І – кезең - XV – XVII ғасырлар Б. IV – кезең советтік дәуір

І – кезең - XV – XVII ғасырлар

Б. IV – кезең советтік дәуір

4. Көне түркі кезеңі

Г. ІІІ-кезең – ХІХ ғ. ІІ - жартысы

Д. ІІ – кезең – ХVІІІ ғ. ХІХ ғ. ІІ-жартысы

1. 
   ХІХ ғ. ІІ жартысына дейінгі дәуір; 2) ХІХ ғ. ІІ жартысынан ХХ ғ. 20-жылдарына дейінгі дәуір; 3) Советтік дәуір.
   

1. Н. Сауранбаев

Б. Р. Сыздыков

2. С. Исаев

Г. Ғ. Мұсабаев

Д. М. Балақаев

1. ХV ғасырдан

Б. ХІІ ғасырдан

2. ХІІІ ғасырдан

Г. ХІ ғасырдан

Д. ХVII ғасырдан

1. С. Аманжолов

Б. Ш. Сарыбаев

2. Р. Будагов

Г. С. Исабаев

Д. І. Кеңесбаев

1. Орфографиялық, түсіндірме сөздіктерде, емле ережелерінің жинағында.

Б. Кез келген басылымда

2. Мерземді баспасөз

Г. Публицистикалық туындыларда

Д. Шешендік сөздерде

1. Тілдік құрамды басқа тілдегі сөздерді қабылдау арқылы

Б. Кірме сөздерді қабылдау арқылы

2. Басқа тілдердегі сөздерді өз тіліміздегі баламаларын ендіру

Г. Қазақ тілі өз ішкі мүмкіндігін дамыту арқылы

Д. Аталғандардың бәрі

1. Стильдер түрлерін жетілдіру арқылы

Б. Бұрыннан белгілі сөздерге жаңа мағыналық рең үстеп, олардың тіркесімділік қабылетін арттырып пайдалу арқылы

2. Кірме сөздерді әдеби нормаға сай етіп іріктеу арқылы

Г. Нормалық талапқа сай келетін сөздерді дайын қалпында қабылдау арқылы

Д. Аталғандардың бәрі дұрыс

1. Қоғамдық әлеуметтік саласында

Б. Тұрмыстық лексика саласында

2. Кірме лексика

Г. Жалпы әдеби тіл лексикасында

Д. Қолданысы тар лексикада

1. Түсіндірме, сининимдік, орфоэпиялық, т.б.

Б. Кез келген сөздіктен

2. Мерзімді баспасөзден

Г. Аударма сөздіктерден

Д. Тек түсіндірме сөздіктерден

1. Аталғанның бәрі де

Б. Лексика-семантикалық тәсілдері

2. Аналитикалық тәсіл

Г. Сөз жасам тәсілдері арқылы

Д. Синтетикалық тәсіл

1. аталғандардың бәрі де

Б. ортақ, ырықсыз етістіктері, лексикалық атаулық мәнді ------ тіркестер

2. –лар, -лер, -дар, -дер көптік жалғаулары мен септік жалғаулары

Г. есімше және көсемше жалғаулары

Д. –лық/лік, –шыл/шіл, -ма/ме, -ым/ім, -ыс/іс т.б.

1. Аталғанның бәріде Б. Құрмалас сөйлемнің кампанентерін әр жақты тұлғада күрделілеп келуі

2. Экспресивті, эмоционалды реңк тудыратын сөздердің қолданылуы

Г. Қыстырма, қаратпа сөздер және айқындауыш мүшелердің келуі

3. Д. Жай сөйлемнің жайылма түрінде, әр түрлі есімшелі көсемшеліорамдарыменкүрделеніледі

1. Нормативті сипаты бар граматикалардан

Б. Сөздіктерден

2. Көркем шығармалардан

Г. Аударма сөздіктерден

Д. Көркем шығармалар тілінен

1. Аталғанның бәріде

Б. Көркем шығарманың тілдік болуын күшейту мақсатында

2. Белгі образды жан-жақты суреттеуде

Г. Кейіпкердің толық бейнесін көрсетуде

Д. Белгілі бір ұғымдарды білдіретін сөздер әдеби тілде болмаған жағдайда

1. Автордың дүниетанымдық көз қарасы арқылы анықталатын көркем шығарманың құрылымдық сипаты

Б. Шығармада көрінетін автордың өз бейнесі

2. Шығармадағы образдар арқылы

Г. Шығармадағы белгілі бір кейіпкердің образы арқылы

Д. Барлығы дұоыс.

