады алай,

Джангы дуния къуралады алай —

Тюбей, джюрек бла Кёк.


АЛА БЛА БОЛ
Ауалдан баргъанча ахыргъа,

ауулдан кетгенме тышына.

Айырылыб джеримден, элимден,

не табдым тыш джуртлада мен?


Бир джукъ да. УзАкъ да, джууУкъ да —

бары къалгъанла Джуртда.

Джашау да, джашлыкъ да, саулукъ да —

бары къалгъанла анда.


Алай а, тюлме джангыз —

барды эки нёгерим:

Иманым эмда Тилим.

Ала бла тюлме джансыз.


Аладыла джашатхан мени,

бериб сабырлыкъ, таукеллик да.

Джокъду меннге аласыз

ёлюмсюзлюк, ёмюрлюк да.


Аладыла къайтарлыкъ мени

Хакъгъа, Халкъгъа, Джуртха да.

Аладыла миндирлик мени

ол Боракъ деген атха да.


Хакъ сёз бла Акъ сёз —

аладыла мени къадарым.

Аладыла халкъыма,

тели башыма да мадарым.


Ала бла джашай эсе халкъ,

боллукъ тюлдю дуниядан талкъ.

Басмазлыкъла аны къурум бла джалын:

Хакъ сёз бла Акъ сёз къутхарлыкъла джанын.


Ол экисидиле ачхан

джети къат Кёкню, джюрекни да.

Аладыла сакълагъан

Джуртну Ташын, Терегин да.


Сёз — ышыкъ, Сёз — джарыкъ.

Кёрюннгенди-келгенди ол

файгъамбарлагъа, шыйыхлагъа

эмда... шайырлагъа.


Хакъ сёз бла Акъ сёз

ачадыла джандетлеге джол.

Болур ючюн Адам,

болур ючюн Поэт

хар къуру да ала бла бол.
КЪАЙЫТЫУ
Мен — тау суу, ашыкъдым тенгизге:

не табдым анда кесиме не сизге?

Къалмады ёзюм да, атым да,

тазалыгъым, татыуум да.


«Таулу тюзде абыныр» -

абына, тюзледен ётдюм,

сора, тенгизге джетдим...

Тенгиз а — мени ахырым.


Белгисизди мени къабырым —

тенгизде табмазсыз аны.

Джаным а, джаным —

булутланыб, къанатланыб,

чыкъгъанды да Кёкге,

къызара, къарала, агъара,

кюрешеди къайытыргъа артха...

джетерми, джетмезми Джуртха?


Туугъан джеринден айырылгъан —

тас этеди кесин.

Тау суугъа соругъуз аны,

ол айтыр тюзюн-кертисин.


Болгъанны, боллукъну да айтыргъа

боллукъду: ёлюб тирилгенди ол —

туугъан тауларына да къайытыргъа

насыблыгъа табылгъанды джол.


Таулада джауады къар,

таулада джауады джауум.

Джуртуна къайыталгъан тау сууду ол —

ангылайма аны къууанчын, джарсыуун.


Таулада джауады къар,

таулада джауады джауум —

Джуртума къайытханды мени

чыммакъ Акъ сёзюм, назмум.


Къарагъыз, тынгылагъыз, ангылагъыз аны:

ауулдан шахаргъа дери,

Къыбыладан Шималгъа дери,

Ауалдан Ахыргъа дери.

джолугъузну, джазыуугъузну кёрлюксюз анда.
Тюшюндюрюрча, тирилтирча

халкъны ёлгенин, сауун,

таулада джауады къар,

таулада джауады джауум.


АКЪ СЁЗНЮ ЫШЫГЪЫНДА
Не заманда да, къайда болсам да,

къарагъанлай, марагъанлай,

ышаннга салгъанлай турады ёлюм.

Джангыз,


Акъ сёзню ышыгъында, джарыгъында,

тынгы-тынчлыкъ табады кёлюм.


Акъ сёз агъарады къарангыда,

къара кючледен къутхара дунияны.

Къутулалла кёб тюрлю палахдан

Къысылгъанла ышыгъына аны.


Джулдузчады Акъ сёз — къоруйду

кесин да, дунияны да къарангыдан.

