Казахстанский журнал международного права

1. 
   Конституция Республики Казахстан от 30 августа 1995 года (с последующими изменениями и дополнениями) // http://online.zakon.kz
   
2. 
   Постановление Правительства Республики Казахстан от 13 января 2006 года № 36 «Вопросы Комитета по охране прав детей Министерства образовании и науки Республики Казахстан» http://online.zakon.kz
   
3. 
   Мельникова Э.Б Ювенальная юстиция: проблемы уголовного права, уголовного процесса и криминологии: Учебное пособие. - М.: Дело, 2000. – 272 с.
   

Аталған мақалада Қазақстан Республикасындағы кәмелетке толмағандардың конституциялық құқықтық мәртебесі туралы сұрақтар қарастырылады.

In the present article questions of constitutional legal status of minors in the Republic of Kazakhstan are considered. In particular, groups of factors which, undoubtedly, influence formation of a constitutional legal status of the child are defined.

Аталған мақалада, кәмелеттік жасқа толмағандардың қылмыстық құқық бұзушылық жасау себептері, оларға қолданылатын жаза мәселелері және олардың қылмыстарының алдын-алу жөнінде сөз қозғалды.

Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылық ерекшеліктерін өзіндік тарау ретінде бөліп қарастыру, бұл тарауда кәмелетке толмаған тұлғаларға айрықша ережелер белгіленгендігін көрсетеді. ҚР Қылмыстық кодексіне мұндай айрықша ережелерді енгізу бұл жастағы тұлғалардың әлеуметтік-психологиялық ерекшеліктерін білдіреді. Сонымен қатар, арнайы бөлімді енгізу кәмелетке толмағандарға Қылмыстық кодекстің ересектердің қылмыстық жауаптылығына қатысты сұрақтарды реттейтін кейбір баптардың қолданылу мүмкіндігін де жоққа шығармайды. Мысалы, қылмыстар немесе үкімдер жиынтығы бойынша жаза ережелері, бас бостандығынан айырудың төменгі мөлшеріне қатысты және т.б.

Кәмелетке толмағандар қылмыстылығы қазіргі күндегі ең өзекті мәселелердің бірі. Бұны құқық қорғау органдарының ресми түрде алынған статистикалық мәліметтерінен және күнделікті бұқаралық ақпарат құралдарының бұл мәселеге көп көңіл бөліп отырғандарынан көруге болады. Нашақорлық пен жасөспірімдер арасындағы тұрақты түрде өсіп отырған қылмыстылық, кәмелетке толмаған қыз балалар арасындағы жүктілік жағдайларының етек алуы немесе балаларға қатыгездік жасау – қазіргі таңда тек Қазақстанның ғана емес, жалпы Әлем елдеріндегі өршіп тұрған проблемалардың бірі десек артық емес.

Психологиялық және медициналық ғылымдар тұрғысынан қарағанда, 14 пен 18 жас аралығындағы адамдар өте тұрақсыз, еліктегіш, сенгіш, бір сөзбен айтқанда психикасы жағынан толық жетіліп бітпеген, қоғамдағы құбылыстарды жетік меңгеріп біле бермейді. Осындай өтпелі кезеңдерінде әртүрлі қоғамға қарсы, моральға жат әрекеттерге, құқыққа қайшы құқық бұзушылықтарға, соның ішінде қылмыстық әрекеттер мен әрекетсіздіктерге барып жататыны көп кездесетін мемлекеттегі теріс құбылыстар. Мұндай кәмелетке толмаған тұлғалар биографиясынан көбіне мынадай екі жағдайдағы ұқсас құбылыстарды көреміз. Бірінші жағдайда, баланың кедей отбасында туылуы, алкогольді ішімдікке салынған әкенің қолында тәрбиеленуі не санитарлық гигиеналық талаптары мүлдем сақталмаған тұрғын-жайда, ешқандай медициналық жағдайы жасалмаған жалғыз басты ананың тәрбиесінде өсуі, одан кейінгі жағымсыз ортаның болуы, қоғамға жат бірлестіктердің құрылуы, соның ішінде діни секталардың әсері. Әсіресе он төрт, он бес жастағы жас жеткіншектерге оларды қоршаған ортаның әсері өте көп. Кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыстардың көпшілігі де нақ осы жас аралығындағы жеткіншектермен жасалынады. Ал, екінші жағдайда, керісінше, бала әлеуметтік жағдайы материалдық түрде қамтамасыз етілген отбасында туылады, үй-жайдан тыс жұмыс істейтін көзі ашық, интеллигентті ата-анамен тәрбиеленеді. Бірақ та, мұндай ата-аналардың отбасындағы балаларына өте аз көңіл бөлінеді, бала зерігеді отбасына деген жылулық бірте-бірте бала бойына тарай береді де, оның арты есірткі заттарға қажеттілігін арттырады және ондай улы заттарды сатып алуға ақша табу жолдарын үйретеді, одан тергеу, арты орны толмас бала бойына қолайсыз салдар қалдыратын теріс құбылыстарды туғызады.