а) бола алмады

б) ие болды

в) жартылай ие болды

г) ресми түрде ие болды

д) Бұл кезеңде қазақ тілі ұлт тілі болып қалыптасқан жоқ.

139. кітаби тіл деген ұғымды қалай түсінесіз.

а) қазан төңкерісінен бұрынғы ескі жазба дәстүрінің тіл деген мағынасы.

б) көне түркі тілі

в) Араб – апарсы тілінде жазылған дүниелер

г) ақын – жыраулар шығармашылығы тілі

д) көне ұйғыр тілі

140. ХХ ғ басындағы әдеби тілдің нормалануы неден байқалады.

а) аталғандардың бәрі де

б) Сөйлеу тілінің сұрыпталмай қолданылуынан

в) Ақын – жыраулар тілімен жалпыхалықтық тілдің байланыстылығынан

г) Ауызша әдеби тілдің әлі де болса әсері тигендігінен

д) кітаби тіл дәстүрінің ықпалы тигендіктен.

141. ХХғ 20 жылдардан бергі әдеби тілдің дамуына әсер еткен факторлар қандай.

а) аталғандардың бәріде

б) Жалпы сөздерді дамуы

в) баспа әдебиеттердің молаюы

г) көркем әдебиет стильінің қарқынды дамуы

д) Қазақ қоғамының әлеуметтік – экономикалық мәдени өзгерістер

142. ХХ ғ 20 жылынан бергі әдеби тіл қандай негізде дамыған?

а) ХІХғ 20 жылында туған ұллтық жаңа жазба әдеби тіл негізінде

б) қазақтың ескі жазба дәстүріндегі әдеби тіл негізінде

в) ауыз әдеби тілі негізінде

г) көне түркі жазба әдебиеті негізінде

д) кітаби тіл дәстүрі негізінде

143. әуезов көркем әдебиеттің қай жанрында ерекше еңбек етіп, қазақ әдеби тілінің дамуына зор үлес қосты?

а) проза жанры

б) поэзия жанры

в) публистикалық жанры

г) Халық ауыз әдебиеті үлгілерін жинаумен

д) кітаби тіл дәстүрін дамытумен

144. Қазіргі әдеби тілде қайта қайта көріне бастаған әдебиеттер қандай

а) Аталғанның бәрі де

б) шежірелер

в) қазақ батырлары туралы туындылар

г) қазақтың ру тайпаларына байланысты деректер

д) діни әдебиеттер

145. Қазақ тіл білімінің қалыптасып жеке ғылым саласына айналуы қай кезде іске асты.

а) Кеңес дәуірінде

б) ХХ ғасырдың басында

в) ХІХ ғасырдың 2-жартысында

г) ХІІІ ғасырдың 2-жартысында

д) ХІХ ғасыр 2-жартысында

146. Қазіргі қазақ әдеби тілінің фонетика жүйесіндегі нормалану неден көрінеді.

а) Қазақ тілінің негізгі фонетикалық заңдылықтары тұрақталып, дыбыстардың әр түрлі сөз поэзиясында қолданылуы айқындалғаннан

б) Әліпби мәселесінен

в) Орыс тілі арқылы енген интернационалдықсөздерді жазу емлесінен

г) негізінен фонетикалық принципті сақтау мәселесінен

д) Барлық жауап дұрыс

147. ХХ ғасырдың басындағы әдеби тілдің дамуына әсер еткен факторлар қандай.

а) Баспа әдебиеттің молая бастауы

б) ел ішіндегі хал – ахуал

в) Ауыз әдебиетінің дамуы

г) Орта түркі дәуіріндегі әдеби тілдің әсері.

д) Кітаби тілдің әсері

148. ХХ ғ басындағы әдебиеттің нұсқалары қандай

а) аталғандардың бәрі де.

б) мерзімді баспасөз

в) Қазақ зиялыларының шығармалары

г) Қазақтың бірінші тілші ғалымдарының еңбектері.

д) көркем туындылар

149. ХХ ғ басындағы жазба әдебиеттің нұсқалары қандай

а) аталғандардың бәрі де

б) Қазақтың ескі жазба дәстүріндегі кітаби тіл үлгілері

в) Ұлттық әдеби тіліне негізделген үлгілері

г) Ортақ түркі әдеби дәстүріндегі үлгілері

д) қазақтың байырғы төл әдеби тілі

150. ХІХ ғ 2-жартысындағы туған ұлттық жазба әдеби тілді ХХ ғ басында кімдер дамытты.