Джазгъанны, окъугъанны да

сакълайды, къутхарады зарандан.


Хакъ сёзден туугъанды Акъ сёз.

Аны джарыгъында, ышыгъында

джашарыкъдыла Халкъ да, Джурт да —

алай уллуду кераматы аны.


Не заманда да, къайда болсам да,

марагъанлай айланады ёлюм.

Джангыз,

Акъ сёзню ышыгъында, джарыгъында,

тынгы-тынчлыкъ табады кёлюм.
ЭКИ ДЖАГЪАНЫ АРАСЫНДА
Терк-терк къарайма, чыдамай:

къымылдамай, тауушун чыгъармай,

кючюгюмча, джатады телефон да —

тынчлыгъын бузгъан джокъду аны да...


Дуния кетмеген эсе кёчюб,

бу шошлукъ неди?

Келлик эсе да кечигиб,

келге эди бир иги хапар.


Джукълайла телефон да, кючюк да...

Джюрегим болмаса да хош —

уятмаз ючюн аланы —

мен да турама шош.


Турсунла ала алай рахат.

Ансы бир кере,

кючюк улуб, телефон зынгырдаб,

уюб тургъан хауа къалтыраб,

ёлюм къоркъууун этген эдиле...
Джукълайдыла телефон да, кючюк да.

Джюрек, алагъа ий да эсинги,

Рахат бол. Иги джора эт да,

къайгъылагъа ашатма кесинги.


Телефон зынгырдаса да къоркъама,

зынгырдамаса да болама къайгъылы.

Къалакъланы аямай тартама,

ачыкъ тенгизде барады къайыгъым.


Тургъан джагъамдан узайгъанма,

алда да кёрюнмейди джукъ.

Джашау, ёлюм да — хакъ: англагъанма —

бериден ары болгъанма джууукъ.


Дагъыда,

Эки дунияны арасында,

эки джагъаны арасында

бойсунуб къалалмай къадаргъа,

кюрешеме этерге мадарла.

Керти дуния, билмейме, къайдады —

аз болмайды сагъышым, къайгъым.

Бир джагъа да кёрюнмейди энди,

тенгизден ётерми къайыгъым?
АХЫРЗАМАННЫ АЛАМАТЛАРЫ
Мен — джансыз тёнгек,

Сен — тёнгексиз джан...

къалюбаладан бери бир-бирибизни

Излей келиб, табдыкъ да...

дагъыда, келишмей, айырылдыкъ.
Ахырзаман деген ол тюлмюдю?
НЕ ЭТГЕНМЕ МЕН А КЕСИМ?
Адамдан джаратылады адам,

табигъатдан а — хар не да.

Биз да чыкъгъанбыз андан,

Тюшюнюу артхаракъ келсе да.


Ауалыбыз къарайды бизге

суудан, ташдан, топракъдан, терекден...

Джан джуртубуз а тартады бизни

джети къат Кёкню башы мийикге.


Кийик, джаныуар болгъан заманыбыз

бир-бирде къайытады артха.

Кюелле билим адамла, китабла да

Джахилле джакъгъан отда.


Файгъамбарла да кетдиле

джахиллик бла этгенлей къазауат.

Къара таныгъанлагъа эмда джайгъанлагъа

дунияны этдиле аманат.


Таш, темир ёмюрледен да ётдюк,

атом ёмюрге да джетдик.

Суу ахырзаман да къалды артда.

Не сакълай болур энди уа, алда?


Къазауат а барады. Тышында тохтаса да,

ичибизде тохтамайды ол.

Адамлыкъ бла джаныуарлыкъны

араларында барады ол.


Билимли джаныуардан

къоркъуулу не болур дунияда?

Ол хорласа — адам улуну

барын къуяр джардан, къаядан.


Адам джюрегинде барады къазауат,

бир-бирде тышына да чыгъа.

Табигъатны джангылычымыды адам?

Не сакълай болур дунияны алда?


Кийиклигин, джаныуарлыгъын да хорлаб,

ичибизде Адам болалгъан азды.

Сынаудан ёталмасакъ биз —

ахырыбыз бошалмазмы джылау бла?


Къайры барады адам улу,

айырылыб Китабдан-Сёзден?

