Қазақcтан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Дау –дамайлардың алдын алу жолдары
жүктеу/скачать 1.11 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 16-шы дәріс Педагогикалық шығармашылық–оқушылардың дербестігін дамыту негізі.
- «қабілет- іс -әрекеттің белгілі бір түрін ойдағыдай, нәтижелі орындауда көрінетін адамның жеке қасиеті»
| Дау –дамайлардың алдын алу жолдары:
1. Педагогикалық мәдениетті жетілдіру. 2. Балалар өмірін ынтымақтастық негізде ұйымдастыру. 3.Талап қойюды іс- әрекет арқылы бекіту. 4.Балалардың қызығушылықтарын ескеру. Балаларды түсіне білу туралы пікір айтқандар: Д.Лешли, А. Рояк, Т. Юферова, С.Якобсон. Мұғалімдердің балалармен конструктивті әрекет жасауына төмендегідей жағдайлар ықпал жасайды: - әр жағдайда балалардың ерекшеліктерін ескеру; - жаңа жағдайда жаңа шешім қабылдау; - баланың талабын түсінуге тырысу; - жағдайды өзгерту үшін араға уақыт салудың қажеттілігі; - қарама-қайшылықтарды баланың дамуына ықпал жасайтын фактор деп түсіну; -балаға деген қатынастың тұрақты болуы; - бірнеше альтернативадан баланың өзі таңдауына мүмкіндік тудыру; -балаға белгілі жағдайлардың негативті аяқталуын түсіндіру; -үлкендердің, басқалардың үлгі-өнегесі. Өзін тексеруге арналған сұрақтар мен тапсырмалар: 1. Дау –дамайлар, дауласу, жанжалдасу деген не? 2. Дау–дамайлардың қандай түрлерін білесіз? 3. Дау–дамайлардың туу себептері туралы не білесіз? 4. Дау–дамайлардың шешілу жолдары қандай? 5. Дау –дамайлардың алдын алу жолдары туралы не білесіз? 16-шы дәріс Педагогикалық шығармашылық–оқушылардың дербестігін дамыту негізі. 1. Педагогикалық шығармашылық туралы түсінік, зерттеген ғалымдар. 2.Креативтіліктің жеке тұлғаның шығармашылық жетістіктерімен байланысы. 3. Педагогтың шығармашылық әрекеттеріне қойылатын талаптар. 4. Педагогикалық шығармашылық компоненттері. Әдебиеттер: 1.Зимняя И.А. Педагогикалық психология: Жоғары оқу орныдарына арналған оқулық. Екінш., толықт., түзет. және қайта өңд. бас./ Орыс тілінен аударған М.А. Құсаинова. – М.: Логос; Алматы: TST-company6 2005. – 438 б. 2.Андриади И.П.Основы педагогического мастерства: Учебное пособие для студ. Сред. Пед. учеб. Заведений.- М.: Издательский центр «Академия»,1999.-160с. 3.Вигман С.Л. Педагогика в вопросах и ответах. Учебное пособие-М.: Проспект, 2005.стр.55-57. 4.Оразбекова Ұ.Қ. Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін дамытудың жолдары,- Шоқан тағлымы-13,2том 256-259б. 5.Абдуллина Г., Бураханова А. Креативтілікті зерттеудің психологиялық мәселелері. //Қазақстан мектебі, №4,2007, 67-68 бет. 6.Нағымжанова Қ., Нұрғазиева Н. Шығармашылық әлеуетті ынталандыру және қалыптастыру. //Қазақстан мектебі, №4,2007, 69-72 бет. 7.Смаилова З.Тұлғаның шығармашылық әлеуетін дамыту. //Қазақстан мектебі,№4, 2007, 27-30 бет. 8. Основы педагогического мастерства. Упражнения. Тесты. Советы начинающему педагогу. Учебно-методическое пособие/ Сост. Т.П. Смолькина. - Караганда, 2002.-88 стр. Ғылымда шығармашылық туралы ұғым ХІХ-ХХ ғасырларда пайда болып, зерттеліне бастады. «Шығармашылық – тура мағынасында жаңалық ашу дегенді білдіреді». Ал С.Ожеговтың сөздігінде «Шығармашылық – материалдық және мәдени құндылықтар жасау» делінген. Шығармашылық тұлғаның жеке ерекшелігі, табиғи дарындылығы мен даналығының көрінісі, шығармашылық қабілеттердің деңгейлері. Ғылыми тұрғыда қарастырып зерттегендер: А.Брушлинский, А.Матюшкин, Я.Пономарев, С.Рубинштейн, Л.Выготский, Д.Богоявленская, Ю.Гильбух, М.Махмутов, т.б. Қазақстанда : М.Мұқанов, Қ.Жарықбаев, Т.Тәжібаев, Т.