-кесте. Жаттықтыру мен жарыс қимылдарының қуатпен

Бір ойында спортшы 2-5 кг салмақ жоғалтады. Жынысы мен білігіне қарай спортшылардағы қуат шығыны әртүрлі.

2. 
   Әлемдік баскетбол тенденциясы
   

Соңғы жылдардағы халықаралық жарыстарда жүргізілген бақылаулар сараптамасы осы спорт түрін сандық және сапалық тұрғыдан дамытуға болжам жасаудың сенімділігін жеткілікті деңгейде білуге мүмкіндік береді:

• 
  олимпиада ойындарында, әлем және Еуропа чемпионаттарында жоғарғы орындарды талассыз иеленетін жоғары білікті мамандардың үнемі санын көбейту, бұл командалардың шабуыл және қорғаныс әрекеттерінің тұрақтылығын, белсенділігін, ықпалдылығын, тәсілдік-тактикалық көрсеткіштерді теңестіру, олардың арасындағы бәсекелестікті күрт өсіру;
  
• 
  жарыс әрекетінің дене және психикалық қысымын біршама көтеру;
  
• 
  шабуыл ойындарында да, сондай-ақ қорғаныста да белсенді шабуыл сипатымен байланысты нағыз жауапты ойындарда елеулі кемшіліктер көрсетпейтін, әлемнің ең күшті командалары ойыншыларының тәсілдік-тактикалық шеберлігін, шабуыл мен қорғаныстың үйлесімділігін, атлетизмге, ойша елестетуге, дәлдік пен тұрақтылыққа бағытталуын тоқтаусыз дамыту;
  
• 
  шабуылдағы дара шеберліктің шапшаң өсуі, ол амалдар мен финттерді орындаудағы жеңілдік, бірізділік, мәжбүрліксіз орындауда, қимылдың шапшаңдығы мен жылдамдығының өсуінде, өзгеріс ауқымын кеңейту мен қимыл ойын дағдыларын басқаруда, тығыз қорғаныс арқылы, тез доп беруде, алдап өтуде, дриблингте, өте алыс нүктеден торға доп салуда және топ жарып күшті доп берудегі тиімді әдістердің сан алуандығынан көрінеді;
  
• 
  қорғаныстағы ойынның әсерлілігі мен сапасын арттыру ең алдымен қарсыласының диспетчері, мергенімен арақашықтығын қысқартуға ерекше тығыз бақылаумен (бірақ артық, фолсыз) алаңның өзіне тиесілі бөлігі бойынша тығыз, жеке қорғанысты белсенді пайдаланумен добы бар қауіпті орталық ойыншысына және қалқанға өтуге қарсы кезеңдегі зейінді шоғырландырумен байланысты;
  
• 
  қорғанушы команданың қорғанысты жүзеге асыруға доп үшін немесе алаңның әрбір бөлігіндегі орын үшін қарқынды күрес жүргізуге, ойын бастамасын өз қолына алуға, допты қарсыласына еркін бақылау мен алуға мүмкіндік бермеуге, допты ойнату мен бақылауға, алдын-ала қарастырылған айла-шарғыны іске асыруға тырысуы;
  
• 
  қорғаушының шабуылшымен жылдамдық-күш әдістерін одан ары жетілдіруі, қауіпсіздену амалдарын байыту, ойнышылардың алаң түкпірінде және өз қалқанының түбінде шабуылшыларды қатаң бақылауды әмбебап білуі, жеке және аймақтық жүйе принциптерін үйлестіруі;
  
• 
  дайындық операцияларын аяқтау жоғарғы жылдамдық пен жоғарғы шапшаңдықта шабуылшылардың өзара әрекетін тиімді пайдалану негізінде барлық бес баскетболшының айлакерлігі мен қозғалғыштығын арттыру;
  
• 
  ойластырылған айла-шарғылық ойынды ойын алаңы ендігімен және барлық команданың басым қайта шабуылына үнемі ұмтылуымен (әсіресе қарсыласының нәтижелі топ жаруына жауап ретінде) үйлестіре білуі;
  
• 
  алдын-ала білетін айла-шарғының өте қатаң түрлері мен схемасын бағындыру, ойыншының жан-жақты тактикалық ойлауына, оның туындаған ойын жағдайын алдын ала болжамдау және оны жедел әрі тиімді шешуге тез амал табуға негізделген жылдам айлалы ойынға өту;
  
