Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис
жүктеу/скачать 3.22 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Арал теңізі
- 1) Айдынғали инженер
- Елшунов Мүхаметжан.
- Сережа екеуің
- Сен екеуіміз
- Сегіз жүз елу бес
- 151-жаттығу.
| Биназир Бхутта ханым қатысты. 2) Қасымызға Орталық Партия
Комитетініц өкілі Өтпеғалиев жолдас келе қалды. (С. М.) 3. Ілік жалғаудың жасырын түріндегі сөз бен үшінші жақтық тәуелдік жалғаулы сөздердің тіркесі бір атауды білдіреді де, күрделі бастауыш болады. Мысалы: 1) Бұрын, ерте заманда, Арал теңізі Каспий теңізімен қосылып жатады екен. («Қазақстан тарихы»). 4. Кісі атына сол адамның' мамандығын көрсететін айқындауыш сөздердің тіркесіп айтылуы арқылы да күрделі бастауыш жасалады. Мысалы: 1) Айдынғали инженер әр түрлі жобаны көлденең тарта берді. (Ғ. Сл.) 2) — Бригадада барлығы отыз шақты ғана үй бар,— дейді бригадир Елшунов Мүхаметжан. (С. М.) 5. Есім сөздер мен тұйық райлы етістіктер тіркесіп айтылу арқылы да күрделі бастауыш болады. Мысалы: Отан қорғау — Қазақстанның әрбір азаматының қасиетті борышы. 6. Жіктеу есімдіктеріне, кісі аттарына тәуелдік жалғаулы жинақтық сан есімдер тіркесе айтылып та күрделі бастауыш бола береді. Мысалы: 1) Сережа екеуің айырылмас дос болып кеткен едіңдер. (Ә. С.) 2) Біздің шал, Айым, Естай, Наташа — төртеуі жер көреміз деп кетіп, үш күнде оралды. (С. М.) Сен екеуіміз өлмейтін әке тауып алғанымыз жоқ па? (X. Ер.) 7. Субстантивтенген (заттанған) күрделі сын есімдер мен сан есімдерден де күрделі бастауыш жасалады. Мысалы: Сегіз жүз елу бес төртке бөлінбейді. Боз қасқа — ең сүтті саулық. 150-жаттығу. Сөйлемдерді көшіріп жазып , бастауыш мүшелерді табыңдар. Дара бастауыштардың қай сөз табынан болып тұрғанын анықтаңдар. 265 1.Абай аға, мынау біздің үйлер (М.Ә.). 2.Екеуі көңілмен, көзбен ұғысса керек ( Ғ. С. ). 3. Сүйгенім де, күткенім де сол Нұрлан ( Ә. Ә. ). 4.Арбалы ауылға төніп келіп, біздің үйге бұрылды ( Б. М. ). 5. Біз болсақ бес-алты қырқаны сыртынан бағып отырамыз ( Ғ. М. ). 6. – Итбайдікі қай үй?- деп, жөн сұрады ( С. М. ). 7) Асқардың олай еткенін вагоннан ешкім сезген жоқ ( С. М. ). 151-жаттығу. Сөйлемдерді көшіріп жазып , дара бастауыштың астын бір сызықпен, күрделі бастауыштың астын екі сызықпен сызыңдар. Бастауыштардың қандай сөз табынан және қандай сөз тіркестерінен болғанын көрсетіңдер. 1.Еуразия құрлығындағы 2766 мың шақырым кең алқапты Қазақстан Республикасы алып жатыр. («Ег. Қаз.»). 2) Ұзыннан-ұзақ қызыл вагон тіркеген эшелон қозғала берді. (Т. А.) 3) Адал еңбек елге жеткізер, арам кулық елден кеткізер. («М. М.») 4) Ербол екеуің күлесің ғой. (М. Ә.) 5) Ахмет Қуанұлы - қазақтың профессионалдық музыкасының қара шаңырағын көтеруші. «Ол кім, бұл не?» кітабынан). 6)Нұрлан мен Павел оның өңінен әлденені аңғарғандай болып тұра бастады. (Ә: Ә.) 7) Мен мынадай болып келдім. (С. Д.) 8) Қайыр Аманбековұлы екеуіміз осы байлықты ашуға өзара жарысқа түскендей едік. (Ғ. М.) жүктеу/скачать 3.22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|