Сабыровтың психологиялық еңбектерінде адамның жеке басының дамуы мен шығармашылығының әр түрлі аспектілері қарастырылады. Шығармашылық қабілет әрбір адамда болады. Ол әсіресе балалық шақта, оның ойнауға, қиялдауға, бір нәрсені елестетуге тырысуы арқылы айқын көрінеді. Шығармашылық- қоғамның түрлі қажеттіліктерін қанағаттандыратын адамның түрлі сапалы материалдық, рухани құндылықтарын жасайтын әрекет жасау түрі. Ойлаудың жоғары түрі , бұрын белгілі болмаған тәсілдер арқылы шешілуі. «Шығармашылық» сөзінің этимологиясы «ойдан шығару», «ойланып табу» деген мағынаны білдіреді. Шығармашылық деген адамның белсенділігі мен дербестігінің және қиял-ойын іске асырудың жоғары формасы дегенді ұғындырады. Мұғалімнің өмірінде каздесетін түрлі жағдайлардың дұрыс шешімін табудың дайын рецепті жоқ. Отандық белгілі психолог Қ.Жарықбаев шығармашыл тұлға туралы былай дейді: «Басқалардан көмек күтпей, мәселені шешуде басқа біреудің әдісін қайталамай, қалайда өзі шешуге тырысатын адам – шығармашыл ойдың иесі». Б.Тұрғынбаева өзінің монографиялық еңбегінде «Шығармашылық – мәселелік сипаты бар, барлық ішкі байланыстарды біріктіретін нәтижеде жаңа материалдық және идеалдық құндылықтар алынатын адамның мақсатты әрекеті дейді. Д.Богоявленская, А.Брушлинский, Я.Пономарев, Н.Кузьмина, А.Матюшкин, Ю.Калюткин, Г.Сухобская, т.б. ғалымдардың еңбектерін талдай отырып, шығармашылық әлеуетке төмендегідей анықтама берілген: «Бұл тұлғаның жаңа жағдайға сәйкес әрекет тәсілін өзгерте алуға негіз болатын білім, білік, дағдылары; әрекеттің нәтижесін айқындайтын жаңалық, қайталанбастық; тұлғаның өзін-өзі дамытуға, өзін-өзі жүзеге асыруға әкелетін өнертапқыштық, елес, сыни ойлау, жаңалыққа деген ашықтық сияқты жеке қасиеттерінің жүйесі». В.Давыдовтың «тұлға – белгілі бір педагогикалық шығармашылық әлеуетке ие адам» деген пікірі маңызды. Осы пікір Ю. Калюткиннің зерттеулерінде де көрініс тапқан. Ол оны шығармашылықты нәтижеге жету үрдісі ретінде қарастырады, яғни тұлға өзінің әлеуметтік күштері мен қабілеттерін нығайтып жүзеге асыра алуы дейді. Т.Браже және басқа да зерттеушілердің ойынша, мұғалімнің шығармашылық әлеуеті педагогикалық әрекетін реттеп құрылатын білім, білік жүйесіне негізделеді деген. Сонымен қатар жаңа сезімдердің дамуы жаңалықтарға жақын тұрып жоғары деңгейде ойлаудан құрылады. Бірқатар ғалымдар тұлғаның шығармашылық әлеуеті адамның шығармашылық өзін-өзі дамуына қажеттілікті қамтамасыз ететін тұлғаның табиғи және әлеуметтік күштің біріктірілген біртұтастылығы деген. Тек шығармашылық қабілетке ие болғанда ғана ондай шешім қабылдауға мүмкіндік болады. «Шығармашылық», « қабілет» деген түсінік пен тығыз байланысты. Т.Тәжібаев «қабілет- іс -әрекеттің белгілі бір түрін ойдағыдай, нәтижелі орындауда көрінетін адамның жеке қасиеті»-деп түсінік береді. А.Я.Понамарев « даму» деген ұғым мен байланысын көрсетеді. Оған биологиялық, әлеуметтік, бала белсендігі деген факторлар әсерін тигізеді деп көрсеткен. Шығармашылық қабілет индивидтің ойлау қабілетінен, олардың еңбек әрекетінен, өнер туындыларынан және материалдық жан дүние әрекетінен көрінеді. ХХ ғасырдың алпысыншы жылдарынан бастап ағылшын-американдық психологияда креативтілікті зерттеу кеңінен қолданыла бастады. Креативтіліктің анықталуына дәстүрлі интеллект тестері мен мәселелік жағдайларды шешу арасындағы хабарлардың жеткіліксіз болуы себеп болды. Креативтілікті тұлғаның шығармашылық жетістіктерімен байланыстырады. Креативтілік қазіргі кезде көптеген психологтардың кең түрде зерттеп жатқан мәселелерінің бірі. Креативтілік шығармашылық жетістіктермен байланысты, бірақ, ол әлі де толық дәлелденбеген. жүктеу/скачать 1.11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|