а) Абайдың үлгі тұтқан ақын – жазушылар

б) Кітаби ақындар

в) Ақын жыраулар мектебін жалғастырушылар

г) ортақ түркі дәстүрінде жазатын ақындар

д) діни кітаптарды шығарушылар

151. Төмендегі басылымдардың қайсысы публицистикалық стильге жатады.

а) Барлығы дұрыс

б) Көпшілікке арналған Афат яки Халера әңгімесі

в) Адамның мумасы турасында мақала

г) трахома деген жаман көз ауру мақаласы

д) Серке, Садақ, Сары арқа, Абай , Қазақ, Айқап, Үш жүз, т.б. газет журналдар

152. ХХ әдеби тілге тән дыбыстық грамматикалық ауытқулардың негізгілері қандай ?

а) Аталғандардың бәрі де.

б) ескі жазба әдеби тіл дәстүріне тән тұлғалардың қолданылғаны

в) шығармалардың жазба тілінде үндестік заңының сақтала бермеуінде

г) ортақ түркі әдеби тіл дәстүрінде жазылатыны

д) көптеген дыбыстық, грамматикалық тұлғалардың жарыспалы қолдануы

153. ХХ ғ басындағы әдеби тілдің лексикалық құрамындағы басты ерекшеліктер қандай?

а) Барлығы дұрыс

б) Диалектизмдер және татар - өзбек сөздері

в) Көне түркі сөздер кездеседі

г) орыс тілінен енген сөздер кездеседі

д) Араб – парсы сөздері кездеседі

154. ХХ ғ басындағы әдеби тіл нормалану сипаты қандай дәрежеде болды?

а) Нормалық белгілері қалыптасып тұрақтанбаған

б) Нормалық белгілері қалыптасып тұрақтанған.

в) ХХ ғ 30-жылдардағы тілдік нормаға сай болды.

г) ХХ ғ 50-жылдардағы әдеби тіл нормаға сай болды.

д) Жауабы жоқ.

155. ХХ ғ басындағы ұлттық әдеби тілдің қандай стилдарі дамыды.

а) Көркем әдебиет публицистикалық ресми құжаттар ғылыми т.б.

б) Діни әдебиеттер стилі

в) Кітәби стиль

г) Ақын – жыраулар стилі

д) Көркем әдебиет стилі

156. Қазақ әдеби тілінің ХІХ ғ 60-70 жылдарынан кейінгі дамуындағы басты өзгешеліктер қандай?

а) Ұлттық жазба әдеби тілінің негізі қаланды.

б) Ауызша әдеби тіл дамыды.

в) аударма әдебиеттер пайда болды.

г) Халық ауыз әдебиеті өркендеді.

д) Ғылыми стиль барынша дамыды.

157. ХІХ ғ 2-жартысындағы қазақ әдеби тілінің үлгілері мазмұны мен мақсатына қарай қандай топтарға бөлінеді.

а) Аталғандардың бәрі де.

б) Қазақтың ескі жазба дәстүріндегі кітаби тіл үлгілері

в) Поэзия жанрында жаңа үлгілер қалыптасты

г) Проза, шағын әңгімелер жанрының негізін қалады.

д) қазақтың ауызша тараған байырғы төл әдеби тілі мен әдеби тіліне негізделген үлгілері

158. ХІХ ғ 2-жартысында қазақ әдебиетінде қай жанр басым болды.

а) Поэзия жанры

б) Проза жанры

в) Публицистика жанры

г) Роман жанры

д) Эпостық туындылар

159. ХІХ ғ 2-жартысындағы қазақтың ауызша тараған байырғы төл әдеби тілінің өкілдері кімдер?

а) Сүйінбай, Мұсабай, Шөке, Кемпірбай, Бала Ораз, Орынбай т.б.

Ә.Кердері, Ақылтай, Мағауия

б) Ы.Алтынсарин, Ш.Бөкеев,

в) Асан қайғы, Бұқар жырау,

г) Жиренше шешен, Аяз би

д) Төле би, Қазтуған.

160.ХІХ ғасырдың 2-жартысында қазақ поэзиясы тілінің даму сипатында қандай өзгерістер болды.

а) аталғандардың бәрі.

б) Әр алуан эпикалық дастан, қисса жанр дамыды,

в) Поэзия жанры өркендеді

г) проза жанры негізі қаланды.

д) нақтылыққа негізделген арнау портрет, пейзаждық суреттеу тәсілдері молайды.

161. ХІХ ғасырдың 2-жартысында байырғы поэзия дәстүрін жазба әдебиетке жалғастырғандар кімдер?