Көптеген тәжірибелер дәлелдеп бергендей, қылмыскерлердің көп бөлігінің қылмысқа алғашқы қадамы балалық шақта (9-13жас) басталып, жалғасын тауып ол қылмыскерлер артынан рецидив қылмыскерлерге айналып жатады. Осыған байланысты орыс ғалымы В.С. Орловтың: “қолданылып жүрген қылмыстық заңның жасы толмағандар үшін әділдік пен адамгершілік принциптерін басшылыққа ала, қылмыстық жауапкершілікке тарту мен жазаны тағайындау мәселесін шешу кезінде соттар тиянақты қарап, баса көңіл бөлуі қажет”[1, 17 б.] деген тұжырымымен қосыламыз.

Қ.Бегалиев: «14-18 жас аралығында жасөспірімдердің қоршаған ақиқатқа саналы қатынасы өнегелік принциптері, нанымы мен армандары қалыптасады. Бұл жаста жасөспірім организмінде,әсіресе оның психикасында күрделі өзгерістер жүреді. Жасөспірімдердің физикалық, жыныстық дамуы жүретін балалықтан ересекиікке аяқ басу кезеңінде оның моральдық және интеллектуалдық, өнегелік көзқарастары мен түсініктері қалыптасады»[2, 15 б.].

Зерттеушілердің сұраулары бойынша қылмыстық жүріс-тұрысқа бейімділік көбінесе 16-18 жастағы жеткіншектер арасында байқалады. Заңға қайшы келіп жататын жасөспірімдердің көпшілігі бала тәрбиелеу қамқорлығы төмен сәтсіз отбасыларында тұрады және өз кезегінде олар нашар тұрмыстық және материалдық жағдайларда өмір сүріп отбасы мүшелерімен нашар қарым - қатынаста болады. Әдетте мұндай жасөспірімдерге сабақ үлгерімі төмен, мұғалімдері және құрбы-құрдастарымен өзара қарым-қатынастары нашар белгілері тән.

Криминологтар мен психологтар кәмелетке толмағандардың құқыққа қарсы жүріс-тұрысының себептерінің арасындағы ең көп кездесетіндері ретінде келесі жайларды атап көрсетеді:

• 
  сәтсіз отбасы;
  
• 
  отбасындағы сәтсіз жағдай;
  
• 
  бұқаралық ақпарат құралдарындағы сансыз көп қатыгездік пен күштеу-озбырлық және зорлық-зомбылық жәйттері;
  
• 
  кәмелетке толмағандардың зиян ықпалдарға қарсы тұруға қабілетсіздігі;
  
• 
  атан-аналарының шектен тыс бос болмауы;
  
• 
  ата-аналарымен ұрыс-керістер;
  
• 
  бала қыйыншылықтарын үлкендердің түсінбеуі;
  
• 
  құрбы-құрдастары тарапынан немқұрайдылық қатынас;
  
• 
  әлеуметтік жүріс-тұрыс дағдасының болмауы;
  
• 
  бос уақытын өткізуді дұрыс ұйымдастыра білмеу;
  
• 
  өзіне назар аударуға ынталану және тағы басқа.
  