Адамлыгъыбызны хорласа джаныуарлыгъыбыз,

Кёк да тюнгюлюб бошаса бизден...


Тохтайым —

аман джорача, кёрюнмесин сёзюм.

Къутхарыр ючюн адамны, халкъны,

не этгенме мен а кесим?


АЙНЫ ОНДЖЕТИСИ

(17.05.2012, Норвегия)


Онджетисиди бюгюн майны.

Шимал Джол толуду байракъдан.

Мен а унуталмайма Къарачайны —

бир къууанч хапар келмейди андан.


Болсам конгресследе, къурултайлада,

хар къуру да соралла меннге:

«Миллет Орайданг, Байрагъынг да къайда»?

Бу джарсыуну айтайым кимге?


Сол джанымда олтурады юнгюш,

онг джанымда олтурады чечен.

Къраллыкълары, байракълары бар,

ала кибик тюлмеми мен?


Аз арлакъда — адыгейли,

къатында да аны — тегейли.

Байракъларын туталла ёрге...

Мен — киргенча болама джерге.


Алан къралым тюшеди эсге —

муслиман Темир къурутду аны.

Къарачай къралым тюшеди эсге —

христиан патчах къурутду аны.


Сора, иймансыз Къурчха джетди кёзюу —

Къарачай областны къурутду ол.

Сюргюнден къайытдыкъ — такъдыла Черкесге...

Чынгылгъа тирелгенди джол.


Кимле къойдула бизни къраллыкъсыз,

Орайдасыз, Байракъсыз да некбиз?

Айыб тюлмюдю тургъаныбыз хакъсыз —

биз да, къалгъанлача, халкъбыз-миллетбиз.


Амантиш башчыладады терслик —

бетибизни джойгъан да — алалла.

Къарачай республиканы къуратмай,

къраллыкъсыз къойгъан да — алалла.


Ёзге, терслик — балтада, сабда да:

хомухлукъ этебиз кесибиз да.

Керекдиле Орайда, Байракъ да —

Адам эсек, Миллет эсек биз да.


Излей эсек

Динибиз, Тилибиз бла джашаргъа,

болуб

Тинибиз, Кёлюбюз да байыракъ —



керекбиз

Миллет Юйюбюзню къураргъа,

чайкъалырча башында да Байракъ.
Онджетисиди бюгюн майны.

Шимал Джол толуду байракъдан.

Мен а унуталмайма Къарачайны —

бир иги хапар сакълайма андан.


Онджетисиди бюгюн — джаз айны — майны.

Мен а ноябрны онджетисин* турама кёрюб.

Ол кюн кёлтюрюлген эди кёлю Къарачайны...

Кюреше барсакъ — Байрам Кюн — бизге да келир.


ТЕРЕК БЛА АЛМАСЫ
«Иймансыз къойсанг да, айрансыз къойма»,-

дегенди алгъаракълада бир зауаллы.

«Къоярыкъ эсенг да айрансыз, этсиз,

къойма интернетсиз»,-

дейди бюгюн туудугъу аны.
Тамбла уа къалай болур джашау?

Туудукъну туудугъу уа не айтыр?


МЕНИ ДУНИЯМ
Къара таула алашадыла,

Акъ тауладыла мийик.


Къара бла джазарым келеди

къара тауланы юслеринден.


Акъ таулагъа уа

Акъ сёздю тыйыншлы.


Джерни тёппесиди Акъ тау.

Тилни башыды Акъ сёз.


Джерни баш къусханыды Акъ тау.

Тилни баш къусханыды Акъ сёз.


Кёк-джер джашнагъаны — джашил джаз.

Тилни джашнагъаны — Акъ сёз.


Мени джуртум, мени дуниям:

Джашил джаз, Акъ тау, Акъ сёз.


КЪЫЗ КЁЛ
Бу ариу кёлге «Къыз Кёл» деб,

ким, къачан атагъанын, билмейме.

Алай а, Къыз Кёлню тёгерегине,

дуния къатыш, чабама мен да.


Къыз Кёлге Кюн неда Ай тийсе,

джылтыраб, кёзню къаматады ол.

Шималдан аязчыкъ урса,

титиреб, халкъны джарсытады ол.