• 
  орталық және шеткі шабуылшылардың ойын айласының ауқымын дұрыс кеңейту, бұл әрбір баскетболшыға өзінің шеберлігін, шығармашылық бастамашылдығын және барынша әмбебаптығын көрсетуге мүмкіндік береді, команда ойындарының тактикалық иілгіштігін ұлғайтуға көмектеседі, оның ойыншыларының өзара ауысуын қамтамасыз етеді, көп күндік қысымдық турнирлер мен бір матч барысында ұжымды басқарудың тиімділігін арттыру;
  
• 
  жоғарғы топтағы ойыншылардың жеке қабілеттері мен атлеттік сапаларын, олардың тұрақтылығы мен сенімділігін команда мүддесі үшін жан-жақты, тиімді пайдалану;
  
• 
  жақсы атлетикалық дайындыққа негізделген ойыншылардың жылдамдық-күш төзімділігін қызметтік мүмкіндік деңгейін түбегейлі арттыру, ол командалардың ұзақ, психологиялық қысым түсіретін жарыстарда табанды және сенімді ойын көрсетуін қамтамасыз етеді;
  
• 
  экстремальды жарыс жағдайларында жауапты шешім қабылдауға өзіндік қабілеті бар жағдайлық лидерді, қорғаныс пен шабуыл лидеріне команда лидерінің қызметтерін тиімді әрі тұрақты орындауға денелік, тәсілдік-тактикалық және психологиялық дайындалған жас, ұзын бойлы ойыншыларды команда құрамына ендіру;
  
• 
  күшті команда ойыншыларының сондай-ақ артқы сызық ойыншыларының орташа ұзындығын біршама арттыру, бойдың 202-203 см деңгейінде және орташа жасының 24-25 жас аралығында орташа тұрақтауы, бойы 200-202 см шеткі шабуылшы қорғаушының бойы 204-207 см екінші орталық-шеткі қозғалғыш шабуылшының қалқан астында және алаң түкпірінде, қалқанға арқасымен немесе бетімен қарап тұрып, жақсы секіргіштігімен торға шабуыл жасауға батыл өту шапшаңдығы және әмбебаптығымен, үйлесімді дене дамуы мен дене бітімі жүрістен қарсыластың доп тастауына әсері қарсылық білдіріп шешімді және нәтижелі күресе білуімен ерекшеленетін қуатты шеткі шабуылшының шапшаң әмбебап атлетикалық жылдам әрі айлалы ойындарын көбейту.
  

• 
  үлкен жылдамдықта және тығыз бақылау жағдайында доп беруді, айналып өтуді, дриблингті ойша меңгеру;
  
• 
  алыс және өте алыс қашықтықтан секіріп, дәл доп салу;
  
• 
  қысқарған қашықтыққа тең қорғаныс әрекеттері;
  
• 
  түрлі өрнекті қимылдармен шабуыл әдістерінің бағытын, мазмұнын және сипатын шебер жасыру;
  
• 
  қарсыласының дербес қателіктері есебінен қалқаннан торға айлалы шабуылмен өтіп, үш және төрт ұпайлық жағдай тудыруды тиімді пайдалану;
  
• 
  қорғаныстағы ұзын бойлы ойыншының дер кезінде және шапшаң секіруі-торға түсетіндей етіп, секірген допты торға қарай тастау;
  
• 
  допты кезеңдеп көз бақылауынан жоғалтумен прессингте (бетпе-бет) допсыз қарсыласын қатаң бақылау (бұл сәтте добы бар шабуылшыны әріптестері тығыз бақылауға алуы тиіс);
  
• 
  допты аз сермеу құлашымен бүкіл алаң арқылы бір қолмен күшті әрі тез беру көмегімен шапшаң доп асаруды орындау;
  
• 
  ойынның қимыл дағдыларының ырғағы мен екпінін мәжбүрлемей, еркін басқару;
  
• 
  мергенге қарсы күрестің сәтті амалдары – алға созылған аяқ жағынан дриблинг аяқталған соң оған тез жақындап, оған қалқанға немесе доп тастауға «қадамдауға» жол бермей, допқа белсенді әсер ету;
  
• 
  қалқанға бетімен тұрып орындалатын шабуыл және ойнатқыш әдістерді арттырумен орталық ойыншының ойын әрекетінің қорын кеңейті.