Білім алушыларды тәрбиелеуде қҰндылықҚа бағытталған тәсілді жүзеге асыру бағдарламасы

469 
Еңбек - бұл өмірдегі бірінші қажеттілік. Сондықтан, жалпы білім беретін 
мектептерде мектеп оқушыларын кәсіби қызметтің қол жетімді түрлерін 
меңгеруге мұқият дайындауға үлкен мән берілуі керек. Еңбек тәрбиесінің 
жүйесі келесі маңызды компоненттерден тұрады: 
1) оқу еңбегі; 
2) оқу пәндерін оқығанда политехникалық білім негіздерін және 
дағдыларын меңгеру; 
3) еңбек сабағында тікелей еңбек тәрбиесі; 
4) ерекше ерекшеленетін және қызығушылық танытатын оқушыларға 
арналған мектеп шеберханаларындағы қосымша сабақтар; 
5) отбасында балаларды еңбекке тәрбиелеу. 
Оқу еңбек тәрбиесі мектеп оқушыларына арналған келесі жұмыс 
түрлерінен тұрады: 
1) оқу және анықтамалық әдебиеттермен жұмыс; 
2) зертханалық жұмыстар жүргізу; 
3) бақылаулар жүргізу; 
4) зертханалық жұмыстарды өлшеу және есептеу; 
5) мектептегі өздік жұмыс дағдыларын меңгеру. 
Политехникалық білім мен дағдыларға келетін болсақ, олар тікелей 
тапсырмаларды орындау және негізгі ғылымдар мен арнайы техникалық 
пәндерді оқу процесінде қалыптасады. 
Өнеркәсіп пен өндірістің жалпы негіздері физика, химия, биология және 
т.б сабақтарында зерттеледі. Мұнда машиналар, аппараттар мен аспаптардың 
жұмыс істеу негізін қалаушы принциптер қарастырылады. Сонымен қатар, 
мектеп оқушыларының технологиялық процестерге енетін негізгі құбылыстары 
игеріледі. 
Орта жалпы білім беретін мектептегі еңбек сабақтарындағы еңбек 
тәрбиесі бірінші сыныптан бастап тоғызыншы сыныпқа дейін жалғасады. Еңбек 
сабақтарында оқушыларды кез-келген адам үшін кейде өмірлік маңызды болып 
табылатын қарапайым қолмен жұмыс жасау әдістеріне дәйекті және біртіндеп 
баулиды. 
Бастауыш білім берудің жаңартылған мазмұнына қойылатын талаптарда 
бастауыш білім берудің негізгі құндылықтары ретінде оқытудың нәтижелері 
ретінде бағдарланған еңбек пен шығармашылық анықталған. «Технология және 
өнер» білім беру саласының мазмұны «Музыка» және «Көркем еңбек» білім 
беру пәндерімен ұсынылған және қоршаған әлемді тұтас қабылдауға, оны 
бейнелеу өнері мен музыка көмегімен тануды қалыптастыруға, бейнелеу 
өнерінің, қолданбалы өнер мен музыканың адам өміріндегі рөлі туралы 
алғашқы 
түсініктерді 
дамытуға; 
бейнелеу 
өнерінің, 
қолданбалы 
шығармашылық пен музыканың адам өміріндегі рөлі, қазақтың ұлттық сәндік-
қолданбалы өнеріне, музыкалық дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарға, әлемнің басқа 
халықтарының өнеріне деген құрмет туралы алғашқы идеяларды дамытуға; 
адам өмірінің көрінісі ретінде әр түрлі өнер түрлеріне адамгершілік-
эстетикалық қатынасты тәрбиелеу, бастауыш сынып оқушыларының 
көркемдік-музыкалық және шығармашылық дамуына бағытталған. 

470 
Бастауыш білім беруді аяқтағаннан кейін «Технология және өнер» білім 
беру саласы бойынша бастауыш сынып оқушысы: 
- идеяларды 
дамыту 
үшін 
ақпараттық-коммуникациялық 
технологияларды қолданумен қатар, әр түрлі ақпарат көздерінен алынған 
ақпаратты, шығармашылық жұмыстар жасауға арналған материалдардың 
әдістері мен тәсілдерін, қасиеттері мен мүмкіндіктерін; музыкалық 
компьютерлік бағдарламаларды қолданумен қатар, шығармашылық жобаларды 
және идеяларды жүзеге асыруға арналған ақпарат, білім, дағдыны синтездейді; 
- көркемдік және музыкалық шығармалардағы негізгі ұғымды, образдар 
мен идеяларды; шығармашылық жұмыс жасауға арналған материалдардың 
құралдары мен қасиеттерін мәнерлейді; өнер туындыларының дербес / 
ұжымдық түрде орындалатынын; зерттелетін музыканың адамгершілік-
эстетикалық жағын, шығармашылық қызметтің нәтижелерін, музыка мен 
көркем шығармашылықтың өмірдегі рөлін бағалайды. Оқушы бастауыш 
мектепті бітіргеннен кейін ересектермен бірігіп жұмыс істейді, командада 
қалай жұмыс істеу керектігін біледі
[17].
 негізгі орта білім деңгейіндегі «Технология және өнер» білім беру 
саласының мазмұны «Музыка» және «Көркем шығарма» пәндерінде жүзеге 
асырылады және қоршаған әлем, жалпы көріністер туралы тұтас түсінік 
қалыптастыруға, жас ұрпақтың жалпы мәдениетін, қоғамның ұлттық және 
әлемдік көркемдік құндылықтары негізінде оқушылардың эстетикалық, рухани-
адамгершілік және эмоционалдық салаларын дамытуға, өнер мен техниканың 
адам өміріндегі рөлі, қазақ халқы мен әлемнің басқа да халықтарының 
дәстүрлерін, әдет-ғұрпын, мәдениетін және әр түрлі өнер түрлерін түсіну және 
құрметтеу туралы негізгі идеяларды дамыту туралы; әр түрлі өнер түрлерінде 
көркемдік, музыкалық және жобалық қызметті жүзеге асырудағы білім, білік 
және дағдыларды одан әрі дамыту үшін, компьютерлік цифрлық 
технологияларды қолданумен қатар, негізгі технологиялық білімдер, қабілеттер 
мен дағдылар; түрлі музыкалық цифрлық технологиялармен бірге, вокалды-
аспаптық шеберлікті дамыту туралы; көркем және музыкалық бейнелеу 
құралдары мен заманауи технологиялар арқылы әлемді танудың әр түрлі 
тәсілдерін дербес дамытуға бағытталады. Негізгі мектептің типтік оқу жоспары 
«Технология және өнер» (5 сынып - 3 сағат, 6 сынып - 3 сағат, 7-9 сынып - 
аптасына 1 сағат) және «Көркем шығарма» (сынып) пәндерін (5 - 2 сағат, 6 
сынып - 2 сағат, 7-9 сынып аптасына - 1 сағат) оқуды қарастырады [18].
«Технология және өнер» білім беру саласында негізгі орта білім алғаннан 
кейін мектеп оқушыларының күтілетін нәтижелері: 
 