Айланабыз Къыз Кёлню тёгерегине

къарт, джаш да.

Ёзге ары кирирге, джюзерге

джокъду эркинлик.


Тогъай джагъасын аны

къуршалаб терекле,

сюеледиле къарауулча.

Алтын чабакъла, бабушла, дууадакъла

джюзедиле анда.
Джууунадыла анда

кюндюз — Кюн, кече — Ай.

Къыш да бузламайды Къыз Кёл —

табигъаты къоймайды бузларгъа аны.


«Джаш Кёл» деб да барды бир кёл, арлакъда.

Сууукъ джетгенлей, бузларгъа ёч эди ол.

Алай а, «Къыз Кёл» «Джаш Кёл» бла байланнганлы,

бузлагъаны тохтагъанды аны да.


Къыз Кёлню тёгерегине чабыучуланы

кёбюсю — эркиши къауумду.

Джаш Кёлню тёгерегине чабыучула да —

тиширыуладыла — хазна къалмай бары.


Мен анга сейирсинеме:

кёл кёлдю да кёлдю.

Алай а, мен да

Къыз Кёлню тёгерегине чабыучанма.


Кёлю быллай болгъан къызны,

кеси уа болур эди къаллай?

Къыз Кёлню тёгерегине

чабыб айланады дуния.


КЪАДАР БЕРГЕНДИ МАДАР
1
Бир ёлген тилни къалгъан-булгъанын

кёрюб ташлада,

болуб сейир-тамаша,

алимле кюрешелле тинтиб.


Мени уа кючлебди сагъыш:

ким, не ёлтюргенди тилни —

халкъ кесими, огъесе, душманмы?
Алыб ангысын, эсин,

Бюгюн а кимди, неди

адамны, халкъны да этген манкъурт?
Сакъланмай не Тил, не Джурт,

тура эсек ёле —

сора, этебиз къуллукъ

кимге, неге?


Халкъда аз болса

иман, билим —

ол къалай сакълар

Джуртун, Тилин?


Дуния малгъа къул болгъан къауум,

дуния мал бла ёлчелер нени да:

Аллах берген насыбын сакъламай —

сатар джуртун, динин, тилин да.


Аллай къауум тюб болур дуниядан,

джетер анга минг тюрлю палах.

Аллах айтханча джашамагъанны —

динин, тилин, джуртун сакъламагъанны —

кечерми Аллах?
Аллах берген Къалам бла, Китаб бла

хайырланыб, сауутланыб,

джазыуун джазаргъа унамагъанны —

душманла джазалла джазыуун.


Бир ёлген халкъдан къалгъан-булгъанны

кёрюб шыякылада,

Бир ёлген тилни къалгъан-булгъанын

кёрюб ташлада,


Ол халкъны джуртунда бюгюн

башхала джашагъанларын да кёрюб,

Ана тилими, Ата джуртуму,

бурху халкъымы къоркъууун этдим.


Неди ёлтюрген тиллени, халкъланы?

Неди къутхарлыкъ ёлюмден аланы?


2
Къолумда къалам, аллымда дефтер.

Я Аллахым, бир керамат Сёз бер,

титиретирча, тюшюндюрюрча халкъны,

палахдан, ёлюмден къутхарырча аны.


Китабланы башында КИТАБ.

Къаламланы тёрюнде КЪАЛАМ.

Къадар бергенди мадар

джазыуун кеси джазарча адам.

Джазыуун тюз джазарча адам,

Мадар бергенди Къадар.


Джазама... . Аллах айтса,

Динин, тилин да сакълаб,

джерин, Элин да сакълаб,

ёзюн, сёзюн да сакълаб,

билимин, санын да къатлай,

Халкъым Джуртунда къууанч бла джашар.


ТЕНГИЗНИ БАШЫ БЛА КЪАРАЙ ТАУЛАГЪА
Берген* берсе да

джауумун къызгъанмай,

Кюннге мында да

Джуртдача къызгъанма.


Ставангерни** да

аязы, джели,

къачарча этсе да,

бир-бирде мени,


турама кеталмай.

Кеталлыкъ да болмам.

Башха джуртлагъа да

юренеди адам.


Викинг джуртну

тилине, Элине да

джети джылгъа

юреннгенме мен да.


