Мемлекет пен құқық өркениеттің аса зор жетістігі, оның адамзат тарихындағы мәні айрықша
жүктеу/скачать 213.2 Kb.
|
|
Кіріспе Лекция – 1 cағат Мемлекет пен құқық – өркениеттің аса зор жетістігі, оның адамзат тарихындағы мәні айрықша. Бұлардың ұлттық даму аясындағы сөзсіз біріктіргіштік құндылығы сонымен қатар халықаралық ауқымда бөлшектенудің қауіпті екендігін ішіне бүгіп келді. Өңірлердегі көптеген мемлекетаралық қақтығыстар мен дүниежүзілік соғыстар бұған мысал бола алады. Мемлекет пен құқықтың басқарушы және реттеуші әлеуеті өз халқы үшін жасампаз күшке айналса, керісінше басқа елдер үшін бүлдіруші күшке айналуы мүмкін. Геосаясат тұрғысынан алғанда мемлекетаралық ынтымақтастық үрдісі басым болғанымен, кері іс-қимылдың болу мүмкіндігін ескермеуге болмайды. Мемлекет және құқық мәселелеріне қатысты үнемі қолдау білдірілетін теориялық және практикалық қызығушылық осы жағдайларға байланысты. Мұның үстіне, оларға жасалған ғылыми талдау, негізінен, қоғамның эволюциялық процесінде мемлекет пен құқықтың жалпы қалыптасу, жұмыс істеу, құрылымдық құрылу заңдылықтарын логикалық тұрғыдан түсіндіруді көздейді. Олар тарихи дамып отыратын әлеуметтік құбылыстар бола отырып, зерттеушілердің алдына үнемі жинақтап, жаңа тұжырымдар мен ұғымдар түрінде ғылыми айналымға енгізу қажет теориялық білімді жаңа қырларынан ұсынады. Тіпті 4-5 жылдың ішінде (ЖОО-да білім алу кезеңі) мемлекет пен құқық теориясы бұған дейін ғылыми жұртшылықтың игілігі болмаған жаңа біліммен толығуы мүмкін. Бұл мемлекет пен құқықты трансформациялау процесінде туындайтын жаңа проблемаларға, сондай-ақ жылдан жылға болжамнан жалпы көпшілік мойындайтын теорияға айнала алмайтын мәңгілік проблемаларға, мысалы, құқық түсінігі проблемасына қатысты. Осыған байланысты отыз жылдан астам уақыттан бері заң факультеттері мен ЖОО үшін оқу пәндерінің тізбесіне енгізілген «Мемлекет пен құқық теориясының проблемалары» арнайы курсының айрықша рөлін атап өткен жөн. Бұл бітіруші курстар студенттерінің мемлекет теориясы бойынша білімін «жаңалауға» ғана емес, олардың назарын жақын арада шешілген және жай-күйі әлі де шешілмеген проблемаларға аударуға арналған. Олардың ішінде, мысалы, ұлттық принципке негізделген федерациялар перспективалары бар. Немесе жаһандану жағдайындағы құқықты қолдану проблемалары мен құқықтың орны мәселесі және т.б. Қазіргі кезде Қазақстанның жоғарғы оқу орындарында «Мемлекет пен құқық теориясының проблемалары» арнайы курсы Ресей ғалымдарының (С.С. Алексеев, В.С. Нерсесянц, М.Н. Марченко) оқулықтары бойынша оқытылады. Бұл оқулықтардың құндылығына ешбір нұқсан келтірмей, сондай-ақ теориялық тұрғыдан тереңдігін растай отырып, олардың қалай болғанда да Ресейдің мемлекеттік-құқықтық болмысқа «байланғанын» айтып өткен жөн. Олардың мемлекет пен құқық туралы логикалық тұжырымдарында ұлттық, яғни ресейлік реңк жоқ. Бірақ қандай да бір теориялық ережені көрсету үшін мысалдар Ресей мемлекеттік-құқықтық құрылыс тәжірибесінен алынады. Ал ол бірқатар ұстанымдар бойынша Қазақстанның мемлекеттік құрылысынан өзгеше. Мысалы, Ресей – федеративті, Қазақстан – біртұтас. Ресейде федералды заңнамалар жүйесі мен федерация субъектілерінің заңнамалары қолданылса, Қазақстанда ол жоқ. Ресейде мемлекеттілік абсолюттілікке бейім монархия ретінде қалыптасса, Қазақстанда шектеулі хандық билікке негізделген монархия. Ресей Федерациясы аумағында мемлекеттік билікті бөлу қағидаты кеңес өкіметі жойылғаннан кейін ғана енгізіле бастады, ал Қазақ хандығында ол сұлтандар, бектер, рулық-тайпалық билеушілер басқарған атқарушы билікке абсолютті тәуелсіз дәстүрлі қазақ билер соты жұмыс істеген XV ғасырдың ортасынан басталған. Ресей және қазақ мемлекеттік-құқықтық болмысының арасындағы осы және басқа да айырмашылықтар кез келген мемлекетке ортақ иллюстративті баяндауға және іргелі проблемалар құқықтарына түрліше әсер етуі мүмкін. жүктеу/скачать 213.2 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|