а) абай, Ыбырай, Ш.Бөкеев, Ә.Кердері.

б) Нысанбай, Досжан, Қашған, Құлманбет т.б.

в) Шортанбай, Мұрат, Жнақ, Марабай.

г) Доспанбет, Ақтанберді,

д) Шал ақын, Бұқар жырау.

162.ХІХ ғасырдың 2-жартысында ұлттық жазба әдеби тілге тән стильдің қандай түрлері дамыды.

а) Көркем поэзиялық қоғамдық публицистикалық ресми құжаттық, эпистомерлық, ғылыми көпшілік әдебиеттер стильдері.

б) Діни әдебиеттер стилі

в) Аударма әдебиеттер стилі.

г) Ресми іс қағаздар стилі

д) Діни әдебиеттер мен аударма әдебиеттер стилі

163. Ы.Алтысариннің қазақтың ұлттық әдеби тілін дамытудағы орны неден көрінеді.

а) аталғандардың бәрінен

б) Дидактикалық сипатта көркем проза стилінің негізін салғандығынан

в) Шағын әңгімелер стилінің негізін салғандығынан

г) Халық ағарту ісіне белсене ат салысуынан

д) Әдеби тілді дамытуда халықтың сөйлеу тілі мен байырғы әдеби тіліне сүйенгендігінен

164. Абайдың қазақтың ұлттық әдеби тілін дамытудағы орны қандай

а) аталғандардың бәрін де

б) поэзия саласында көркем сөзді шығармашылықпен жаңа салаға көтеріп қазақ әдеби тілі тарихының ұлттық дәуірін бастады.

в) Поэзия жанрында жаңа үлгілерді ендіруінен

г) Өлең өлшемдеріне жаңалық енгізумен

д) Ұлттық әдеби тілді дамытуда жалпы халықтық сөйлеу тілін, байырғы әдеби тілді негіз етіп ұстады.

165. Көне түркі жазбаларының сипаты қандай

а) Жоғарыда аталғандардың бәрі.

б) Түркі қағандары мен батырлардың ерлік жорықтарын баяндайтын шежірелер бір ғана жанр стильде жазылмаған, ауызекі сөйлеу тілінің нормасына жақын жылнамалық нұсқаулар

в) тарихи туындылар

г) өз кезіндегі түркі хандарының атқарған жұмыстарын баяндайтын шығармалар

д) Белгілі бір поэтикалық өлшемге бағындырылған поэтикалық шығармалар бірнеше дәуірлік тарихы бар жасанды жазба тіл

166. Көне түркі жазбаларының қазақ әдеби тіліне қатысы қандай?

а) Көне түрік жазбаларындағы белгілі бір жанрдың үлгілері ретінде қазақ әдеби тілінің тарихи арналарының бірі болып табылады.

б) Қазақтың жыраулар поэзиясындағы дидактикалық философиялық шешендік толғау үлгілерінің қайнар көзі

в) Қазақ ауыз әдебиетіндегі эпикалық жырлардың ең әдепкі үлгілері

г) Қазақ әдеби тілінің қалыптасуына ешқандай қатысы жоқ.

д) Қазақ ұлттық жазба әдебиетінің қалыптасуына негіз болды.

167. Көне түрік жазбалары тілдік нормалардың қазақ тілінің қазақ әдеби тілінің нормаларындағы ізі, тигізген әсері қандай фонетикалық заңдардан көрінеді?

а) Жоғарыда аталғандардың бәрі

б) қазақ тілінде с-пен (іс, кісі, жас) , е-мен (ел, бер, кет) айтылатын сөздердің көне түркі жазбаларында жарыспалы түрде (с-ш, е-і) айтылуынан

в) ғ,г, п,р, дыбыстарының сөз басынан кездеспейтіні

г) Үндестік заңының көбінесе сақталуынан

д) Дауысты дыбыстардың жуан – жіңішке болып топталуы менолардың поэзиялық орындарының бірдейлігінен, соның нәтижесінде үндестік заңының тұрақтылық сипатынан

168. Көне түрік жазбаларындағы поэзия үлгілері мен түркі тайпаларына тән ежелгі ауызекі поэзия өнерінің қайсысы алғашқы болып табылады.

а) көне түркі поэзиясы мен көркем сөз үлгілері түркі поэзиясының әдеби тілінің басы емес тарихи бір кезеңінің басы болып табылады.

б) ҮІ –ІХ ғ түркі қағанаты заманындағы көне түркі поэзия үлгілері түркі поэзиясының басы болып табылады.

в) Қазақтың ауызша әдеби тілінің негізі болып табылады.

г) Қазақтың ұлттық жазба әдебиетінің басы болып табылады.

д) Қазақ әдеби тілінің басы болып есептеледі.

169. Әдеби тіл ұғымын қалай түсінесіз.

а) Жазба әдеби тілмен бірге ауызша әдеби тілде жатады.

б) тарихи жазба ескерткіштерінің тілі жатады.

в) Кітаби шығармалардың тілі жатады

г) Ауыз әдебиетінің тілі

д) еуропалық түсініктегідей тек жазба тіл, яғни хатқа түсіп, өңделген тіл жазылады.

170. Әдеби тіл туралы төмендегі анықтамалардың қайсысы анық статусына сай келеді?

а) белгілі мөлшерде сұрыпталып, тілдік нормалық бағыты анықталған, қолдану қызметі әр алуан, стиль жағынан саралануға бейім тілдің диалектілер мен қарапайым тілден жоғары тұрған түрі.

б) жазба әдебиет тілі арқылы жалпыға бірдей ортақ нормалары қалыптасқан стильдік нормалары сараланған, қоғамдық қызметі әр алуан халық тілдерінің жоғары формасы.

в) жеке бір индивидтің ақиқат жайды өз көңілінше ой қорытындысынан пікір түйіндеуінен өткізіп барып, өзінше бір үлгі формада беру тілі

г) Халықтық әдебиетке түсіп қалыптасқан тілі

д) Дұрыс жауабы жоқ.

171. Қазақ әдеби тілінің қалыптасу тарихы қай кезден басталды.

а) ХҮ –ХҮІ ғасырдан

б) ХҮІІІ ғ

в) ХІХ ғасырдың 2-жартысынан

г) ХХ ғасырда қазан революциясынан кейін

д) Көне түркі дәуірінен, хундар мемлекеті кезінен

172. Қазақ әдеби тілінің даму дәуірлері қандай?

а) Әлі де зерттеуді қажет етеді.

б) 4-кезеңнен тұрады. 1. ХҮІІІ ғ 2-жартысынан ХІХ ғ дейінгі 2. ХІХ ғ 2-жартысы 3. ХХ ғ басындағы 4.Қазан ревалюциясынан кейінгі

в) 3 дәуірден тұрады. 1. Абай заманына дейінгі көне әдеби тіл. 2. ХІХ ғ 2 жартысынан ХХ ғ жаңа әдеби тіл. 3. Қазіргі әдеби тіл.

г) 2 дәуір 3-кезеңнен тұрады. 1. қазақ халықтық кезеңіне дейінгі әдеби тіл өз ішінен 2 кезеңге бөлінеді 1. ХҮ –ХҮІІІ ғ 1 жартысы. 2. ХҮІІІ ғ2 жартысымен ХІХ ғ 1 жартысындағы әдеби тіл. 2. Қазақ халқының ұлттық кезеңіндегі әдеби тіл, ол ХІХ ғ 2 жартысынан басталып бүгінгі әдеби тілге ұласып отыр.

д) 3-дәуірден тұрады. 1. ХІХ ғасырдың жартысына дейінгі 2. ХІХ ғ 2 жартысынан ХХ ғасырдың 20 жылдарына дейінгі. 3. Кеңестік дәуір

173. Қазақ әдеби тілінің бұрынғы және осы күнгі қандай формалары қандай?

а) Осы айтылғандардың бәрі де

б) Қазақ ауыз әдебиетінің тілі

в) Қазақтың ауызша әдеби тілі

г) Қазақтың жаңа жазба әдеби тілі

д) Орта Азиялық түркі жазба дәстүріндегі қазақтың ескі жазба әдеби тілі

174. Ноғайлы заманында туған эпостық жырлар қандай.

а) Едіге, Ертарғын, Ер Көкше, Орақ Мамай жырлары.

б) Ағыбай, Қабанбай, Бөгембай батырлар жайындағы жырлар

в) Алпамыс, Қамбар, Қобыланды жырлары

г) Алпамыс, Қамбар, Бөгембай батырлар жыры

д) Ер Қосай, Баян батыр, Қанжығалы Бөгембай жырлары.

175. Қараспан, Көздікөл, Қырық күншілік қазан, Сырлы қала, Құба көл, Өр төбе, сияқты жер су аттары қай эпостық жырда кездеседі.

а) Қобыланды

б) Қамбар

в) Алпамыс

г) Едіге, Ер Тарғын.

д) Ешқайсысы дұрыс емес.