Шимал тенгизни

джагъасыды къошум.

Чечен юйдеги —

мында да хоншум.


Къазауатдан

къачханла ала.

Шималда къонуш

табханла ала.


Мен а не ючюн

келгенме бери?

Анга джууаб

китабым берир.


Этер ючюн

соруугъа джууаб,

«Элиб — Эл — Сен» деб,

джазгъанма китаб.


Кёзбау дунияны

несин да сынаб,

неми да джашырмай,

джазгъанма китаб.


Неди гюнах,

неди сууаб —

барына да

этгенме джууаб.


Джангы джукъ джазмай,

Мен ёлюб кетсем,

«Джангыз Терек» бла

«Элиб — Эл — Сен»

айтырыкъдыла

тюз хапар менден.


Тенгиз джагъадан

къарай узакъгъа,

чечен шохум бла

эте ушакъла,


кёб соруугъа

табханма джууаб.

«Къазауат» деб да,

джазгъанма китаб.


Неди меннге

дуния, ахырат —

барына да

этгенме джууаб.


Кетеди джашау,

джууукъду ёлюм.

Ол чекде да

Акъды сёзюм.


Тенгизни башы бла

къарай таулагъа,

тилейме тынчлыкъ

халкъыма, дуниягъа.


*Берген, **Ставангер — Норвегияда шахарла.
ДЖОЛДА
Акъ сёздю акъкъанат Боракъ атым мени.

Адеж атым — къара сёздю — къараторуду.

Алагъа кёзюу-кёзюу миниб,

тохтамай барыучанма къуру да.


Ата джуртха тартады къаратору,

Джан джуртха тартхан а — Боракъды.

Джети къат Кёкге ашыкъмайма мен,

джол, ары къой, Джуртха да — узакъды.


Ёзге, халкъымы, джуртуму бир кёрмей,

Боракъны бошлаб къоймам джюгенин.

Джашаб турургъа да болурма, ёлмей,

джуртда халкъымдан къууанса джюрегим.


Боракъ меннге эннгенди Кёкден,

къаратору — нартладан къалгъан Гемудады.

Къадар мени нек сайлагъанын

айталмазла алимле, шайырла да.


Гемудада джюрюйдю тёнгегим,

джанымы джюрютген а — Боракъды.

Ой нечик тарталла мени

кеслерине дуния да, ахырат да.


Акъ сёзню кёлеккесиди къара сёз.

Акъ сёз кёктюн, Къара сёз джертин

барабыз кетиб — джокъду тохтау

джетгинчи Ата джуртха, андан да

Баш джуртха — Джан джуртха.
Джашауум ётеди джолда.

Боракъ юсюнде, Гемуда юсюнде —

ат юсюнде ётеди джащауум.
Гемуданы Ата джуртда къоярыкъма.

Къоярыкъма — къояр адам табсам.

Кесим а — Джан джуртха атланныкъма,

бошуна энмегенди меннге Кёкден Боракъ.


ЭСГЕ ТЮШЮРЕМЕ СОКРАТНЫ*
*Сократ (469 г. до н. э. - 399 г. до н. э.) — античный мыслитель, первый афинский философ.

Сократ мало путешествовал и почти никогда не покидал Афины. Будучи молодым, он посетил только Дельфы, Коринф и остров Самос вместе с философом Архелаем. Сократ участвовал в битвах при Потидеи в 432 г. до н. э. и Амифиполе в 422 г. до н. э. Рассказывают, что когда афиняне отступали, он шел спиной вперед, лицом к врагу.


Беседы Сократа вызывали восхищение. Своих слушателей он считал, в первую очередь, друзьями, а уже потом учениками. Благодаря своему необычайному обаянию, он имел влияние на людей разного возраста, что вызывало зависть, неприязнь и даже враждебность. В 399 г. до н.э. его обвинили в неуважении к богам (ибо он верил в бога высшего) и в развращении молодежи, поскольку он проповедовал свое учение. Он был судим, но продолжал философствовать, потому что считал это миссией, которую Бог возложил на него и не мог отречься от того, что говорил или делал: “…пока есть во мне дыхание и способность, не перестану философствовать, уговаривать и убеждать всякого из вас… говоря то самое, что обыкновенно говорю: “О лучший из мужей, гражданин города Афин… не стыдно ли тебе, что ты заботишься о деньгах, чтобы их у тебя было как можно больше, о славе и о почестях, а о разумности, об истине и о душе своей, чтобы она была как можно лучше, не заботишься и не помышляешь?”