Жасөспірім тұлғасының жастық ерекшеліктерімен қатар оның жалпы бағыттылығына, бейімділігіне, түскен ортасына қарай Г.М. Миньковский кәмелетке толмаған қылмыскерлерді 4 топқа бөліп қарастырған:

Бірінші тобы – тұлғаның жағымды бағыттылығына қарамастан, кездейсоқ жағдайлардың тоғысуы нәтижесінде алғаш рет қылмыс жасаған кәмелетке толмағандар;

Екінші тобы – тұлғаның жалпы бағыттылығының тұрақсыздығына байланысты сәйкес жағдайларға тап болуы нәтижесінде қылмыс жасаған кәмелетке толмағандар;

Үшінші тобы – тұлғаның теріс бағыттылығының нәтижесінде қылмыс жасаған, бірақ әлі де болса, тұрақты қоғамға қарсы позиция деңгейіне жете қоймаған кәмелетке толмағандар;

Төртінші тобы – тұлғаның тұрақты қоғамға қарсы позициясының қалыптасуы негізінде бірнеше рет қылмыс жасаған кәмелетке толмағандар[4, 82 б.].

Қылмыстық жауаптылық жас шамасын анықтауда заң шығарушы әртүрлі мән-жайлардың барлығын ескереді, сонда да үлкен мәнді кәмелетке толмағанның мүмкіншілік дәрежесі мен белгілі бір қылмыс түрін құрайтын өзінің қоғамға қауіпті әрекетін ұғыну қабілетіне тән жас шамалық психологиялық ерекшеліктерге бөледі.

Кәмелетке толмағандар қылмыстылығына әсер ететін себептер мен жағдайлар және олардың алдын алудағы алғы шарттар мен жолдарға тоқталып өтетін болсақ. Сәтсіз отбасының болуы, яғни, ата-ананың өз балаларына деген ата-аналық борыштарын орындамауы, не тиісті түрде орындамауы немесе сол сияқты бала тәрбиесі заңмен жүктелген тұлғалардың жауапсыздығы. Сондықтан да, жасөспірімдердің адамға, қоғамға, еңбекке, мемлекет пен ұлтқа, соның ішінде өзінің ана тіліне деген көзқарасы ата-ананың көрсеткен үлгісіне қарап қалыптасады. Әрине, бұл жағдайлар да тек туылғаннан кейінгі отбасындағы ортадан алған қасиеттері ғана деп, айтуға болмайды, онда медициналық жолмен, яғни, екі-үш атаға дейінгі гендік басымдылықтар да болады. Бірақ та, толыққанды, жақсы тәрбиенің немесе керісінше отбасылық ажырасудан жиі болатын ұрыс-керіс, оның арты ұрып-жығумен аяқталып жататын отбасындағы негативті құбылыстардың бала өмірінде алатын криминогендік орны ерекше. Отбасындағы әрбір жасалған күнделікті өмірдің оң да теріс қылықтары еш-уақытта да бала бойында із-түзсіз қалмайды. Мысалы, егер бала әкесінің не шешесінің немесе екеуінің бірлесіп үйге ұрланған зат әкелгендерін көрсе, немесе олар балаға ұрлау ниеттері арқылы белгілі бір заттармен иеленетіндері жөнінде байқатса, онда бала бойында да сондай теріс пиғыл пайда болады, не дәл сондай қылықтарды қайталауы мүмкін. Сол сияқты баланың үйге ұрланған заттарды әкелгендегі ата-ана тарапынан еленбеуі не қажетті әсер ету шараларының қолданылмауы бала бойында жауапкершілік сезімін оятпайды.

Кәмелетке толмаған жас жеткіншектердің жүріп-тұруына өмір сүрудегі тәжірибенің болмауы, қоршаған адамдардың бағалауларын теріс түсіну, болып жатқан қоғамдық құбылыстардың ақиқатты шындығын дұрыс қабылдамау, сенгіштік, жоғары эмоционалдық, жүріс-тұрыстағы аса шапшаңдық, яғни, ойланбай өз беттерінше шешім шығару, үлкендерге ұқсап бағуға ұмтылу, өз мүмкіншіліктерін аса бағалау және сол сияқты жасқа толу критерилеріне байланысты басқа да жағдайлар көп әсер етеді.

Кәмелетке толмаған тұлғалардың ерекшеліктері сол, мұндай ерекшеліктер олармен құқыққа қайшы әрекеттерді жасау барысында да, оларды құқық қорғау органдарымен ашып, әшкерелеу барысындағы жүріс-тұрыстарынан да байқалынады. Бұл жағдайда кәмелетке толмаған тұлғаларға қатысты жасалынатын құқық қорғау әрекеттері мен сот үкімдері әділетті, адамгершілікке сай, заңды болуы міндетті. Бұл жағдайларда ювенальды юстиция мен ювенальды қылмыстық құқық, яғни, қылмыстық процесс және қылмыстық құқық қағидалары қатаң сақталуы тиіс.

Олай болса, кәмелетке толмағандар қылмыстылығын алдын алу мен қайта тәрбиелеуге қатысты келесідей жұмыстар жасауға болады:

1) кәмелетке толмаған тұлғасын жетік меңгеріп, оның қылмыстық әрекет жасағанға дейінгі қандай өмірлік, яғни, отбасылық, әлеуметтік жағдайда болғанын, құқық бұзушылықтағы барлық мән-жайларды ескере отырып, мүмкіншілігінше қылмыстық жазаны қолданбай-ақ, оларды қайта тәрбиелеу жолдарына салу, яғни, (қылмыстық құқық тарихындағы бастапқы англо-саксондық жүйедегі елдерде, ең алдымен Англия және Уэльсте және Америка Құрама Штаттарында құрыла бастаған) кәмелетке толмаған құқықбұзушыларға қатысты тәрбиелік әсері бар арнайы институттардың жұмыс істеуін күшейту қажет. Олар пробация (тәрбиелік қадағалау) және пэроул (тапсырма бойынша шартты түрде мерзімнен бұрын босату) институттары.

Қадағалауға беру дегеніміз кәмелетке толмаған жасөспірімнің ата-аналарына немесе олардың орнын ауыстыратын тұлғаларға, немесе кәмелетке толмағандарды тәрбиелеу мен жүріс-тұрыстарын бақылау мемлекеттік органдарына міндеттерді жүктеу табылады.

Құқық қорғау органдары кәмелетке толмағандардың қылмыстық әрекеттерін бағалап, оларға қатысты шешім шығару барысында қылмыстық құқық пен қылмыстық іс-жүргізу құқықтарының жалпы принциптерімен қатар, сондай-ақ, міндетті түрде бұл істерді жасау тұлғасының ерекшелігіне көңіл бөліп, бұл істерге қатысты құқық теориясы мен практикасында қылмыстық жауаптылықпен оның салдарын тудырмайтын қылмыстық құқық ғылымындағы кәмелетке толмағандар қылмыстылығын алдын алуға байланысты тәрбиелік әсер ететін мәжбүрлеу шараларын құрайтын институттардың қолданылуын күшейту қажет. Мұндай институттар кәмелетке толмаған қылмыскерлерге қатысты қорғау, көмек беру шараларын, қадағалау жүргізу шараларын және тәрбиелік сипаттағы мәжбүрлеу шараларын көздейді.