176. Қылаң етіп, қылт етіп,

Сылаң етіп сылт етіп,

Тау суындай қылаңдап

Сүмбідейін сылаңдап,

Тұрақты тіркестері көркемдеуші – бейнелеуші тәсілдердің қай түріне жатады.

а) Поэтикалық паралелизм

б) Поэтикалық эпитет

в) Шендестіру

г) Әсерлеу

д) Гипербола

177. Бұлт шайнап, мұз бүркіп, үркер мен Айдай тоғысты – деген тұрақты тілдік композиция ауыз әдебиетінің қай жанрына тән.

а) Эпостық жырлар

б) Тұрмыс салт жырлары

в) Аңыз әңгімелер

г) Мақал – мәтелдер

д) Шешендік сөздерге

178. Жылқы ішінде алады,

қылшық жүнді қарады,

Құланнан атты қодықты

Көлденең тартты тобықты

Ат байлаған тақыр – ды

Көк түскен жер тақыр – ды – деген тұрақты тілдік үлгілер қандай эпостық жырға тән.

а) Эпостық жырлардың көпшілігінде

б) Қыз Жібек жырына

в) Қозы Көрпеш Баян сұлу жырына

г) Алпамыс батыр жырына

д) Қобыланды батыр жырына

179. Ортақ мотивті поэзиялық үлгілерге жататындар

а) мақал – мәтелдер, афоризмдер, дидактикалық шешендік толғаулар,

б) Аңыз - әңгімелер,

в) Кітаби тілде жазылған шығармалар

г) Ортақ түркі дәстүріндегі шығармалар

д) Шешендік сөздер

180. Сөйлемнің баяндауыштары шартты райлақ -са мен есімшенің –ар, -ма тұлғаларымен жұптасып отыруы тұрақты сөз үлгілерінің қайсысында көп кездеседі.

а) Мақалда

б) фразеологияның арасында

в) Жұмбақта

г) Еркін тіркестерде

д) Барлығында

181. Белшеден құл ұшады, берекесізден пұл ұшады.

Есектің ақырына ат байласа, тәсірі ұрады,

Қырманы бірдің шамалы бір, Заманы бірдің амалы бір, сияқты мақалдар:

а) жергілікті сөйленістерге тән

б) әдеби тілге тән

в) кітаби тілге тән

г) ортақ әдеби тілге тән

д) Барлығы дұрыс емес.

182. Эпостық жырдағы символдық жер атаулары қандай?

а) Қарақан тау, Жиделі Байсын, Жерұйық,

б) Жетісу, Ыстық көл, Сарысу, Қаратау,

в) Алтай , Орхон, Еділ, Жайық

г) Орал, Алтай

д) Орхон, Енесей

183. Кейінгі поэзия үлгілерінде кездеспейтін эпостық тұрақты сөз тіркестері қандай?

А Қыдыра жалды қыл құйрық, Атай берік жүргенде,

Буырқанып бұрсанып, мұздй темір құранып.

Б. Тәуекелге бел байлап, Ел жұртымен қоштасып.

В. Батыр жігіт жауда ойнар, шешен жігіт дауда ойнар.

Г. Егеулі найза қолға алып, Ереуіл атқа ер салды.

Д. Барлығы да кездеспейді.

184. Х-ХІІІ ғ. Қараханид мемлекеті кезіндегі түркі тілдерінің жазба ескерткіштері қандай?

А Диуани лұғат ат-түрк, Диуани хикмет, Хаким ата, Һибат ул-хақаин.

Б Хусрау уа шірін, Мухаббатнаме.

В Кодек куманикус.

Г Махаббатнаме.

Д Бабырнаме.

185. ХІІІ-ХІҮ ғ. Алтын Орда дәуірінің жазба ескерткіштері қандай?

А Кодек куманикус, Хусрау уа шірін, Мухаббатнаме, Гулистан бит-турки, Жүсіп-Злиха, Абу Хаийанның сөздігі, Ибн Мухан-наның сөздігі.

Б Диуани хикмет, Хаким ата.

В Құтадғу білік.

Г Күлтегін, Білге қаған.

Д Мойыншор, Тоныкөк.

186. М.Қашғаридің «Диуани лұғат ат-түрк» шығармасының сипаты қандай?

А Өз кезіндегі түркі тілдерінің сөздігінен, грамматикалық құрылысынан, ауыз әдебиет үлгілерінен мол мағлұмат беретін тұңғыш әдеби жинақ.

Б Түркі тілінің тұңғыш салыстырмалы грамматикасы.

В Түркі тілдерінің тұңғыш сөздігі

Г Көне түркі тілінен мағлұмат береді.

Д Түрк тілдері грамматикасы жайында.

187. Ұлы ер Тана өлді ме? Деп басталатын, көне түрік қағанына арналған жоқтау өлең қай жазба ескерткіште кездеседі?

А Диуани лұғат ат-түрік.

Б Құтадғу білік.

В Диуани хикмет.

Г Мухаббатнаме.

Д Гулистан бит-турки.

188. «Диуани лұғат ат-түрікте» өз замандағы ауыз әдебиетінің қандай үлгілері берілген?

А Жоғарыда аталғандардың бәрі.

Б Тұрмыс-салт жырлары, ерлік, табиғат, жан-жануар туралы жырлар.

В Лиро-эпостық жырлар.

Г Қисса-дастан үлгілері.

Д Мақал-мәтел, қанатты сөздер, көркем теңеулер, шешендік үлгілер.

189. М. Қашғаридің «Диуанидағы» «Арсылан қарыса», сычған енін күзбүр «Ай толун болса, әлігін ымламас» сияқты мақалдардағы қазақ мақалына ұқсас, тұрақты үлгі неден көрінеді?

А. –са, -ер, -са, -мес тұлғаларының жұптасуынан.

Б. Мақалдағы құрамды сөздерден.

В. Грамматикалық құрылысынан.

Г. Фонетикалық құрылысынан.

Д. Лексикалық құрылысынан.

190. «Хусрау уа Шіріндегі», Қыл йарған тұрақты тіркес қазақ тілінде қалай дамып қалыптасқан?

А. Қара қылды қақ жарған.

Б. Қазақ тілінде жоқ.

В. Қыл жарған.

Г. Қамырдан қыл суырғандай.

Д. Қыл өтпес.

191. XIII-XIV ғ. Тілді, -д, -й-тілді, жазба ескерткіштердің қайсысы қыпшақ тіліне тән?

А. д-дж-дж-й-тілді.

Б. д- тілді.

В. й-ілді.

Г. ж-тілді.

Д. д- тілді.

192. XV-XYII ғ. Ауызшатөл әдеби тіл өз алдындағы әдеби тіл арналарымен қайсысымен тікелей жалғастықта?

А. Ауыз әдебиетінің тілі.

Б. Ортағасырлық ескерткіштерінің тілі.

В. Көне түркі жазба ескерткіштерінің тілі.

Г. Көне әдеби тіл.

Д. Кітаби тіл.

193. XV-XYIII ғ. поэзиясындағы негізгі тақырыптар қандай?

А. Жоғарыда аталғандар

Б. Әлеуметтік хал-ахуал.

В. Ел қорғау.

Г. Жаугершілік.

Д. Дидактикалық.

194. XV-XYII ғ. ауызша төл әдеби тілді сипаттайтын негізгі үлгілер қандай?

А. Жоғарыда аталғандардың бәрі.

Б. Дау-билікке байланысты шешендік сөздер.

В. Дидактикалық сарындағы толғаулар.

Г. Ақыл насихат сөздері.

Д. Жыраулар поэзиясының тілі.

195. XV-XYII ғ. дидактикалық толғаулар көбінесе қандай жырға тән?

А. Асан қайғы, Шалкиіз.

Б. Қазтуған, Доспамбет.

В. Марғасқа, Жиембет.

Г. Жиембет, Тәттіқара.

Д. Шобан, Доспамбет.

196. XV-XYII ғ. Ортақ мотивті варианты туындылар поэзиялық үлгілердің қай түріне жатады?

А. Шешендік-дидактикалық өлең толғаулар.

Б. Портрет өлеңдер.

В. Тұрмыстық өлеңдер.

Г. Дидактикалық өлеңдер.

Д. Аталғанның бәріде.

197. Асан қайғының «Бұл заманда не ғаріп», «Еділ болдо Жаыйқ бол» өлеңдері қай жанрға тән?

А. Дидактикалық өлең.

Б. Арнау өлең.

В. Портрет өлең.

Г. Арнау және портрет өлең.

Д. Портрет және дидактилық өлеңдер.

198. Қазтуған «Бұдырайған екі йшекелі», Досымбеттің «Айнала бұлаң басы тең» өлеңдері қай жанрға жатады?

А. Портрет өлеңдер.

Б. Дидактиаклық өлеңдер.

В. Арнау өлеңдер.

Г. Ақыл-насихат өлеңдер.

Д. Толғау өлеңдер.