Сократ предпочитает умереть, защищая свои идеи:



Но вот уже время идти отсюда, мне — чтобы умереть, вам — чтобы жить, а кто из нас идет на лучшее, это ни для кого не ясно, кроме Бога”.

Через тридцать дней после вынесения приговора Сократ выпивает чашу с ядом в окружении своих учеников, которым он говорит о единстве жизни и смерти: “Те, кто подлинно предан философии, заняты на самом деле только одним — умиранием и смертью”.


В своих комментариях к “Кратилу” Платона, которые касаются значения имен, Прокл утверждает, что имя Сократа происходит от “soet tou kratou”, что значит “освобожденный силой души, той, которая не соблазняется вещами материального мира”.


Диоген Лаэртский приводит много свидетельств и анекдотов, заимствованных у давних авторов, изображающих характер Сократа: решительность, отвага, контроль страстей, скромность и независимость от богатства и власти.


Сократ принципиально не записывал свои мысли, считая действительной сферой существования истинного знания и мудрости живую беседу с оппонентами, живой диалог, полемику. Вступать в диалог с Сократом означало держать “экзамен души”, подвести итог жизни. По свидетельству Платона “Всякий, кто был рядом с Сократом и вступал с ним в беседу, о чем бы ни шла речь, пропускался по виткам спирали дискурса и неизбежно оказывался вынужденным идти вперед до тех пор, пока не отдаст себе отчета в самом себе, как он жил и как живет теперь, и то, что даже мельком однажды проскальзывало, не могло укрыться от Сократа”.




Основные идеи:


Майевтика и ирония

Сократовские диалоги были поиском истинного знания, и важным шагом на этом пути было осознание его отсутствия, понимание собственного незнания. Согласно легенде, Дельфийской пифией Сократ был назван “мудрейшим из всех мудрых”. Видимо, это связано с его высказыванием об ограниченности человеческого знания: “Я знаю, что ничего не знаю”. Пользуясь методом иронии, Сократ надевает на себя маску простака, просит обучить чему-либо или дать совет. За этой игрой всегда стоит серьезная цель — вынудить собеседника обнаружить себя, свое незнание, добиться эффекта благотворного потрясения слушателя.




О человеке

Повторяя за Дельфийским Оракулом “Познай самого себя”, Сократ обращается к проблеме человека, к решению вопроса о сущности человека, о его природе. Можно изучать законы природы, движение звезд, но зачем же идти так далеко, как бы говорит Сократ, — познай самого себя, углубись в близкое, и тогда, через познание доступных вещей, ты сможешь прийти к тем же глубоким истинам. Человек для Сократа — это, прежде всего, его душа. А под “душой” Сократ понимает наш разум, способность мышления, и совесть, нравственное начало. Если сущность человека — его душа, то в особой заботе нуждается не столько его тело, сколько душа, и высшая задача воспитателя — научить людей взращиванию души. Благой и совершенной делает душу добродетель. Добродетель связана у Сократа с познанием, являющимся необходимым условием совершения хороших поступков, потому что, не понимая сути блага, не будешь знать, как действовать во имя добра.


Добродетель и разум совершенно не противоречат друг другу, так как мышление крайне необходимо для открытия Доброго, Прекрасного и Справедливого.


Сократ раскрывает понятие счастья и возможности его достижения. Источник счастья находится не в теле и не в чем-то внешнем, а в душе, не в наслаждении вещами внешнего материального мира, а в чувстве внутренней исполненности. Человек счастлив тогда, когда его душа упорядочена и добродетельна.


Душа, по Сократу, госпожа тела, а также инстинктов, связанных с телом. Это господство и есть свобода, которую Сократ называет самообладанием. Человек должен добиваться власти над собой, основываясь на своих добродетелях: “Мудрость состоит в том, чтобы победить самого себя, тогда как невежество ведет к поражению от самого себя”.



Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4   5




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет