Идеал газ. МКТ-ның негізгі теңдеуі. Менделеев – Клайперон теңдеуі. Изопроцесстер. Физика пәнінің мұғалімі: Оңғарбай Ж Термодинамикалық параметрлер - Термодинамикалық параметрлер деп макродененің күйін сипаттайтын физикалық шамаларды айтады. Оған қысым, көлем, температура жатады. Термодинамикалық процесс дегеніміз қандай да бір термопараметрдің өзгеру құбылысы немесе жүйенің бір күйден екінші күйге өтуі.
- Барлық макроденелер микроденелерден (атомдар мен молекулалардан) тұрады.
Идеал газ - дегеніміз молекулалары шексіз аз көлем алатын серпімді шариктер болып табылатын және өзара әрекеттесуі тек олардың бір бірімен тікелей немесе ыдыстың қабырғасымен соқтығысуы кезінде ғана білінетін газ болып табылады.
- Есептеулерді жеңілдету үшін МКТ нақты газдардың қарапайым физикалық моделі – идеал газ моделі енгізілді.
Молекулалық-кинетикалық теорияның негізгі теңдеуі - теңдеуі молекулалық-кинетикалық теорияның негізгі теңдеуі деп аталады. Оны бұлай атау себебі: - Ол макро және микродүниелерді байланыстырып тұр;
- Тәжірибе арқылы алынған барлық газ заңдарын теориялық жолмен алуға мүмкіндік береді;
- Ол микроәлемде өтіп жатқан процестер жайлы ақпарат береді.
- Негізгі теңдеуді былай да жазуға болады:
Менделеев-Клапейрон теңдеуі - Термодинамикалық параметрлерді байланыстыратын теңдеу газ күйінің теңдеуі немесе Менделеев –Клаперйрон теңдеуі деп аталады.
- Универсал газ тұрақтысы дегеніміз заттың 1 молінің температурасы 1К-ге арттыру үшін оған қанша жылу мөлшерін беру қажет екенін көрсететін физикалық шама:
Изопроцестер-газ заңдары
Термодинамикалық жүйеде бір макроскопиялық параметрі тұрақты, ал қалған екеуі тұрақты болмаса, онда оны: изопроцестер деп аталады.
Изотермиялық процесс
Температура тұрақты болғанда, газ күйінің өзгеруін изотермиялық процесс дейміз.
T = const
температура тұрақты болғанда көлемнің, қысымға тәуелділігі Бойль-Мариотт заңы деп аталады.
PV = const
Ағылшын физигі Р.Бойль 1662 ж. және оған тәуелсіз француз физигі Э.Мариотт ашқан.
Изотермиялық процестің графигі
Изотерма
тапсырма:
Изотерманы мына координаттарда
салыңдар V;T, P;T
V
P
Изотерма мына координаттарда P;T, V;T
P
T
O
T
V
O
Изобаралық процесс
Тұрақты қысымда, газ күйінің өзгеруін изобаралық процесс дейміз.
Р = const
Қысым тұрақты болғанда көлемнің, температураға тәуелділігі Гей-Люссак заңы
деп аталады.
V1 = T1
V2 T2
Француз физигі Гей-Люссак 1802 жылы тәжірибе жүзінде дәлелдеген.
T
V
O
изобара
Тапсырма:
Изобараны Р,Т; Р,V координаталарында салу керек.
Изобара P,T; P,V координаталарында
P
T
O
P
O
V
Изохоралық процесс
Тұрақты көлемде, газ күйінің өзгеруін изохоралық дейміз.
V = const
Көлем тұрақты болғанда, қысымның термодинамикалық жүйеде, температураға тәуелділігін Шарль заңы дейміз.
P1 = T1
P2 T2
Бұл заңды француз физигі Ж.Шарль 1787 жылы тәжірибе жүзінде дәлелдеген.
Изохоралық процесс графигі
P
O
T
изохора
Тапсырма:
мына координатада изохораның графигін сал P,V; V,T
Изохоралық процесс мына координаттарда P,V;V,T
О
T
V
O
O
P
V
O
Қорытындылайық:
P1 = V2 T = const, Бойль- Мариотт заңы
P2 V1
V1 = T1 Р = const, Гей-Люссак заңы
V2 T2
P1 = T1 V = const, Шарль заңы
P2 T2
Дальтон заңы - Үлестік (парциал) қысым деп газ қоспасының әрбір газы осы көлемді жалғыз өзі алатын кездегі қысымды айтады.
- Дальтон газ қоспасының қысымы осы қоспаға кіретін барлық газдардың үлестік қысымдарының қосындысына тең болатынын тағайындады:
Назарларыңызға рахмет!
Достарыңызбен бөлісу: |