2) кәмелетке толмағандарды тәрбиелеу мекемелері мен органдары қызметтеріне мемлекет тарапынан тұрақты түрде бақылауды жүзеге асыру;

3) жалпы мемлекет пен қоғамдағы кәмелетке толмаған жасөспірімдер арасындағы нашақорлық пен қылмыстылықтың алдын алу мақсатында арнайы органдар мен мекемелер құру. Мысалы, осындай мақсаттармен Францияда елінде арнайы Жастарды соттық қорғау басқармасы, сонымен қатар тәрбие мәселелері бойынша кеңес беру қызметтері құрылған. Мұндай мекемелер жас құқық бұзушыларды кек қайтару, жазалау жұмыстарымен емес, керісінше қайта тәрбиелеу, болашақ өмірлеріне қызығушылық танытуға көп ықпал береді.

1.Орлов В.С. Научная информация по вопросам борьбы с преступностью. -М., 1969. -№22. – С.17.

2.Бегалиев К. Неправомерные действия подростков и их последствия. – Алматы: Мектеп, 1984. – 315 с.

3.Астемиров З.А. Уголовная ответственность и наказания несовершеннолетних.– М: «Юридическая литература,1970. -220 с.

4.Минковский Г.М. Особенности классификации несовершеннолетних преступников. М., «Юридическая литература», 1975. -282 с.

Резюме

Эта статья посвящена особенностям уголовной ответственности и участия как субъекта наказания несовершеннолетнего лица. Останавливаясь на практических проблемах уголовной ответственности и участия как субъектов наказания несовершеннолетних лиц, предложены пути их решения.

This article is devoted to the peculiarities of criminal responsibility and participation as the subject of a minor punishment. Stopping at praktichski problems of criminal responsibility and participation as subjects punishment of minors proposed solutions.

УДК 347.991: 340.131.5](575.2)
Садыков Э.Э.,

Председатель Правления

ОО«Ассоциация Юристов Кыргызстана»
КОНСТИТУЦИОННАЯ ПАЛАТА ВЕРХОВНОГО СУДА КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ КАК ГЛАВНЫЙ ОРГАН КОНСТИТУЦИОННОГО КОНТРОЛЯ
В данной научной статье автор анализирует и рассматривает Конституционную палату Верховного суда Кыргызской Республики как нового судебного органа – Конституционной палаты и создание нового и самостоятельного вида судопроизводства – конституционного

Ключевые слова: Конституция Кыргызской Республики. Конституционная палата Верховного суда Кыргызской Республики. Конституционный контроль. Верховенство Конституции.

Права и свободы людей – это, прежде всего продукт, воплощение развития общественных отношений. Задача конституции состоит в том, чтобы закрепить итоги и достижения этого развития, создать необходимые условия для обеспечения защиты этих прав и свобод, соотнести их с государственной организацией, структурой власти, экономическими и социальными обстоятельствами. С материальным, духовным и нравственным прогрессом общества появляются возможности для того, чтобы расширить содержание конституционного статуса гражданина.

Процессы демократизации и гуманизации общества – это основа для нового понимания положения человека и гражданина в государстве и обществе. Прежние традиции и взгляды становятся недостаточными, конституционная мысль и практика как бы перешагивают через них, идут вперед намного решительнее и последовательнее. Происходит не просто наращивание конституционного текста, увеличение числа статей. Главное заключается в том, что применяются качественно иные подходы.

Учреждение Конституционной палаты Верховного суда Кыргызской Республики (Далее – конституционной палаты) непосредственно связано с принятием новой Конституции Кыргызской Республики от 27 июня 2010 г. и последовавший за ним пересмотр шести законов о судебной системе, включая закон о Конституционной палате, приблизили Кыргызскую Республику к международным стандартам.

В соответствии со ст. 1 Конституции Кыргызская Республика является правовым государством. Один же из основных признаков правового государства – верховенство закона, прежде всего – верховенство Конституции. Именно обеспечение верховенства Конституции и непосредственное действие ее норм на территории страны и должна обеспечить Конституционная палата [1].

Образование нового судебного органа – Конституционной палаты и создание нового и самостоятельного вида судопроизводства – конституционного, привели к существенным изменениям не только в системе органов судебной власти, но и в системе судопроизводства.

У новых властей Кыргызстана возникли трудности с формированием новой Конституционной палаты и по истечении трех лет она так создана и не была. Однако не далее как в июне 2013 года данный процесс был частично разблокирован и внесенные в Закон о Конституционной палате поправки позволили ей работать в будущем в составе 9 судей из 11 предусмотренных законом, 1 июля 2013 года было проведено первое заседание Конституционной палаты, на котором были избраны председатель, заместитель председателя и судья – секретарь [2].

Сегодня Конституционная палата как главный орган конституционного контроля в сложный период ее становления и с целью обеспечения плавного перехода к устойчивому развитию и создания пользующегося доверием института, вносит свой вклад в обеспечение прерванного событиями 2010 года и столь длительно ожидаемого конституционного правосудия в Кыргызской Республике.

Деятельность Конституционной палаты направлена на содействие укреплению все еще слабого верховенства права в Кыргызской Республике, на обеспечение соблюдения прав и свобод, предусмотренных Конституцией, а также созданием системы баланса конституционных ценностей.

Однако стало очевидно, что столь длительный процесс с момента принятия закона до начала деятельности создал многочисленные вызовы для Конституционной палаты и доверия к ее работе. С легкостью можно предположить, что первый и второй годы работы Конституционной палаты-были наиболее трудными [3].

Сегодня можно смело говорить о том, что на начальном этапе своей работы Палата была перезагружена обращениями, так как все обращающиеся стороны имеют право на получение своевременного ответа от Палаты, и кроме того Конституционной палате следует восстановить пошатнувшуюся репутацию и доверие со стороны общества, а также разрядить политически «заряженную» атмосферу, в которой Палате приходиться работать.

В связи с этим, речь пойдет о четырехлетнем периоде с 2011 года по 2014 годы. С 2011 года и по настоящее время Конституционной палатой было рассмотрено более 200 обращений, что служит свидетельством серьезной активности его деятельности. Конституционный контроль как самостоятельное направление государственной деятельности проводиться с проверки законности нормативных правовых актов конституции.

Как свидетельствует мировая практика, число объектов конституционного контроля постепенно росло, и для каждого государства этот набор объектов индивидуален.

Объекты проверок Конституционной палаты Верховного суда Кыргызской Республики, также не являются исключением и достаточно разнообразны. В достаточном объеме статистические данные имеются лишь по делам о соответствии Конституции Кыргызской Республики законов и иных нормативных правовых актов, а также вопросы правоприменительной практики в Кыргызстане, завершившимся принятием решений Конституционной палатой.

Только за 9 месяцев 2014 года Конституционной палатой было рассмотрено 89 обращений в области нормативных правовых актов Кыргызской Республики на предмет их соответствия Конституции Кыргызской Республики.

За короткий промежуток времени с момента формирования Конституционной палаты Верховного суда Кыргызской Республики (2011-2013), в ее адрес поступило 194 обращений от граждан, юридических лиц и государственных органов Кыргызской Республики. Используемая в Конституционной палате система регистрационных карточек позволяет отслеживать движение и исполнение документов, проводить анализ обобщенных показателей.

Весь массив обращений в адрес Конституционной палаты можно разделить на два основных вида:

- обращения, требующие изучения судьями Конституционной палаты, и обращения, не требующие изучения судьями.

В первом случае, поступившие обращения рассматриваются коллегиями судей, которые решают вопросы принятия или отказа в принятии в производство каждого обращения.

Во втором случае, поступившие обращения рассматриваются Аппаратом Конституционной палаты в соответствии с положениями статьи 55 Конституционного закона Кыргызской Республики «О Конституционной палате Верховного суда Кыргызской Республики».

За рассматриваемый период 154 обращений из 194 поступивших (или 79,4%) относятся к первому виду, и 40 обращений (20,6%) ко второму виду.

Основной массив обращений первого вида в адрес Конституционной палаты поступает от граждан (80,14 % обращений). Другие субъекты: юридические лица – 7,1 %, судьи 11,34 %, государственные органы – 1,42 %.

На обращения, затрагивающие вопросы, не требующие изучения судьями, Аппаратом Конституционной палаты были даны ответы с разъяснениями.

Обращения, поступившие в Конституционную палату, касаются широкого спектра вопросов. Наибольшее количество обращений на предмет определения конституционности оспариваемого нормативного правового акта поступили по Декретам Временного Правительства Кыргызской Республики в части обращения имущества в государственную собственность путем его национализации (6,38%), закону «О всеобщей воинской обязанности граждан Кыргызской Республики, о военной и альтернативной службах» (9,93%) и по пересмотру, отмене и признании неконституционными постановлений Верховного суда Кыргызской Республики и решений местных судов (14,18 %).

Статистика показывает, что 51,06% из рассмотренных обращений получили отказ в принятии к производству, что было оформлено соответствующими определениями судебных коллегий.

При этом, наибольший процент отказов в принятии к производству приходится на обращения, поступившие от граждан Кыргызской Республики.

Жалобы на отказ в принятии к производству поступили примерно в каждом третьем случае (8,4% отказанных случаев были обжалованы). Часть обращений была отозвана заявителями.

Статистика показывает, что основной причиной отказа принятия обращений к производству является несоответствие обращений требованиям, установленным статьями 24 и 25 конституционного закона (основания к рассмотрению дела и общие требования к обращению).

Так, в соответствии со статьей 24 конституционного закона основанием к рассмотрению дела является обнаружившаяся неопределенность в вопросе о том – соответствует ли Конституции закон, иной нормативный правовой акт, не вступивший в силу для Кыргызской Республики международный договор или проект закона об изменениях в Конституцию.

Статья 25 устанавливает перечень требований к обращению, среди которых для целей данного анализа можно отметить то, что в обращении должны быть указаны обстоятельства, на которых сторона основывает свое требование, доказательства, подтверждающие изложенные стороной факты, а также позиция обращающегося по поставленному им вопросу и его правовое обоснование со ссылкой на соответствующие нормы Конституции.

В определенных случаях Аппарат Конституционной палаты также возвращает документы и обращение на основании того, что оно направляется ненадлежащим субъектом.

Анализ обращений показывает, что субъекты обращения не обладают необходимой информацией:

1) по порядку обращения;

2) по требованиям, предъявляемым к обращению;

3) по составу субъектов, имеющих право направления обращения в Конституционную палату;

4) по основаниям обращения.

Представляется необходимым усилить работу по ознакомлению потенциальных субъектов обращения с информацией по вышеприведенным вопросам. Для реализации данной задачи, Конституционной палате необходимо:

– оперативно обновлять всю имеющуюся информацию;

– разрабатывать методические материалы для субъектов обращения, в котором будет представлена весь спектр необходимой информации по процедуре обращения и предъявляемым к обращению требованиям;

– распространять соответствующую информацию среди юридической общественности через участие представителей Конституционной палаты (на уровне судей и сотрудников Аппарата) на научно-теоретических и практических семинарах и конференциях в Высших учебных заведениях по дисциплине Конституционное право Кыргызской Республики;

– активизировать работу пресс-службы Конституционной палаты для тесного взаимодействия со средствами массовой информации (интернет, научные журналы, газеты).

На сегодняшний день, Конституционная палата всецело содействует созданию профессионального, компетентного и независимого института, она вырабатывает новые традиции беспристрастности и полной подотчетности судейского корпуса при предоставлении соответствующих услуг гражданам Кыргызской Республики.

Становление и эффективная деятельность Конституционной палаты должны гарантировать, что конфликты будут разрешаться в правовых рамках, что естественно не будет приводить к радикализации политической борьбы, а именно к развитию регионализма в политических элитах, разрешению государственности, отсутствию контроля и общей дестабилизации общества.