199. Осы кездегі «Қарындас», «Ауыр», «Байтақ», сөздерінің қай мағаналары әдеби нормада тұрақты қолданылған?

А. Қарындас сөзінің-туысқан, рулас, ауыр сөзінің-күшті, көп, байтақ сөзінен-ел жұрт мағаналары.

Б. Бұл сөздердің халықтық мағаналары.

В. Бұл сөздерінің мағаналары анық емес.

Г. Қазір де сол сөздер сол мағынасында жұмсалады.

Д. Дұрыс жауабы жоқ.

200. XV-XYII ғ. Тұйық етістік тұлғаларының қайсысы жиі қолданылған?

А. –мақ тұлғасы.

Б. –у тұлғасы.

В. –у, -мақ тұлғасы.

Г. –бақ тұлғасы.

Д. –мақ, -мек, -бақ, -бек тұлғалары.

201. Шешендік поэзияға тән сөз қолданыс тәсілдері қандай?

А. Аталғанның бәрі.

Б. Жеке сөздерді я тұлғаларды қайталау.

В. Паралелизмдер.

Г. Қаратпалар.

Д. Дидактикалық сұраулар.

202. –лық жұрнағы арқылы XV-XYII ғ. көбінесе қандай сөздер жасалған?

А. Дерексіз ұғымдары білдіретін сөздер.

Б. Нақты заттық мәндік сөздер.

В. Сындық мәнді сөздер.

Г. Сындық мәнді сөздер.

Д. Теңеулер.

203. XV-XYII ғ. Стилдік мақсатқа ықшамдап қолдану жалғауларының қай түрінде жиі кездеседі?

А. Аталғандардың бәрі.

Б. Тәуелдік жалғауларында.

В. Барыс септігінде.

Г. Табыс септігінде.

Д. Ілік септігінде.

204. «Жами-ат-тауарих» қандай шығарма.

А. Шежіре.

Б. Поэзиялық шығарма.

В. Аударма шығарма.

Г. Сөздік.

Д. Арнау.

205. «Жами ат-тауарихтың» лексикасына тән ерекшенліктері қандай?

А. Жоғарыда аталғандардың бәрі.

Б. Сөздердің қыпшақ-оғыз, қыпшақ-парсы т.б. түрінде жарыспалы.

В. Қыпшақ сөздерінің кездесуі.

Г. Қыпшақ тіліне тән ерекшеліктердің көптеп келуі.

Д. Лексикасының негізгі қыпшақтық.

206. «Жами ат-тауарихтың» сипаты қандай?

А. Қыпшақ және Шағатай.

Б. Шағатайлық.

В. Оғыздық.

Г. Парсы-араб.

Д. Қыпшақтық.

207. XYIII ғ. қазақ әдеби тілін сиыпаттайтын негізгі үлгілер қандай?

А. Аталғандардың бәрі.

Б. Ресми құжаттар.

В. Жыраулар шығармашылығы.

Г. Ақындар шығармашылығы.

Д. Авторы белгілі поэзия үлгілері.

208. XYIII ғ. поэзиясының ең негізгі тақырыптар қандай?

А. Аталғанның барлығы.

Б. Әлеуметтік-қоғамдық хал-ахуал.

В. Ел бірлігін сақтау.

Г. Бтырлар ерлігін сақтау.

Д. Тәуелсіздікті қорғаумен байланысты ел бірлігі.

209. Дулаттың қазақ әдеби тіл тарихында алатын орны қандай?

А. Қазақ әдеби тіліне тілдік, стилдік поэтикалық сипатта ақынның жаңа үлгісін әкелген ақын.

Б. Әлеуметтік хал-ахуал жырлаған ақын.

В. Ауыз әдебиетін дамытқан ақын.

Г. Халық ауыз әдебиетін жинақтаушы ақын.

Д. Шешендік сөз, нақыл сөздер жырлаған ақын.

210. XIX ғасырдың I-жартысында поэзияда кездесетін кірме сөздердің сипаты қандай?

А. Аталғандардың бәрі.

Б. Дінге, оқу-ағарту, мәдениетке байланысты араб-парсы сөздерінің едәуір дәрежеде кездесетіні.

В. Кітаби тілге қатысты сөздердің кездесуі.

Г. Ортақ түркі дәстүріндегі сөздердің кездесуі.

Д. Тұрмыстық ұғымдағы орыс сөздерінің кіре бастағаны.

211. Қазақ әдеби тілінің VI – VIII ғасырдағы тарихи бір арнасы болып қайсы кезең есептеледі?