табиғи, жасанды, көркем материалдардың негізгі түрлері мен 
қасиеттерін; белгілі бір материалдарды қолмен, механикалық, көркем өңдеудің 
негізгі технологияларын; тамақ дайындаудың негізгі технологияларын, 
электрлік жұмыстардың негізгі түрлерінің жалпы сипаттамаларын; электрлік 
материалдардың жіктелуін; технологиялық машиналардың, құрылғылардың, 
аппараттар мен аспаптардың жіктелуін; технологиялық машиналар мен 
жабдықтардың 
пайдалану-функционалдық 
сипаттамаларын; 
тоқыма 
бұйымдарын жобалау, модельдеу және өңдеу негіздерін; өнер саласында 

471 
қолданылатын заманауи ақпараттық технологиялар мен бағдарламалық 
қамтамасыздандыруды; жабдықтармен және құралдармен жұмыс істеу кезіндегі 
қауіпсіздік ережелерін біледі. 
 технологиялар мен технологиялардың адам өмірі мен қоғамдағы, 
қоршаған ортаны қорғау мен қорғаудағы маңызы мен рөлін; табиғи және 
жасанды материалдардың өнімінің функционалдық және эстетикалық 
сапаларына әсерін; шешім қабылдау, идеяларды дамыту және шығармашылық 
өнімдерді құру үшін топтық және топтық жұмыстың маңыздылығын түсінеді; 
қарапайым электрлік жұмыстарды орындау кезінде әр түрлі өнер түрлерінде 
шығармашылық жобалар жасаудың әдістері мен тәсілдерін; қоршаған әлемнің 
суреттері, объектілері мен құбылыстарының сипаттамаларын берудің, оның 
ішінде компьютерлік бағдарламалар мен қосымшаларды қолданудың көркемдік 
әдістері мен тәсілдерін; бұйымдарды, сондай-ақ өнер туындыларын жасау мен 
жасау кезіндегі көркемдік, құрылымдық материалдардың әртүрлі қасиеттерін; 
жаңа өнімнің прототиптерін жасауға арналған материалдарды өңдеудің негізгі 
технологиялары, оның ішінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды 
қолдануын; коммерциялық салада өз идеяларын жүзеге асыру үшін креативті 
өнімдерін ілгерілетудің әр түрлі тәсілдерін; өз жұмысың жоспарлау және 
ұйымдастыру тәсілдерін; қоршаған әлемнің экологиялық проблемаларын өнер 
арқылы жеткізу жолдарын қолданады; 
 суретшілердің 
туындылары 
мен 
өзіндік 
жұмыстарында 
қолданылатын әдістерді, тәсілдерді және материалдарды; оларды сапалы 
жетілдіру мақсатында өнімнің алғашқы үлгілерін жасайды; шығармашылық 
жұмыс нәтижелеріне тұтынушылық мүмкіндіктерін; технологиялар мен 
өндірістің қоршаған ортаға және адам өміріне әсерін талдайды; 
 әртүрлі материалдар мен құралдарды қолдана отырып, әртүрлі 
техникада жұмыс істеу әдістері мен тәсілдерін, материалдардың технологиялық 
және эксплуатациялық қасиеттерін ескере отырып, бұйымдар жасауға арналған 
құрастырушылық және көркемдік шешімдерді синтездейді; 
 
өнімнің 
функционалдығы, 
эргономикасы 
және 
тиімділігі 
мүмкіндіктерін; технологиялық операцияларды орындау үшін еңбек өнімнің 
тұтынушылық қасиеттері мен қызмет ету мүмкіндіктерін бағалайды [16]. 
Жалпы орта білім беру мазмұнында негізгі құндылықтар ретінде 
қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік, сыйластық, 
ынтымақтастық, еңбек пен шығармашылық, ашықтық, өмір бойы білім алу 
анықталған. Сонымен бірге, орта мектепте еңбек пән ретінде типтік оқу 
жоспарына кірмейді. 
Жоғары сынып оқушыларына, кәсіптік және техникалық білім беру 
ұйымдары мен жоғары оқу орындарының оқушыларына еңбек тәрбиесі 
бойынша шұғыл шаралар қабылдау қажеттілігі уақыт талабынан туындайды. 

жүктеу/скачать 5.22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: